Neoclassicisme: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Addbot (overleg | bijdragen)
k Verplaatsing van 44 interwikilinks die op Wikidata beschikbaar zijn op d:q14378
k Link naar doorverwijspagina gerepareerd (Pompeii naar Pompeï), met behulp van pop-ups
Regel 1:
{{Zie artikel|Voor het gelijknamige begrip uit de muziek, zie [[Neoclassicisme (muziek)]].}}
[[Bestand:Antichina piranese.jpg|thumb|280px|Fantasievoorstelling van de [[Via Appia]]; ets van [[Giovanni Battista Piranesi]], 1756]]
[[FileBestand:David-Oath of the Horatii-1784.jpg|thumb|280px|[[Jacques-Louis David]], ''Eed der Horatii'', 1784]]
Het '''neoclassicisme''' was aan het eind van de [[18e eeuw|18e]] en het begin van de [[19e eeuw]] een stroming in de kunst, waarin opnieuw de vermeende puurheid van de klassieken werd nagestreefd. Men richtte zich daarbij met name op de (bouw)kunst van de oude [[Grieken]] en [[Romeinse Rijk|Romeinen]]. Beroemde neoclassicistische kunstenaars zijn de Franse schilders [[Jacques Louis David]] en [[Jean Auguste Dominique Ingres]], en de in Rome werkzame beeldhouwers [[Antonio Canova]] en [[Bertel Thorvaldsen]].
 
==Ontwikkeling classicisme en neoclassicisme==
De belangstelling voor de klassieke beschaving werd in de achttiende eeuw sterk aangewakkerd door enkele belangrijke archeologische opgravingen, onder andere de vondst van [[PompeiiPompeï]] (1748) en die van de [[steen van Rosetta]] (1799). Het werk van tekenaars die [[Napoleon Bonaparte]] met zich mee had genomen op zijn [[Expeditie van Napoleon naar Egypte|veldtocht naar Egypte]] sprak zeer tot de verbeelding van tijdgenoten. Een sleutelrol vervulden ook de geschriften van de archeoloog [[Johann Joachim Winckelmann]]. Een belangrijk centrum van waaruit het neoclassicisme zich verspreidde over Europa en Noord-Amerika was [[Rome (stad)|Rome]].
 
Waar de grens tussen [[classicisme]] en neoclassicisme ligt, is niet altijd even duidelijk. In verschillende landen bestaan verschillende tradities rondom deze naamgeving. De term classicisme wordt veelal gebruikt voor zeventiende-eeuwse Franse kunstenaars als [[Nicolas Poussin]] en [[Claude Lorrain]] (in de Nederlanden onder andere [[Gerard de Lairesse]]). Zij lieten zich door de antieke kunst van de Grieken en Romeinen inspireren, zonder die te willen imiteren.
Regel 16:
In [[België]] kunnen de kunstenaars [[Joseph-Benoît Suvée]] en [[François-Joseph Navez]] genoemd worden; in Nederland de schilders [[Johannes van Dreght]] en [[Joannes Echarius Carolus Alberti]].
<gallery>
FileBestand:Angelica Kauffmann - Venus Induces Helen to Fall in Love with Paris - WGA12099.jpg|[[Angelica Kauffmann]], ''Venus laat Helena verliefd worden op Paris'', 1790
FileBestand:Jean Auguste Dominique Ingres, Portrait de Napoléon Bonaparte en premier consul.jpg|[[Ingres]], ''portret van [[Napoleon Bonaparte]]'', 1803-04
FileBestand:François-Joseph Navez - The Incredulity of Saint Thomas - Google Art Project.jpg|[[François-Joseph Navez]], ''De ongelovige Thomas'', 1823
FileBestand:Jacques-Louis David - Mars desarme par Venus.JPG|[[Jacques-Louis David]], ''Mars ontwapend door Venus'', 1824
</gallery>
 
Regel 27:
In België waren [[Jean-Louis van Geel]], [[Louis Jehotte]] en [[Eugène Simonis]] de belangrijkste neoclassicistische beeldhouwers. In Nederland kan [[Louis Royer]] tot het neoclassicisme gerekend worden; de beeldhouwers [[Mathieu Kessels]] en zijn leerling [[Johannes Antonius van der Ven]] waren voornamelijk in Rome werkzaam. Al deze beeldhouwers schakelden later in hun carrière over op een meer romantische stijl.
<gallery>
FileBestand:Mercure4.jpg|[[Augustin Pajou]], ''Mercurius'', 1780
FileBestand:Psyche revived Louvre MR1777.jpg|[[Antonio Canova]], ''Psyche tot leven gekust'', 1793
FileBestand:Bertel Thorvaldsen Kopf eines Kriegers ca. 1812-18-1.jpg|[[Bertel Thorvaldsen]], ''Kop van een krijger'', ca. 1812-18
FileBestand:Discobole lançant le disque-ChatsworthHouse.jpg|[[Mathieu Kessels]], ''Diskuswerper'', 1822-28
</gallery>
 
Regel 39:
In België droegen de architecten [[Laurent-Benoît Dewez]], [[Pierre Bruno Bourla]] en [[Lodewijk Roelandt]] het neoclassicistisch idioom een warm hart toe. De stijl is vooral zichtbaar op het [[Martelarenplein (Brussel)|Martelarenplein]] en op het [[Koningsplein (Brussel)|Koningsplein]] in het Brusselse regeringsdistrict, maar ook de Gentse [[Koninklijke Opera (Gent)|Opera]], de [[Jezuïetenklooster van Gent|aula van de universiteit]] en het [[Oud Gerechtsgebouw (Gent)|Oud Gerechtsgebouw]], de Antwerpse [[Bourlaschouwburg]], de [[Opéra Royal de Wallonie|Opera van Luik]] en het Casino van Spa getuigen van de populariteit van het neoclassicisme in het jonge koninkrijk België. In Nederland verrezen relatief weinig neoclassicistische bouwwerken. De [[Beurs van Zocher]] in Amsterdam werd rond 1900 al gesloopt. Het [[Stadhuis van Groningen]] en het gebouw [[Felix Meritis]] in Amsterdam, beide van [[Jacob Otten Husly]], zijn voorbeelden van het neoclassicisme in Nederland. Het [[Paviljoen Welgelegen]] in [[Haarlem]] geldt als een puur voorbeeld van deze stijl. Zowel in Nederland als in België kunnen de meeste kerken uit de eerste helft van de 19e eeuw, in Nederland meestal aangeduid als [[waterstaatskerk]]en, tot de neoclassicistische architectuur gerekend worden.
<gallery>
FileBestand:Brandenburger Tor abends.jpg|[[Carl Gotthard Langhans|C.G. Langhans]]: [[Brandenburger Tor (Berlijn)|Brandenburger Tor]], [[Berlijn]], 1788
FileBestand:The west curve of Park Crescent, London - geograph.org.uk - 1524047.jpg|[[John Nash (architect)|John Nash]]: Park Crescent, [[Londen]], 1806-21
FileBestand:La Madeleine Paris.jpg|Pierre-Alexandre Vignon: façade van [[La Madeleine (kerk)|La Madeleine]], [[Parijs]], 1806-42
FileBestand:NewHermitage.jpg|[[Leo von Klenze]]: [[Hermitage (Sint-Petersburg)|Nieuwe Hermitage]], [[Sint-Petersburg]], 1839–52
</gallery>
 
Regel 53:
Het [[Kasteel van Laken]] in Brussel en het [[Paleis op de Dam]] in Amsterdam hebben beide vrij gave Empire-interieurs. De [[Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis]] in Brussel, het [[Grand Curtius]] in [[Luik (stad)|Luik]] en het [[Museum François Duesberg]] in [[Bergen (Henegouwen)]] bezitten belangrijke collecties op dit gebied. De architecten [[Mathias Soiron]] en [[Jakob Couven]] ontwierpen interieurs in neoclassicistische stijl voor een groot aantal adellijke huizen in de regio [[Maastricht]]-Luik-[[Aken (stad)|Aken]], daarbij bijgestaan door de van oorsprong Zwitsers-Italiaanse sierstucwerker [[Petrus Nicolaas Gagini]].
<gallery>
FileBestand:Robert and James Adam. Details for Derby House in Grosvenor Square. Published 1777.jpg|[[Robert Adam]], ontwerp voor Derby House, 1777
FileBestand:Wedgwood.jpg|'Jasperware' bord, [[Wedgwood]], ca. 1805
FileBestand:LM Enrst clock.jpg|Franse Empire klok in de vorm van urn, ca. 1810
FileBestand:BlueRoombellange.jpg|Franse Empire fauteuils, [[Witte Huis (Washington D.C.)|Witte Huis]], ca. 1815
</gallery>