Stadsvrijheid van Utrecht: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Geschiedenis: red |
→Geschiedenis: red |
||
Regel 6:
==Geschiedenis==
Het grondgebied van de stad werd met een bijna 6 kilometer lange [[Stadsbuitengracht|verdedigingsgracht]] afgebakend na het verkrijgen van [[stadsrechten]] in 1122. In de afbakening is deels gebruik gemaakt van oude waterlopen. Aan de binnenzijde ervan werden nog [[stadswal]]len en [[stadsmuur|-muren]] aangelegd. Het gebied binnen en buiten de wallen/muren komt vermoedelijk overeen met het gebied dat reeds in 723 door de Frankische [[hofmeier]] [[Karel Martel]] aan de Utrechtse kerk werd geschonken. Onderdeel van die schenking was het oude [[Romeinen in Nederland|Romeinse]] [[castellum|fort]] [[Traiectum (Utrecht)|Traiectum (Trecht)]] met omliggend gebied. De afbakening met een wal/muur zorgde ervoor dat het gebied erbuiten vele malen groter was dan het grondgebied erbinnen. Het buitengebied was onderverdeeld in circa 15 buitengerechten, aan het stadsbestuur ondergeschikte [[Heerlijkheid (bestuursvorm)|ambtsheerlijkheden]]. In het oudste rechtboek van Utrecht, het ''[[Liber albus (Utrecht)|Liber albus]]'' wordt rond 1340 voor het eerst gesproken over een buitengerecht.
De stadsvrijheid was over het algemeen dunbevolkt en had meer een plattelandsuitstraling. Daar bestonden echter meerdere uitzonderingen op, vooral in de gebieden direct buiten de [[Lijst_van_stadspoorten_in_Nederland#Utrecht|stadspoorten]] bijvoorbeeld in het buitengerecht [[Bemuurde Weerd]]. In deze voorstad vond in de beginperiode veel brandgevaarlijke bedrijvigheid plaats, wat om reden van gevaar op [[stadsbrand]] verbannen was uit de stad. Ook bevonden zich onder andere meerdere kloosters in de stadsvrijheid zoals de [[Sint-Stevensabdij (Utrecht)|Stevensabdij]] en [[Klooster Bethlehem (Utrecht)|Klooster Bethlehem]]. De buitentoegang tot de stadsvrijheid of een buitengerecht kon tevens voorzien zijn van een al dan niet versterkte poort, zoals de [[Pellecussenpoort]] en [[Gildpoort]]. In ieder buitengerecht bevond zich een woonkern. Bewoners fungeerden vanaf 1340 twee eeuwen lang als buurraad in de plaatselijke lagere rechtbank. De hogere rechtspraak in de buitengerechten werd uitgeoefend door de stad.
| |||