|
[[Bestand:Vlier stengel lenticellen.jpg|200px|rechts|miniatuur|lenticellen op vlier]]
De '''stengel''' geeft aan de plant stevigheid en zorgt voor transport van water, mineralen en assimilaten. Daarnaast zorgt de stengel voor de groei van de plant zowel door groei in de lengte als in de dikte.
== Algemeen ==
Een [[planten]]stengel is naast de [[Wortel (plant)|wortel]] en het [[blad]] één van de drie basale onderdelen van de plant. De stengel bestaat uit leden (internodiën) en [[Knoop (plant)|knopen]] (nodiën). De knopen zijn de vaak verdikt plaats waar de [[blad]]eren staan ingeplant. Bij houtachtige gewassen zijn de twijgen bedekt met een kurklaagje. Omdat kurk geen lucht of water doorlaat, zitten op het oppervlak van deze twijgen [[lenticel]]len, vergelijkbaar met huidmondjes bij bladeren, waardoor gasuitwisseling door de kurklaag heen toch mogelijk is. Ook kunnen er [[Haar (plant)|haren]] of [[Klierhaar|klieren]] op de stengel voorkomen, zoals bij [[reuzenbalsemien]] en [[vlier (plant)|vlier]]. Deze klierharen produceren [[etherische olie|etherische oliën]].
Aan de top van de stengel zit een [[Gemma|groeipunt]], dat bij kruidachtige planten in de vegetatieve fase van de plant bladeren vormt en in de generatieve fase [[Bloem (plant)|bloemen]]. Bij houtachtige gewassen, zoals [[Appel (vrucht)|appel]] en [[peer (vrucht)|peer]], zijn zowel bladknoppen (vegetatieve knoppen) als bloemknoppen (generatieve knoppen) aanwezig. In de oksels van de bladeren en aan het eind van de stengel zitten één of meer knoppen, die [[Scheut (plant)|scheuten]] (nieuwe stengels met bladeren of bloemen) kunnen vormen. Zijn deze knoppen verdwenen of zwaar beschadigd dan kunnen uit zogenaamde slapende (adventief) knoppen weer nieuwe scheuten ontstaan. De stengel kan al of niet vertakt zijn.
De onderkant van de stengel gaat over in de [[wortel (plant)|wortel]].
Soms is het moeilijk te zien of het een stengel of een wortel is. Wortels hebben echter nooit knopen. Stengels hebben altijd knopen met of zonder bladeren. Als er geen bladeren aanzitten zijn de bladlittekens nog wel te zien.
Een stengel kan kruidachtig of [[Hout|verhout]] zijn. Bij bomen is de [[stam (plant)|stam]] eigenlijk een sterk verhoute stengel met een sterke diktegroei.
Klim- en slingerplanten gebruiken hun stengels om in andere planten of ergens anders tegenaan te klimmen.
Bij boon komen bijvoorbeeld twee soorten [[variëteit (biologie)|rassen]] voor, namelijk die een korte stengel ([[sperzieboon|stambonen]]) vormen en die lange stengels ([[sperzieboon|stokbonen]]) vormen.
[[Bestand:Mais halmheffer.jpg|200px|rechts|miniatuur|kiemplant van suikermais]]
Bij [[kieming]] ontwikkelt zich uit het zaad een plant. Het stengeldeel onder de zaadlobben wordt hypocotyl genoemd en het stengeldeel boven de zaadlobben epicotyl. Bij eenzaadlobbigen of monocotylen heet het onderste stengeldeel halmheffer, dat ervoor zorgt dat de kiemplant op de goede hoogte boven de grond komt. Bij dieper [[zaaien]] wordt de halmheffer langer. Bij knolgewassen, zoals [[koolrabi]] en [[koolraap]], is het hypocotyl sterk verdikt.
[[Bestand:Stengel Aardappel dwarsdoorsnede.jpg|300px|links|miniatuur|dwarsdoorgesneden aardappelstengel (dicotyl)]]
[[Bestand:Zea mays convar. saccharata stem cross section, suikermaïsstengel dwarsdoorsnede.jpg|300px|links|miniatuur|dwarsdoorgesneden maïsstengel (monocotyl)]]
== Anatomie ==
| 