Szlachta (adel): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
kGeen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 2:
De '''Szlachta''' is de naam die sinds [[1572]] aan de [[adel]] van het [[Pools-Litouwse Gemenebest|kieskoninkrijk Polen-Litouwen]] werd gegeven.<ref name="_1572">{{aut|Vermeir R.}} ''Staten en hun evoluties.'' in {{aut|Vermeir R.}} {{aut|e.a.}} ed. ''Een inleding tot de geschiedenis van de Vroegmoderne Tijd.'' Wommelgem, Uitgeverij Van In, 2008, ISBN 978-90-306-4806-2, p. 82</ref> Ongeveer 8% van de Pools-Litouwse bevolking behoorde tot deze zeer bevoorrechte adelstand, die zijn welvaart voornamelijk haalde uit de opbrengst van zijn [[landadel|landerijen]].<ref name="szlachta">{{aut|Vermeir R.}} ''Staten en hun evoluties.'' in {{aut|Vermeir R.}} {{aut|e.a.}} ed. ''Een inleding tot de geschiedenis van de Vroegmoderne Tijd.'' Wommelgem, Uitgeverij Van In, 2008, ISBN 978-90-306-4806-2, p. 83</ref>
Politiek gezien hadden deze edelen zeer veel macht. Polen-Litouwen was een [[kiesmonarchie]] (vergelijkbaar met het [[Heilige Roomse Rijk]]) waarbij de koning gekozen werd door de zogenaamde ''magnaten'', de machtigste leden van de ''Szlachta''. Naast het verkiezen van de koning, zetelden deze edelen ook in de [[Sejm (Polen)|Sejm]], het Pools-Litouwse parlement, bestaande uit twee huizen: het Lagerhuis (de regionale adelsparlementen) en het Hogerhuis (de 140 belangrijkste grootgrondbezitters).<ref name="szlachta" /> Omdat elk lid van de ''Sejm'' [[vetorecht]] had, werden de facto alleen [[Unanimiteit|unanieme]] beslissingen genomen. In Polen-Litouwen heette dit de ''Aurea Libertas'' (''Gouden Vrijheid'') met het ''liberum veto'' (vetorecht).<ref name="szlachta" /> Deze ''Nihil novi nisi commune consensu'' (''Niets nieuws tenzij in consensus'') leidde tot totale chaos en bestuurloosheid (de spreekwoordelijke "Poolse landdag") en uiteindelijk tot het einde van het koninkrijk.
{{Appendix|2=
| |||