Muntstraat (Maastricht): verschil tussen versies

Door [[archeologie|archeologisch]] onderzoek is vastgesteld dat het tracé van de [[Romeinen in Nederland|Romeinse]] hoofdweg, tegenwoordig meestal aangeduid als ''[[Via Belgica]]'', min of meer het tracé van de huidige [[Grote Staat]] volgde, iets ten zuiden van de huidige Muntstraat. [[Archeologische opgraving|Opgravingen]] hebben aangetoond dat hier al in de 1e eeuw na Chr. gewoond en gewerkt werd. Aan de weg tussen de [[eerste Romeinse brug van Maastricht]] en de begraafplaats (op het [[Vrijthof (Maastricht)|Vrijthof]]) lagen langgerekte, op de weg georiënteerde percelen met gebouwen van hout en leem. Deze percelen strekten zich uit over het zuidelijk gedeelte van de Muntstraat.

Een andere theorie is dat hier, tussen de Muntstraat en de Nieuwstraat, in de 13e eeuw een huis van de [[Tempeliers]] stond. Van de Tempelorde is bekend dat ze zich met bankieren bezighielden. Een schuldbekentenis uit 1269 zou aantonen dat de Maastrichtse Tempeliers dat ook deden.<ref>Zie het artikel 'Een Tempelhuis te Trajectum dat fungeerde als bank' op [http://www.tempelieren.nl/DCUltrajectum.html tempelieren.nl].</ref> In de Nieuwstraat zouden omstreeks 1800 fundamenten van gebouwen zijn gevonden, waarvan men dacht dat die aan een Tempeliersklooster hadden toebehoord. Ook een in 1862 afgebroken gebouw aan de Muntstraat, dat door de tekenaar Jan Brabant werdis gedocumenteerd, werd aan de Tempelridders toegeschreven.<ref>In de gemeente Maastricht zijn twee straten genoemd naar de Tempeliers: de Tempelstraat in [[Borgharen]] is vernoemd naar een stuk land dat in een schepenbrief uit 1461 als "Land van den Tempel" werd aangeduid; de Tempeliersgaard in de wijk [[Eyldergaard]] is vernoemd naar de "Tempeliersgaard", de "Tempelierelanden" en het "Tempelgoed in de Langendel", genoemd in een cijnsregister uit 1588. Ook lag hier tot ca. 1980 de boerderij Tempelhof. Zie 'De Tempelieren' op website [http://www.vantoegevoegdewaarde.nl vantoegevoegdewaarde.nl].</ref> Al met al zijn de aanwijzingen voor de aanwezigheid van een Tempeliershuis in de Muntstraat geringniet overtuigend.<ref>De historicus E. Ramakers concludeerde in 1990 dat voor het bestaan van een Tempelhuis in Maastricht geen bewijs bestaat (De Maasgouw (#109, p.75-84). Zie ook de discussie 'Tempeliers te Maastricht' op [http://forum.mestreechonline.nl/showthread.php?t=2625 forum.mestreechonline.nl].</ref>

Tot 1664 lag het zwaartepunt van de Muntstraat aan de zuidkant, waar zich in het [[Dinghuis (Maastricht)|Dinghuis]] de zetel van het [[hoge jurisdictie|hooggerecht]] bevond. Schuin ertegenover lagen de huizen ''De Lanscroon'' en ''De Liebaert'', waar het laaggerecht en het burgerlijk bestuur van de stad waren gevestigd. Dit deel van de stad, op het kruispunt van Muntstraat, Jodenstraat, Grote en [[Kleine Staat]], werd vroeger aangeduid als ''Voor het Dinghuis'' of ''Voor het Kruis'',<ref>Latijn: ''platea ante pretorium'' of ''ante crucem''.</ref> dat laatste omdat hier waarschijnlijk een [[Kruis (christendom)|kruis]] stond, wellicht een marktkruis of een [[Banne (rechtsgebied)|ban]]kruis.<ref>Ubachs/Evers, pp.363-364, 'munthuis', 'Muntstraat'.</ref> Na het gereedkomen van het nieuwe [[Stadhuis van Maastricht|Stadhuis]] in 1664 werd ook de noordkant van de Muntstraat, grenzend aan de [[Markt (Maastricht)|Markt]], steeds belangrijker.

InDe Muntstraat is onderdeel van het [[beschermd stadsgezicht]] van Maastricht en in de Muntstraatstraat liggen 43 [[rijksmonument]]en. Daarmee staat de straatMuntstraat op de negende plaats van [[Lijst van rijksmonumenten in Maastricht|monumentrijke straten en pleinen in Maastricht]]. De meeste panden, ook de rijksmonumenten, hebben gemoderniseerde winkelpuien.<ref>Sommige winkels hebben delen van het historische interieur behouden. Het interieur van apotheek Geusgens, op de hoek van de Mariastraat, is behouden gebleven, maar verborgen achter platen.</ref> Daarboven zijn 17e, 18e en 19e eeuwse gevels te herkennen, vaak met vensteromlijstingen van [[blauwe hardsteen]], soms nog met [[gevelsteen|gevelstenen]] (nrs. 10, 43, 47 en 48). De huizen in de Muntstraat hebben over het algemeen drie of vier verdiepingen met daarboven hoge daken, waaronder soms nog twee of drie verdiepingen schuilen.

Een zeer fraai ensemble bevindt zich aan de noordoostzijde van de straat (Muntstraat 1 en 3 en de daarnaast gelegen panden aan de Markt). De eerstgenoemde panden hebben vrijwel identieke, 17e-eeuwse gevels, waarvan de [[Borstwering (bouwkunde)|borstwering]]en onder de ramen zijn gedecoreerd met [[Barokarchitectuur|barokke]] [[guirlande]]s, een versieringsvorm die ook op de gevel van de nabijgelegen Augustijnenkerk is toegepast. Bij het pand Muntstraat 1 zijn bovendien de oorspronkelijke [[uitstalkast]]en uit het midden van de 19e eeuw bewaard gebleven.<ref>Boogard/Minis, p.117.</ref>

Op de hoek van de Muntstraat en de Jodenstraat ligt het pand ''In den grooten Bock'' (Muntstraat 47) uit de eerste helft van de 18e eeuw. Het hoekhuis heeft hardstenen raamomlijstingen, maar de [[kruiskozijn]]en zijn verdwenen. In de zijgevel aan de Jodenstraat is een gevelsteen met een [[Bokken|bok]] ingemetseld. Het naastgelegen [[Dinghuis (Maastricht)|Dinghuis]] domineert met zijn hoge, laatgotische gevel en dubbele trap de Kleine en Grote Staat, maar is vanwege de iets terugwijkendeteruggeplaatste gevel nauwelijks zichtbaar vanuit de Muntstraat.