Belemnieten: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix
Mexicano (overleg | bijdragen)
k wijziging op verzoek, zie Wikipedia:Verzoekpagina voor bots met AWB
Regel 18:
== Skelet ==
[[Bestand:Belemnit.JPG|thumb|left|250px|Belemnietenrostra uit de [[Oblast Transkarpatien]], Ukraïne]]
Als [[fossiel]] wordt bijna alleen het achterste gedeelte van de schelp, het zgnzogenaamde rostrum (ook wel 'donderkeilen' genoemd) gevonden. Met 'belemniet' wordt ook vaak alleen het rostrum bedoeld. Het rostrum is cilindrisch, langgerekt kegelvormig. Het heeft een spits of afgerond uiteinde (achterzijde). Aan de voorkant van het rostrum zit een uitholling, de alveolus. Meestal is het rostrum daar recht afgebroken en is de alveolus niet meer aanwezig. Bij heel goed geconserveerde exemplaren zit aan de alveolus een gekamerde, breed conisch uitlopende schelp, de phragmocoon. De kamers zijn afgescheiden met septen die loodrecht op de lengteas van de schelp staan. Aan de voorkant van het phragmocoon groeit aan één zijde vervolgens het dunne 'pro-ostracum'. Dit pro-ostracum is op te vatten als de oorspronkelijke 'woonkamer' van het dier. Bij primitieve belemnieten is dit deel nog afgesloten, bij verder geëvolueerde belemnieten is dat niet meer het geval. Het sterk gereduceerde pro-ostracum heeft dan waarschijnlijk alleen nog maar een ondersteunende functie als onderdeel van het inwendige skelet gehad.
 
De phragmocoon is [[homologie (anatomie)|homoloog]] met de schelp van andere inktvissen, zoals de inwendige schelp van de zeekat. Beide bestaan uit [[aragoniet]]. Het rostrum is opgebouwd uit [[calciet]]. Het grote verschil tussen beide schelpdelen: phragmocoon dunwandig en van aragoniet, rostrum massief en van calciet is de oorzaak van het grote verschil in [[fossiel|fossilisatie]].
Regel 32:
== Levenswijze ==
De kamers in de phragmocoon waren met gas gevuld op vergelijkbare wijze als bij de [[Nautilus (inktvis)|nautiloiden]] en de [[Ammonieten (weekdier)|ammonieten]]. Hierdoor werd het drijfvermogen van het dier vergroot. Het relatief zware rostrum kan als tegenwicht gediend hebben waardoor de dieren rechtop in het water konden zweven. Afgezien hiervan zal hun levenswijze op die van pijlinktvissen en zeekatten geleken hebben. Mogelijk hebben belemnieten in scholen geleefd.
De haakjes op de armen wijzen erop dat zij actieve [[carnivoor|carnivoren]] waren die oaonder andere op vissen gejaagd zullen hebben. Zelf werden zij door veel andere zeedieren gegeten. Gefossiliseerde magen van [[Ichthyosaurus|Ichthyosuriers]] bevatten vaak veel kalkfosfaat haakjes afkomstig van de armen van belemnieten.
 
== Voorkomen ==
Regel 46:
 
== Isotopen onderzoek ==
Omdat de rostra van belemnieten in bepaalde delen van de geologische geschiedenis zo algemeen zijn en door de geschikte eigenschappen van calciet als '[[gesloten systeem]]' worden zij veel gebruikt bij [[stabiele isotopen]] onderzoek. Uit de resultaten daarvan kunnen oaonder andere temperatuur van het zeewater (zuurstof isotopen) en de ouderdom van de afzetting ([[strontium]] isotopen) worden afgeleid. Gevonden waarden (ook afkomstig van heel andere fossiele groepen) moeten daarbij met een standaard worden vergeleken. Als wereld standaard worden de waarden genomen van belemnieten uit de Noord-Amerikaanse [[Peedee Formatie]] uit het Krijt. Deze standaard wordt als 'PDB' ('Peedee bulk') aangeduid.
 
<gallery>