Op verschillende plaatsen in Europa wil men in de tweede helft van de 19de eeuw het lot van de werkende klasse verbeteren. Die was ongeschoold, arm en weinig inspraak. Men vond een voorbeeld in de Britse ''"[[Rochdale Equitable Pioneers Society]]"'' uit 1844 en startte met '''De Samenwerkende Maatschappij Vooruit''' in 1880.<ref>[http://www.marxists.org/nederlands/de_weerdt/1960/1960coop.htm Pioneersvoorbeeld Rochdale]</ref> Het startkapitaal kwam van 300 arbeiders die elke week 0,5 [[Belgische frank|frank]] gespaard hadden en een samenwerking tussen De verenigde vrije bakkers en de Broederlijke maatschappij der wevers, die ook aan de basis van het [[ABVV]] liggen. Vooruit begon als eerste met een eigen bakkerij. Deze bakte brood van een hoge kwaliteit en bracht het brood aan huis.<ref>[http://www.canonsociaalwerk.be/1857_Moyson/Co%C3%B6peratie%20interview%20auteur%20Defoort.pdf Brood kwaliteit en brood aan huis]</ref> Leden van de coöperatie konden broodkaarten kopen die net iets duurder waren dan gewoon brood maar enkele keren per jaar konden ze dan in de winst delen. Deze winst werd echter niet geldelijk uit betaald maar in nieuwe aankoopkaarten. Al snel werd koffie, dekens en steenkool aan het aanbod toegevoegd. Door de winstverdeling in aankoopkaarten te regelen, bleef het geld in de organisatie.<ref>[http://www.schamper.ugent.be/528/honderd-jaar-vooruit Bron Schampers]</ref> De coöperatie groeide snel en in 1913 waren er meer dan 10000 leden.
=== Beginjaren ===
;Begin jaren
De drijvende kracht in die tijd was [[Edward Anseele]] die de leiding nam over de coöperatie. Anseele wilde een eigen circuit van winkels, volkshuizen, apotheken en fabrieken opzetten. Hierin slaagde hij grotendeels en dit werd aangevuld met een eigen weverij, brouwerij ([[Brouwerij Vooruit]]), suikerfabriek en bank ([[Bank van de Arbeid]]). Daarnaast waren ook tal van sociale zekerheden voorzien zoals een kraambedfonds en eigen pensioen.<ref>Knack 17 april 2013 p. 71</ref>
De vooruit had haar hoofdkwartier in "Ons Huis", een gebouw legen aan de noordkant van de [[Vrijdagmarkt (Gent)|Vrijdagmarkt]] te Gent. Hierin was ook een eigen supermarkt ondergebracht die was gebouwd naar het voorbeeld van ''"[[Le Bon Marché (Frankrijk)|Le Bon Marché]]"'' te [[Parijs]]. Momenteel op de lijst van onroerend erfgoed en in handen van de coöperatie en het [[ABVV]]. Dit gebouw en de andere lokalen die verspreid waren over de stad waren al snel te klein. Men wilde een eigen groots gebouw zoals het ''"[[Maison du People]]"'' van [[Victor Horta]] in [[Brussel (stad)|Brussel]]. Men kocht daarom grond aan aan de [[Sint-Pietersnieuwstraat]] zodat de achterzijde vanaf het [[Station Gent-Zuid|Zuidstation]] eveneens zichtbaar was. Men wilde dit gebouw klaar hebben tegen de [[Wereldtentoonstelling van 1913]] te Gent. Echter het cafégedeelte was toen klaar. Het feestlokaal de vooruit was een cultuurtempel waarin ook de goedkoopste en drukst bezochte cinema van de stad was.
;=== Terugval ===
In 1934 ging de Bank van de Arbeid over kop als gevolgd van de nasleep van de [[Grote Depressie]]. Tijdens de oorlog werd het gebouwd opgeëist en gebruikt door de [[België in de Tweede Wereldoorlog|Duitse bezetters]]. In 1946 kreeg de coöperatie het lokaal terug maar door de opkomst van ander tijdverdrijf verminderde het aantal bezoekers. Langzamerhand werd daalde de inkomsten van het coöperatie en werd de ene na de andere zaal gesloten of gebruikt als opslag voor afval. Op het einde, in de [[1960-1969|jaren '60]] werd het gebouw enkel nog voor wekelijkse kaartingen en dansavonden gebruikt.
;=== Vernieuwing ===
In 1981 werd door een tentoonstelling van het centrum voor Artistiekeartistieke vernieuwing "Proka" de staat van het gebouw duidelijk. Onder impuls van Eric Temmerman werd het Kunstencentrum Vooruit opgericht dat het gebouw in erfpacht kreeg van de coöperatie. Vandaag is Feestlokaal De Vooruit ééneen van de vooraanstaande culturele gebouwen, maar het is geen onderdeel meer van de coöperatie.
