Meridiaan van Washington: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Herschrijven definitie |
Paar corr |
||
Regel 5:
[[Bestand:Prime Meridian.gif|thumb|left|Een nullijn met verdeling van de aarde in 24 zones van 15° elk.]]
{{Zie hoofdartikel|Nulmeridiaan}}
Een meridiaan is een denkbeeldige lijn over het aardoppervlak, haaks op de evenaar, van pool naar pool. Zij verbindt alle punten waar de zon tegelijkertijd op haar hoogste punt staat ([[culminatie]]). Rond de evenaar is de aarde verdeeld in 360 graden, die vanaf een referentielijn worden uitgemeten, en aangeduid worden in graden (van 0 tot 180) oosterlengte, respectievelijk westerlengte. In het verleden is ook wel een enkelzijdige telling gehanteerd - van 0 tot 360. Samen met de positie in graden ten opzichte van de evenaar (de breedte) en eventueel de hoogte kan elke plek op aarde éénduidig worden aangegeven.
De 360° van de omtrek van de planeet kan verdeeld worden in 24 zones van 15° elk, die door de draaiing van de aarde overeenkomen met telkens 1 uur tijdsverschil. Andersom betekent 1 uur waargenomen tijdsverschil dus een lengteverschil van 15 graden. De onderlinge relatie van deze twee grootheden speelde tot in de negentiende eeuw een hoofdrol bij onder andere navigatie: met een steeds nauwkeurigere vaststelling van tijdsverschillen kon de geografische lengte worden bepaald. Daarna kreeg de referentiemeridiaan er de rol van ''ijkpunt in de tijd'' bij. Zo'n 100 jaar lang is de [[Greenwich Mean Time]] de internationale standaard geweest, gebaseerd op de middelbare zonnetijd op de meridiaan in die plaats.
De locatie van de [[evenaar]] wordt bepaald door de as van de aarde. De keuze voor een nulmeridiaan echter, is een geografisch arbitraire. In de loop der tijd zijn er, vaak om economische of politieke redenen, vele van deze referentielijnen in gebruik geweest. De oorsprong van het Europese begrip ten aanzien van deze kwestie ligt in de wetenschap ten tijde van de [[Hellenistische periode]] in [[Griekenland]], maar het zou nog tot de tijd van de Grieks-Romeinse astronoom, wiskundige en geograaf [[Claudius Ptolemaeus]] (ca 90-168) duren voordat het hanteren van een specifieke nulmeridiaan bij cartografie en navigatie algemeen gebruik was.
Regel 23 ⟶ 25:
==Gebruik en onbruik==
Behalve de tweede zijn al deze meridianen op in de VS geproduceerde kaarten gebruikt. Ook werden grenzen tussen de (vaak nieuwe) staten in het westen geijkt aan de derde referentielijn in Washington.<ref>{{en}}[http://www.wired.com/thisdayintech/2010/10/1013greenwich-prime-meridian/ Oct. 13, 1884: Greenwich Resolves Subprime Meridian Crisis], wired.com, 13 oktober 2010.</ref> Echter, zoals de wet van 1850 al aangeeft, tekende de dominantie van "Greenwich" op het terrein van de navigatie op zee zich al
Washington Mean Time was gefundeerd op de derde meridiaan, maar dit betrof een lokale tijd, waarop nooit een nationaal stelsel werd gebaseerd. Een systeem met [[tijdzone]]s werd in 1883 door de spoorwegen ingesteld, waarna dit door vele lokale autoriteiten en regeringen van staten werd overgenomen. De federale overheid kwam er niet aan te pas.<ref>{{en}}[http://memory.loc.gov/ammem/today/nov18.html Today in History:November 18], website Library of Congress, geraadpleegd 18 juni 2013.</ref>
Op de [[Internationale Meridiaanconferentie]] van 1884 zetten de autoriteiten van de VS zich in voor het tot wereldstandaard verheffen van de [[meridiaan van Greenwich]], waarmee de nationale referentielijnen tot een ondergeschikte rol waren veroordeeld. De vierde meridiaan, die van het nieuwe "Naval Observatory", speelde nog lange tijd een rol als bron van tijdsignalen, die met de telegraaflijnen van [[Western Union (bedrijf)|Western Union]] door het hele land verspreid werden.<ref>{{en}}Stephen J. Dick, Sky and Ocean Joined: The U. S. Naval Observatory 1830-2000, Cambridge, 2003, p. 192.</ref>
Vele staten hanteren eigen nullijnen voor hun kadastrale inspanningen, vergelijkbaar met het Belgische [[Nationaal Geografisch Instituut]] en het Nederlandse [[Kadaster Geo-Informatie]]. Deze worden ''(principal) meridian'' (en ''base line'' - breedtegraad) genoemd. Ze zijn afgeleid van het nationaal gebruikte referentiesysteem en daarmee geen
==Zie ook==
| |||