Recente geschiedenis van het Midden-Oosten: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
taal
Ottomaanse rijk -> Ottomaanse Rijk
Regel 7:
{{Zie ook|Zie ook [[Geschiedenis van het Midden-Oosten]] voor een beknopt overzicht van de gehele geschiedenis van het Midden-Oosten.}}
 
== De nadagen van het Ottomaanse rijkRijk ==
=== Het Midden-Oosten aan het einde van de 19e eeuw ===
 
Aan het einde van de 19e eeuw vormden de [[Turken]] met hun [[Ottomaanse Rijk]] de grootste macht in het Midden-Oosten. Andere machten in het Midden-Oosten waren de [[Saoedi’s]] uit [[Riyad (stad)|Riyad]] en de [[Rasjids]] uit [[Hail]].
De Ottomanen hebben ruim 400 jaar lang het grootste deel van de Arabische wereld bestuurd. Ook in Europa was het Ottomaanse rijkRijk jarenlang een van de machtigste rijken. Het scheelde maar weinig of de Turken hadden in 1683 Wenen, de hoofdstad van Oostenrijk, veroverd. Maar aan het einde van de 19e eeuw begon het Ottomaanse rijkRijk ernstig te verzwakken. Al gauw werd het 'de zieke man van Europa' genoemd. Hier waren meerdere oorzaken voor:
 
# Een groeiende technologische achterstand op het Westen. Technische kennis over scheepsbouw en bewapening bereikten Constantinopel niet. Ook de ideeën van de Renaissance, de Verlichting en de wetenschappelijke revolutie drongen niet door tot het Turkse rijk.
# Een economische achterstand. Vanaf de 17e eeuw vond er [[specerijenhandel|handel in specerijen]] met Oost-Azië plaats, maar de Ottomanen deden hier niet aan mee. Hierdoor nam het Ottomaanse rijkRijk niet deel aan de wereldeconomie.
# De opkomst van Rusland. De Russische tsaar, Peter de Grote, wist de Ottomanen sterk terug te dringen. Gebieden rond de Zwarte Zee en de Kaukasus gingen verloren, en Russische schepen konden weer vrij door de Dardanellen en Bosporus varen.
# Het modern imperialisme. Veel gebieden van het Ottomaanse rijkRijk werden door westerse mogendheden veroverd. Frankrijk veroverde Noord-Afrika, Italië had Libië in zijn handen en Groot-Brittannië leidde de imperialistische race met Egypte, Oman, de Golfstaten en Aden.
# Een vurig nationalisme onder de Europese volkeren in het Ottomaanse rijkRijk. De Grieken, Roemenen, Bulgaren en Serven wisten zich los te worstelen van het Ottomaanse rijkRijk. Uiteindelijk was alleen de hoofdstad van de Turken, Constantinopel en zijn omgeving, Ottomaans grondgebied in Europa.
# Zwakke en nalatige sultans. De laatste sultans hielden zich alleen nog maar bezig met hun hof en hun harem. Staatsbestuur werd verwaarloosd.
 
Uiteindelijk was er van het Ottomaanse rijkRijk niet meer overgebleven dan Anatolië, de Levant en het westen van Arabië.
 
=== Het groeiende belang van het Midden-Oosten ===
Het Midden-Oosten was jarenlang slechts een achtergestelde regio van het Ottomaanse rijkRijk. Met het einde van de 19e eeuw kwam daar sterke verandering in. Dit had twee oorzaken:
 
# De strategische ligging. In 1869 werd in Egypte het Suezkanaal geopend, wat een uiterst handige handelsroute werd tussen Europa en India. De koning van Egypte, Ismail, wilde Egypte moderniseren en bouwde uiterst moderne, semi-Parijse wijken in Caïro. Dit kostte ontzettend veel geld, en daarom zette de Egyptische koning in 1875 de aandelen van het Suezkanaal op de markt. Meteen kocht de Britse premier de aandelen, waarmee Groot-Brittannië zijn handelsroute met India ruim 8000 km had verkort. Het Suezkanaal was nu de navelstreng van het Britse rijk geworden. Na hevige rellen in Egypte tegen de westerse aanwezigheid, werd Egypte een Brits protectoraat.
Regel 45:
 
De uitbraak van de Eerste Wereldoorlog verstoorde deze plannen: na de nederlaag van het Ottomaanse Rijk zou Rusland Constantinopel en [[Anatolië]] (het huidige Aziatische Turkije) krijgen. Als reactie zocht het VK nu naar een zuidelijkere verbinding met Brits-Indië. Tevens wilde men de Fransen als een buffer tussen hen en de Russen hebben. Daartoe werd een brede strook land aan Frankrijk toebedeeld. Deze strook liep van het huidige [[Libanon]], via Syrië naar [[Mosoel]] in het huidige noorden van Irak. Dat Engeland bereid was om Mosoel op te geven, waarvan men vermoedde dat dit veel aardolie kon bezitten, toont aan dat strategische belangen zwaarder wogen dan zuiver financiële overwegingen.
Frankrijk, dat sinds 1860 militair in het huidige Libanon aanwezig was, kon zich prima vinden in deze initiatieven. Daarnaast bestonden ruime handelscontacten tussen Frankrijk en Syrië. Het lag dan ook voor de hand om Frankrijk aan te wijzen als nieuwe macht in Syrië en Noord-Irak zodra het Ottomaanse rijkRijk verslagen zou zijn.
 
Deze verdeling van invloedssfeer aangaande het Midden-Oosten werd in februari [[1916]] vastgelegd in de [[Sykes-Picot-overeenkomst]]. Echter, door nieuwe ontwikkelingen werd het verdrag door beide landen al vrij snel als irrelevant beschouwd. Een belangrijke ontwikkeling was de [[Russische Revolutie (1917)|Russische Revolutie]] van [[1917]] waardoor Rusland zich terugtrok uit de oorlog en derhalve ook geen aanspraak meer kon maken op Constantinopel en Anatolië, iets wat het nieuwe regime sowieso al niet wilde aangezien men zich sterk verzette tegen het imperialisme van de westerse mogendheden.