Staatsmijn Maurits: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Door enige bekorting gemakkelijker leesbaar gemaakt
Regel 1:
{{Infobox steenkoolmijn
| afbeelding = Voorgevel hoofdkantoor, ingangspartij detail reliëf met tekst en wapens - Geleen - 20354799 - RCE.jpg
| afbeelding =
| onderschrift = Ingang hoofdgebouw
| locatie = [[Lutterade]], [[Geleen]]
| begin_productie = 1926
Regel 12 ⟶ 13:
De '''Staatsmijn Maurits''' stond in [[Lutterade]], [[Geleen]] (tegenwoordig [[Sittard-Geleen]]), en was de grootste [[kolenmijn|steenkolenmijn]] van [[Nederland]]. Tot de aanleg van de derde [[Schacht (mijnbouw)|schacht]] in [[1958]] was het tevens de grootste tweeschachtenmijn ter wereld.
 
== Beschrijving ==
Met de aanleg van de mijn werd in [[1915]] begonnen, een jaar later startte men met de bouw van de eerste twee schachten. In [[1923]] werd een begin gemaakt met de ontsluiting van de bovenste twee verdiepingen. Officieel kwam Staatsmijn Maurits in [[1926]] in bedrijf. De in de mijn geproduceerde vetkolen werden toegepast als industriebrandstof, de fijnkool werd verwerkt in de cokesfabriek van de onderneming. Op haar hoogtepunt werden er jaarlijks ongeveer 2½ miljoen ton kolen naar boven gebracht. De totale productie bedroeg meer dan 96 miljoen ton. De mijn beschikte over vijf verdiepingen die aangelegd waren op 391, 455, 548, 660 en 810 meter onder het [[maaiveld]]. De verdiepingen strekten zich in het concessieveld op verschillende plaatsen tot meer dan vijf kilometer vanaf de schachten uit, ze hadden elk een oppervlakte zo groot als die van de stad Amsterdam.
 
Vanaf [[1947]] was de mijn verbonden met de [[Staatsmijn Emma]] door een ondergrondse steengang met een lengte van dertien kilometer. Daar de Staatsmijn Emma sinds [[1956]] op haar beurt ondergronds verbonden was met de [[Staatsmijn Hendrik]], was het mogelijk om ondergronds van Geleen naar [[Brunssum]] te reizen, een tocht die nagenoeg de gehele mijnstreek (en daarmee de provincie Limburg) van west naar oost doorkruiste.
 
== Bombardement van Geleen 1942 ==
Na de sluiting van de mijn in [[1967]] heeft [[Koninklijke DSM NV|DSM]], dat al in 1929 de [[cokes]]fabriek Maurits en het stikstofbindingsbedrijf (SBB) op het mijnterrein had gevestigd, ook haar nieuwe petrochemische tak op het terrein gevestigd, dit is tegenwoordig het zuidelijke deel van bedrijventerrein [[Chemelot]], het noordelijk deel staat nog altijd in het teken van de anorganische chemie net als ten tijde van de Staatsmijn.
 
==Bombardement van Geleen 1942==
Op 5 oktober 1942 werd [[Geleen]] en omgeving per ongeluk gebombardeerd door de [[Royal Air Force|RAF]] met 30 toestellen. Bij de aanval, die plaats vond in de late avond, kwam ook de Staatsmijn Maurits onder vuur te liggen. Schacht I werd door brandbommen getroffen, waardoor deze onbruikbaar werd. Schacht II had nauwelijks schade. De mijnwerkers die ondergronds verbleven werden via de ladderafdeling van deze schacht geëvacueerd. Na inspectie werd de schacht de volgende dag weer vrijgegeven voor personenvervoer. Er vielen negen bommen op het Mauritscomplex, hierbij ontstonden forse branden, onder meer op het houtterrein en het emplacement. De branden werden bestreden door de bedrijfsbrandweer en korpsen van andere mijnen en andere gemeenten, geholpen door de brandweer uit het Duitse [[Geilenkirchen]]. Op de mijn vonden dertien arbeiders de dood. Daarbij vielen nog één zwaargewonde en 42 lichtgewonden. Op de [[cokes]]fabriek Maurits kwamen vijf arbeiders om. De materiële schade werd op 1.6 miljoen gulden geschat. Na ongeveer een half jaar lag de productie weer op het oude peil<ref> http://www.demijnen.nl/actueel/artikel/het-bombardement-op-geleen-5-oktober-1942</ref>
 
==Mijnramp Mijnongeluk 1958 ==
[[Bestand:Longwall2.png|{{largethumb}}|Schematische weergave van een pijler in een steenkoolmijn]]
Op 3 maart 1958 kwamen in de mijn zeven mijnwerkers om het leven door een instorting in een [[Pijler (steenkoolmijn)|pijler]]. Het betrof drie Nederlanders, twee Italianen, een Pool en een Engelsman. Het duurde drie dagen voordat alle slachtoffers waren geborgen.
 
DeHet rampongeluk voltrok zich in een pijler die gelegen was tussen de verdiepingen op 391 en 455 meter verdiepingen, zo’n anderhalve kilometer van de [[Schacht (mijnbouw)|schacht]]. De 96 meter lange pijler was een week vóór de instorting in bedrijf genomen vanuit een zogenoemde ''doortocht''. Het betrof een breukpijler, hier laat men heteen ontkooldevan steenkool ontdaan gedeelte gecontroleerd pand instorten door het ondersteuningsmateriaal weg te nemen,. dezeDeze laatste handeling noemt menwordt ''roven'.' De toestand in de pijler leek volkomen normaal, het dakgesteente boven het geroofde gedeelte brak goedgenoemd. Ook bij een voorafgaande speciale inspectie, die gebruikelijk is bij de ingebruikname van een nieuwe afdeling, werden geen onregelmatigheden ontdekt.
Op maandag 3 maart om 17.10 uur is plotseling de onderste daklaag, langs het front boven de pijler gaan schuiven. Hierbij werd de pijlerondersteuning over een lengte van 37 meter omver gedrukt. Ten tijde van de instorting bestond de pijlerbezetting uit 45 man, van de 18 mijnwerkers die in het ingestorte stuk werkten wisten er 11 tijdig weg te vluchten, de overige 7 mijnwerkers werden onder de instorting bedolven, en kwamen om. Met het opruimingswerk werd onmiddellijk begonnen. Omdat de instorting zich nabij de afvoergalerij had voorgedaan, was het bouwwerk hiervan verschoven. De galerij moest daarom eerst worden beveiligd. Vervolgens werd begonnen met de opruiming van de instorting. In de nacht van maandag op dinsdag werden de eerste twee slachtoffers onder de stenen vandaan gehaald. Door onafgebroken door te werken waren op donderdag alle 7 slachtoffers geborgen.
 
OpDe maandagtoestand 3in maartde ompijler 17.10leek uurbij isde plotselinguitvoering van de onderstewerkzaamheden daklaagnormaal, langsook hetbij front voorafgaande inspectie waren geen onregelmatigheden ontdekt. Op 3 maart is plotseling de daklaag boven de pijler gaan schuiven. Hierbij werd de pijlerondersteuning over een lengte van 37 meter omver gedrukt. Ten tijde van de instorting bestond de pijlerbezetting uit 45 man, vanVan de 18 mijnwerkers die in het ingestorte stuk werkten wisten er 11 tijdignog wegtijdig te vluchten, de overige 7zeven mijnwerkers werden onder deinstortend instortinggesteente bedolven, en kwamen om. Met het opruimingswerk werd onmiddellijk begonnen. OmdatDoordat de instorting zich nabij de ''afvoergalerij'' had voorgedaan, was het bouwwerk hiervan verschoven. DeDeze galerij moest daarom eerst worden beveiligd. Vervolgens werd begonnen met dehet opruimingopruimen van de instorting. InDe deeerste nachttwee van maandag op dinsdagslachtoffers werden debinnen eerste12 tweeuur slachtoffersbovengronds ondergebracht. deNa stenendrie vandaandagen gehaald. Doorvan onafgebroken door te werkendoorwerken waren op donderdag alle zeven 7omgekomen slachtoffersmijnwerkers geborgen.
Bij later onderzoek naar de oorzaak van de ramp is gebleken dat zich boven de kolenlaag een laag gesteente van circa 1,70 meter dikte bevond, deze laag kwam plotseling in beweging en is daarbij afgeschoven. Daarboven bevond zich, door een glad scheidingsvlak begrensd, een hardere gesteentelaag die bij de instorting geheel intact bleef. Deze laag was dermate hard en samenhangend, dat zij het breken van de onderste daklaag niet volgde. Nadat de onderste daklaag was losgekomen is deze vervolgens weggeschoven waardoor de pijlerondersteuning omver werd gedrukt.
 
Bij later onderzoek naar de oorzaak van de ramp is geblekenbleek dat zich boven de kolenlaag een laag gesteente van circa 1,70 meter dikte bevond, deze laag kwamdie plotseling in beweging en is daarbij afgeschoven. Daarboven bevond zich, door een glad scheidingsvlak begrensd, een hardere gesteentelaag die bij de instorting geheel intact bleef. Deze laag was dermate hard en samenhangend, dat zij het breken van de onderste daklaag niet volgde. NadatDoordat de onderste daklaag wasloskwam losgekomenen iswegschoof deze vervolgens weggeschoven waardoorwerd de pijlerondersteuning omver werd gedrukt.
 
== Herbestemming ==
Na de sluiting van de mijn in [[1967]] heeft [[Koninklijke DSM NV|DSM]], dat al in 1929 de [[cokes]]fabriek Maurits en het stikstofbindingsbedrijf (SBB) op het mijnterrein had gevestigd, ook haar nieuwe petrochemische tak op het terrein gevestigd, dit is tegenwoordig het zuidelijke deel van bedrijventerrein [[Chemelot]], het noordelijk deel staat nog altijd in het teken van de anorganische chemie net als ten tijde van de Staatsmijn.
 
== Referenties ==
{{references}}