Stamper (plant): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Stijl: lijst met mogelijke vormen weg: in hoofdartikel staat identieke lijst |
→Stempel: in hoofdartikel staat identieke lijst. sjabloon gallery |
||
Regel 24:
=== Stempel ===
{{Zie hoofdartikel|Stempel (plant)}}
De stempel is de - vaak verbrede - top van de stamper, voorzien van inrichtingen voor de opvang van stuifmeelkorrels. De stempel is bedekt met papillen, waaroverheen een [[cuticula]] ligt. Stempels kunnen nat of droog zijn. Het vochtige laagje wordt een ''exudaat genoemd''. Planten die geen exudaat produceren hebben een droge stempel. Dit exudaat speelt een cruciale rol in het bepalen van de richting van de pollenbuisgroei.
In de lucht zitten zeer veel verschillende stuifmeelkorrels en alleen een specifieke combinatie van stuifmeelkorrel en stempel geeft bevruchting. Daardoor gebeurt er bij kruisbevruchters meestal geen [[kruisbevruchting]] tussen soorten of nauw verwante planten en blijven deze soortecht. Er zijn verschillende barrières. Deze kunnen door de bouw van de bloem komen, maar er zijn ook chemische barrières. Deze kunnen ''sporofytisch'' van aard zijn (het stuifmeel kan niet kiemen op de stempel), of ''gametofytisch'': de stuifmeelkorrel kiemt wel, maar de stuifmeelbuis kan niet door de stijl naar het vruchtbeginsel groeien of groeit te traag.
Als de stempel de stuifmeelkorrel herkent en de stempel is rijp dan kan de stuifmeelkorrel kiemen. De stuifmeelkorrel zwelt door [[osmose]], waarbij water wordt opgenomen, op. Hierdoor gaat het cytoplasma van de stuifmeelkorrel door de celwand naar buiten en vormt het begin van de stuifmeelbuis. De stuifmeelbuis begint hierna te groeien in de richting van het [[Zaadknop|zaadbeginsel]], waarbij het zich een weg door de stijl baant.
Regel 34 ⟶ 33:
De [[stuifmeel|pollen]]buis van een stuifmeelkorrel kan een rond gaatje maken in de cuticula, waarna de stuifmeelbuis de stijl in kan groeien. In de stijl is geleidingsweefsel aanwezig, zoals bij [[petunia]] of er is een open stijlkanaal, zoals bij [[Lelie (geslacht)|lelie]]. Het geleidingsweefsel bestaat uit cellen die omgeven zijn met veel [[pectine]]. De pollenbuis lost met behulp van [[enzym]]en de pectine op en kan daardoor tussen de cellen doorgroeien.
Bij een rijp zaadbeginsel is de stempel ontvankelijk voor stuifmeelkorrels. Bij [[rotsooievaarsbek]] (''Geranium macrorrhizum
De stempel kan verschillende vormen hebben en al of niet behaard zijn.▼
Bij [[luzerne]] is de stempel bedekt met een vlies. Pas als een insect de bloem bezoekt, scheurt door de ingenieuze bloembouw het vlies en kan stuifmeel op de stempel komen.
Bij [[klaproos]] is een ''stempelschijf'' aanwezig, waarop de stempels liggen.
{{Gallery
| titel=Stempel
▲De stempel kan verschillende vormen hebben en al of niet behaard zijn.
| breedte=150
| Geranium macrorrhizum ongelijke rijping stempel meeldraad.jpg|Onrijpe nog gesloten stempel van [[rotsooievaarsbek]]
| Geranium macrorrhizum stempel gespleten.jpg|Rijpe opengespleten stempel van Rotsooievaarsbek
}}
▲Bestand:Anemone nemorosa, bosanemoon (1).jpg|knotsvormige behaarde stempels van [[bosanemoon]]
▲Bestand:Meidoorn_stempel_vlak.jpg|vlakke stempel van eenstijlige [[meidoorn]]
▲Bestand:Stamper tulp vdg.jpg|Stamper van tulp
▲Bestand:Tulp_stempel_gelobd_behaard.jpg|gelobde en behaarde stempel van tulp
▲Bestand:Glanshaver bloempje Arrhenatherum elatius.jpg|pluimharige stempel van [[glanshaver]]
{{Navigatie fytografie bloemplanten}}
| |||