Versie van 13 mrt 2013 12:16 bewerken Addbot (overleg \| bijdragen) 914.850 bewerkingen k Robot: Verplaatsing van 32 interwikilinks. Deze staan nu op Wikidata onder d:q234731 ← Oudere bewerking		Versie van 21 mei 2013 20:18 bewerken ongedaan maken Lefevre Gaelle (overleg \| bijdragen) 7 bewerkingen Geen bewerkingssamenvatting Nieuwere bewerking →
Regel 1: [[Bestand:Itsukushima torii distance.jpg\|thumb\|300px\|Een torii bij het [[Itsukushima-schrijn]]]] [[Bestand:AsakusaShrine1439.jpg\|thumb\|300px\|Een torii en [[jinja (heiligdom)\|jinja]] in Taito-ku, [[Tokio\|Tokyo]]]] Een '''torii''' (鳥居) is een traditionele [[Japan]]se poort die meestal toegang verschaft tot een [[Shintoïsme\|~~Shinto~~Shintō]]-heiligdom ([[jinja (heiligdom)\|jinja]]). Bij het betreden van een Shintō-heiligdom ziet men een of meerdere traditionele Japanse poorten of torii (鳥居). De torii wordt gezien als de overgang van het profane (de 'gewone' wereld) naar het heilige. Ze zijn kenmerkend voor shintō-heiligdommen. De basisconstructie van een torii bestaat uit twee verticale balken met twee horizontale balken bovenop, meestal volledig rood geverfd. Naarmate de evolutie van de torii is de constructie ook complexer geworden, met steunbalken en verscheidene decoratieve elementen zoals [[kanji]]. == Bouw == Aanvankelijk ging het om een eenvoudige constructie van drie ongeverfde ronde houten balken in de vorm van een Griekse π (pi): 2 rechtstaande balken (de ''hashira'' (柱)<ref>Hashira vinden we ook terug in Hashira-e (柱絵) of pilaarprent, een verlengde versie van een [[ukiyo-e]]. Ze meet 73 bij 13 cm, een moeilijk formaat om te schilderen.</ref>) met daar bovenop een horizontale balk (de ''kasagi'', 笠木) en een extra horizontale steunbalk (de ''nuki'', 貫)<ref>Dit vinden we ook terug in kendo als nuki-waza (抜き技), waar het een techniek is om de aanval van de tegenstander te ontwijken.</ref>, net onder de kasagi. Deze oorspronkelijke vorm bleef bewaard, maar latere modellen zijn meestal ingewikkelder, met steunbalken en decoratieve elementen. Bij de recentere torii werd de kasagi verstevigd door een tweede verticale balk, de shimagi (島木), welke aan elkaar gehecht zijn. Traditionele torii worden gemaakt van hout. Ze blijven onversierd of worden vermiljoen of zwart geschilderd. Vandaag vindt men ook torii in staal, roestvrij staal, steen en cement. De originele torii bestaan uit twee rechtopstaande balken, hashira (柱), een horizontale balk die de twee verbindt, de kasagi (笠木) en een tweede horizontale balk die wat lager hangt, de nuki (貫). ~~Bij de recentere torii werd de kasagi verstevigd door een tweede verticale balk, de shimagi (島木), welke aan elkaar gehecht zijn.~~ == Herkomst == Gelijkenissen met de torii zijn te vinden in het [[hindoeïsme]] en het [[boeddhisme]] ([[Torana]]). ~~Het is echter onbekend of de torii werd geïmporteerd of niet.~~ Over herkomst en symboliek bestaan er vele studies die tot verschillende verklaringen komen, op grond van gelijkenissen met boeddhistische torana en Chinese poorten, paifang pailou; door etymologisch onderzoek van de kanji; of door interpretatie van mythologische en religieuze gegevens. Eén van die verklaringen (naar de letterlijke vertaling van 鶏居, 'bird perch') stelt dat de torii de stok uitbeeldt waarop de haan gaat zitten die met zijn gekraai de zon oproept. Gelovigen die onder de torii doorlopen verlaten het rijk van de nacht en gaan naar het licht. Daarna klappen ze in de handen, niet om de aandacht van de goden te trekken, maar eerder om de haan na te bootsen die bij het kraaien met zijn vleugels slaat. Een andere theorie is dat torii teruggaan op een oud gebruik. Vroeger plaatste men in elke hoek van een gebied palen en verbond deze met een touw, om de grens van het heiligdom aan te duiden. Tussen twee van die palen in zou men dan 2 grotere palen zetten, als ingang voor de priester. Hier werd een touw (shimenawa, 注連縄) tussen de bovenkanten van die 2 palen gespannen zodat de priester er onderdoor kon wandelen. In het algemeen wordt aanvaard dat torii reeds in de 10de eeuw (midden van de Heian-periode (平安時代)) gebruikt werden en over heel Japan gevonden konden worden. Bij oudere bronnen waarin torii vermeld worden bestaat twijfel over de echtheid of accuraatheid ervan. == Stijlen == De torii worden ingedeeld in twee hoofdstijlen, alle andere stijlen zijn hierop gebaseerd. '''Shinmei-stijl'''(神明鳥居): bij deze stijl is de ''kasagi'' een grote ronde balk die over de twee ''hashira'' uitsteekt; ''nuki'' verbindt de twee ''hashira''. De ''kasagi'' blijft een rechte balk bij de stijlen gebaseerd op de shinmei-stijl: * ise torii(伊勢鳥居); * kasuga torii (春日鳥居); * hachiman torii (八幡鳥居); * kashima torii (鹿島鳥居); * kuroki torii (黒木鳥居): een van de eenvoudigste torii's waar men de schors niet van de balken verwijdert. [[bestand:Entrance_to_Tsurugaoka_Hachiman_Shrine.jpg\|thumb\|200px\|Torii in de myōjin-stijl]] '''Myōjin-stijl''' (明神鳥居): duidelijk zichtbaar bij deze stijl is de naar boven krommende uiteinden van de ''kasagi'' en een derde horizontale balk (de ''shimaki'', 島木), waar de ''kasagi'' op ligt. De ''nuki'' steekt hier een deel uit voorbij de hashira en een korte vertikale balk (de ''gakuzuka'' (額束)) verbindt de ''shimaki'' en de ''nuki''. Dit is de populairste stijl voor moderne torii. De naar boven krommende balk is een eigenschap die we bij de volgende stijlen ook terugvinden: * inari torii(稲荷鳥居), ook wel daiwa torii (台輪鳥居) genoemd; * miwa torii (三輪鳥居); * ryōbu torii (両部鳥居): deze stijl heeft twee kleinere vierkante palen (de ''hikaebashira'' (控柱)) voor en achter elke hashira. De torii bij de Itsukushima-tempel in Hiroshima is van dit type; * mihashira torii (三柱鳥居), ook wel mitsubashira torii genoemd. Naar sommige torii wordt verwezen met de naam van het heiligdom in plaats van de stijl, zoals shitennūji ishi torii (四天王寺石鳥居) in de myōjin-stijl. == Betekenis == De torii ~~staat~~zou symbool staan voor een stok waarop een haan zou kraaien om de zon aan te roepen. Onder de torii doorlopen zou de betekenis hebben van het rijk van de nacht verlaten en het rijk van het licht betreden. == Gebruik == Men vindt meestal in een heiligdom drie torii. Opmerkelijk genoeg staan er in het [[Fushimi Inari-taisha\|Fushimi Inari heiligdom]] in [[Kioto (stad)\|~~Kioto~~Kyoto]] niet minder dan 10.000 opeenvolgende torii die overdekte gangen vormen. <gallery widths="180" heights="180"> Bestand:US12CavRegtCOA.PNG\|U.S. 12th Cavalry Regiment, o.a. met torii en [[hoefijzer]] Bestand:KyotoFushimiInari.jpg\|Duizenden torii bij het [[Fushimi Inari-taisha\|Fushimi Inari]] heiligdom in [[Kioto (stad)\|~~Kioto~~Kyoto]] </gallery> == Voetnoten == {{References}} [[Categorie:Shintoïsme]]

Torii: verschil tussen versies