Abdij van Sint-Truiden: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
correcties; aanvullingen; lijst van abten verplaatst naar nieuw artikel |
|||
Regel 46:
===Bloeitijd middeleeuwse abdij===
In de middeleeuwen waren de [[Bedevaart|bedevaarten]] naar het graf van Sint-Trudo van grote economische betekenis voor de abdij en de nederzetting, later de stad Sint-Truiden. In de 11e eeuw hadden de pilgrimages een dusdanige omvang gekregen, dat het nodig was een nieuwe abdijkerk te bouwen om alle pelgrims op te kunnen vangen. In het derde kwart van de 11e eeuw werd een grote abdijkerk in [[Romaanse architectuur|romaanse]] stijl gebouwd door abt Adelardus II (abt van 1055-1082). De kerk was 100 meter lang en 26 meter breed. Hiervan zijn alleen
Onder abt Wiricus (abt van 1155-1180) werden de kloostergebouwen gemoderniseerd, een onderneming die volgens de ''Gesta abbatum Trudosensium'' (de [[annalen]] van Sint-Truiden) driekwart eeuw duurde. Eerst werden het [[dormitorium]] (slaapzaal) en [[refectorium]] (eetzaal) van de monniken vernieuwd, daarna kwamen de verblijven van de [[Abt (abdij)|abt]] en de [[Proost (ambt)|proost]] aan de beurt. Vooral Wiricus' eigen appartement, gelegen op het hoogste punt van het terrein, met uitzicht over de stad, was comfortabel ingericht met stookplaatsen en een waterleidingsysteem. Volgens de ''Gesta'' waren de muren van de kloostergangen bedekt met gepolijste hardstenen panelen en bestonden de zuilen, in tweeën of gevieren gebundeld, uit zwart gesteente en [[porfier]], met gebeeldhouwde [[kapiteel|kapitelen]]. Een ander gebouw, dat bedoeld was als gastenverblijf voor hoge gasten, had een rijkversierd plafond.<ref>Den Hartog (2002), pp.322-323.</ref> Zeer bijzonder moet de grafkapel voor Sint-Wiro en zijn metgezellen zijn geweest, die eveneens onder het bewind van abt Wiricus in 1169-1172 tot stand kwam. Volgens de [[kroniek]]schrijver overtrof dit bouwwerk alles in de verre omtrek.<ref>Vrij vertaald uit de ''Gesta'': "Toen alles klaar was, na veel werk en kosten, getuigden de monniken en iedereen die het zag, dat ze nog nooit een dergelijk stenen bouwwerk hadden aanschouwd. De ijver van de bouwarbeiders had bijgedragen tot een kapel van een schoonheid, die alle paleizen in de regio overtrof, hoe grandioos en divers deze ook waren.(...) Ook bouwde hij [Wiricus] een baldakijn over het altaar, gedragen door vier zuilen, die door bogen met elkaar verbonden waren. Daarna liet abt Wiricus het leven van de patroonheilige schilderen. De voorkant van het gewelf liet hij met een in witte steen gebeeldhouwde [[Majestas Domini|Majestas]] decoreren, samen met twee elkaar aankijkende engelen. De voorkant van de kapel was hoger dan de rest. De binnenkant van dit deel van de kapel liet hij decoreren met gepolijste panelen en porfieren zuilen. De buitenkant was versierd met een fraaie compositie van elf grote beelden van witte steen.(...) Toen dit werk klaar was, liet hij de voorkant van het waardevolle reliekschrijn van de heilige herstellen met goud en zilver." (Den Hartog, 1992, pp.156-158).</ref> Van de romaanse kloostergebouwen en het grafmonument is niets overgebleven, tenzij enkele op het terrein gevonden kapitelen, waarschijnlijk door een [[Luik (stad)|Luiks]] steenhouweratelier vervaardigd, van deze bouwwerken afkomstig zijn.<ref>Den Hartog (2002), pp.328-331.</ref>
===Nabloei===
Verbouwingen en uitbreidingen vonden onder meer plaats in de 15e en begin 16e eeuw, waarbij onder andere laatgotische spitsen werden aangebracht op de middentoren van de abdijkerk. Deze werden in 1779
===
Of Sint-[[Trudo]] (ca 630-693), de stichter van de abdij, ook [[Abt (abdij)|abt]] geweest is, is niet duidelijk. De abdij verkeerde lange tijd onder de invloed van de [[Lijst van bisschoppen van Metz|bisschoppen van Metz]], die ook de abten van Sint-Truiden aanstelden. De bisschoppen [[Drogo van Metz]] (ca 820) en [[Adalbero I van Metz]] (ca 944-962) verbleven beiden langere tijd in Sint-Truiden, maar waren waarschijnlijk geen abt.
Belangrijke middeleeuwse abten waren Adelardus II (1055-82), de bouwheer van onder andere de romaanse abdijkerk en de [[Onze-Lieve-Vrouwekerk (Sint-Truiden)|Onze-Lieve-Vrouwekerk]] van Sint-Truiden, en abt Wiricus (1155-80), de bouwheer van het romaanse klooster en het grafmonument voor Sint-Trudo. Hubertus van Sutendael (1638-63) bouwde ondermeer het nog bestaande barokke kerkportaal en het [[kasteel van Nieuwenhoven]]. Abt Joseph van Herck (1751-80) gaf de opdracht voor de bouw van het classicistisch poortgebouw in het abtskwartier, de Keizerszaal en de laatbarokke torenbekroning.
===Einde van de abdij; herbestemming===
De komst van de Fransen in 1794 betekende het einde van de abdij. De abdij werd geplunderd en ingericht als militair hospitaal. De romaanse kerk, die in 1794 door brand al zeer was beschadigd, werd in 1798 gesloopt. De bouwmaterialen, onder andere stenen, tegels, leien, balken en porfieren zuilen, werden verkocht. Enkel de kerktoren, de crypte, het poortgebouw, het abtskwartier en enkele dienstgebouwen bleven bestaan. Via diverse particuliere eigenaren kwamen de abdijgronden in 1824 aan de [[Onze-Lieve-Vrouwekerk (Sint-Truiden)|Onze-Lieve-Vrouwekerk]] die het complex in 1839 aan het [[bisdom Luik]] schonk.
Regel 59 ⟶ 65:
===Recente geschiedenis===
In 1975 vond een catastrofale brand plaats waarbij een deel van de barokke abdijgebouwen werd verwoest en ook de seminariekerk uit 1845 verloren ging. In 1992 vond er op het complex een ontploffing plaats, waarbij de abdijmolen werd vernield. In 1999 werden de contouren van de romaanse abdijkerk op het abdijterrein (het zogenaamde ''Kerkveld'') zichtbaar gemaakt door middel van [[Schanskorf|schanskorven]]. Tevens markeren acht stalen zuilen de plaats en de hoogte (18 m) van de pilaren in het zuidelijk kerkschip. De toren en de crypte
<gallery>
Bestand:Sint-Truiden, abdijcomplex, toren04.jpg|Gedenksteen abt Wiricus
Regel 66 ⟶ 72:
Bestand:Sint-Truiden, abdijcomplex, uitzicht01.jpg|Heringericht Kerkveld
</gallery>
▲==Lijst van abten van Sint-Trudo==
==Beschrijving gebouwen==
Regel 106 ⟶ 86:
===Kerktoren===
De huidige toren van de abdijkerk is
<gallery>
Bestand:Sint-Truiden, abdijcomplex, maquette03 (detail).jpg|Maquette westwerk
Regel 115 ⟶ 95:
===Portaal===
Het portaal aan de Grote Markt is een indrukwekkend [[Barokke architectuur|barok]] bouwwerk uit 1655 en kwam tot stand ter gelegenheid van het duizendjarig bestaan van de abdij. Het gebouw draagt het wapen van de opdrachtgever, abt Huibrecht van Sutendael. De architect is onbekend gebleven, maar het gebouw draagt de kenmerken van een volleerd barokarchitect. De poorten, ramen en de hoeknis zijn uitbundig gedecoreerd. Het [[zandsteen|zandstenen]] portaal is geplaatst in de abdijmuur naast de toren en gaf via een overwelfde ruimte
<gallery>
Bestand:Sint-Truiden Abdij Portaal 1.JPG|Barokportaal
Regel 136 ⟶ 116:
De voormalige abdijhoeve en andere dienstgebouwen langs de Abdijstraat en Stenaertberg zijn oorspronkelijk 17e-eeuws, maar in de loop der eeuwen sterk aangepast aan uiteenlopende functies. Momenteel zijn er het Stedelijk Museum en het Hoevemuseum in ondergebracht.
Het [[kleinseminarie]] van het [[Bisdom Luik]] was eerst in de [[abdij Rolduc]] gevestigd, maar werd na de splitsing van Nederland en België verplaatst naar Sint-Truiden. De [[neoclassicistische architectuur|neoclassicistische]] seminariegebouwen bevinden zich op het abdijterrein rondom twee binnenhoven, waarvan de tweede binnenhof sinds 1980 is volgebouwd. In deze gebouwen is een school met internaat gevestigd. De gebouwen rond de eerste binnenhof zijn het oudst en dateren uit de periode 1843-45, hoewel ze in de 20e eeuw
Elders in de stad bevinden zich nog enkele gebouwen die aan de abdij gelieerd waren. Zo waren de meeste [[parochiekerk]]en in Sint-Truiden en omgeving afhankelijk van de abdij en werden de [[pastoor]]s benoemd door de abt. In het noordelijk deel van Sint-Truiden, buiten het stadscentrum, liggen twee buitenverblijven van de
<gallery>
Bestand:Sint-Truiden, abdijcomplex, uitzicht02.jpg|Kleinseminarie, 1e binnenhof (vanaf toren)
Bestand:Sint-Truiden, abdijcomplex10.jpg|Kleinseminarie, 2e binnenhof (buitenzijde)
Bestand:Speelhof buitenverblijf Sint-Trudo abdij, Sint Truiden.jpg|Speelhof, buitenverblijf van de
Bestand:Wapenabt.jpg|Wapensteen abt Van Sutendael, Nieuwenhoven
</gallery>
Regel 150 ⟶ 130:
==Externe links==
*[http://www.toerisme-sint-truiden.be/fb111bajc690hjx1hix107.aspx Geschiedenis en plattegrond op toerisme-sint-truiden.be]
*[http://www.youtube.com/watch?v=ZeRAMA0h_eg Filmpje over ontstaan abdij op youtube.com] (5 delen)
*[http://www.abdij-internaat.be/index.php/component/content/article/1-latest-news/77-van-kleinseminarie-tot-abdij-internaat Geschiedenis kleinseminarie en internaat op abdij-internaat.be]
{{Appendix||2=
Regel 157 ⟶ 139:
* Hartog, E. den, ''Romanesque Architecture and Sculpture in the Meuse Valley''. Leeuwarden/Mechelen, 1992
* Hartog, E. den, ''Romanesque sculpture in Maastricht''. Maastricht, 2002
* Lavigne, E., ''Kroniek van de abdij van Sint-Truiden'', deel I (Assen/Maastricht, 1986), deel II (Leeuwarden/Maastricht, 1988) en deel III (Leeuwarden/Mechelen, 1993)
* Timmers, J.J.M., ''De Kunst van het Maasland''. Assen, 1971
'''Referenties'''
| |||