Betuweroute: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k linkfix |
Herindeling artikel plus grafiek toegevoegd. |
||
Regel 81:
|}
|}
[[Bestand:Treinbetuweroute.JPG|{{Largethumb}}|Trein op de Betuweroute t.h.v. knooppunt [[Deil]].]]▼
[[Bestand:Betuweroute.jpg|{{Largethumb}}|Betuweroute nabij tankstation Varakker aan de [[Rijksweg 15|A15]].]]▼
[[Bestand:Betuweroute bij Tiel.jpg|{{Largethumb}}|Betuweroute bij Tiel.]]▼
[[Bestand:Railway tunnel Betuweroute Zevenaar.jpg|{{Largethumb}}|Tunnel bij Zevenaar.]]▼
[[Bestand:Meteren Betuweroute02 2004-09-14.jpg|{{Largethumb}}|De Betuweroute in aanleg bij [[Meteren (Nederland)|Meteren]] in september 2004.]]▼
De '''spoorlijn Rotterdam - Zevenaar''' (in de media en de openbare discussie aangeduid met '''Betuweroute''', soms ook met 'Betuwelijn' hoewel dat verwarring kan opleveren met de [[spoorlijn Elst - Dordrecht]]) is een
==
=== Naam ===▼
De lijn loopt voor een groot deel van het tracé door de Betuwe, parallel aan de A15 en een oudere spoorlijn die [[Spoorlijn Elst - Dordrecht|Betuwelijn]] heet (van [[Station Dordrecht|Dordrecht]] via [[Station Geldermalsen|Geldermalsen]] naar [[Station Elst|Elst]]). De nieuwe lijn kreeg daarom van het [[Ministerie van Verkeer en Waterstaat]] de naam Betuweroute. (In de aanvankelijke plannen was er sprake van de oude Betuwelijn in de nieuwe Betuweroute op te nemen, hetgeen uiteindelijk niet is gebeurd.)
Het bestaan van beide namen leidt echter tot verwarring, omdat politici, pers en publiek de Betuweroute hardnekkig 'Betuwelijn' blijven noemen.<ref>[http://weblogs.nrc.nl/lezerschrijft/2007/06/23/de-lezer-schrijft-over-tijdgebruik-en-de-betuweroute/ De lezer schrijft over tijdgebruik en de Betuweroute], NRC "Lezer schrijft, krant antwoordt", 23 juni 2007.</ref> Wellicht als gevolg daarvan is een deel van de 'oude' Betuwelijn, te weten het westelijke deel, inmiddels omgedoopt tot Merwede-Lingelijn, zodat er daar van verwarring geen sprake meer hoeft te zijn.
De lijn is 160 kilometer lang, waarvan 95 kilometer gebundeld met autosnelweg [[Rijksweg 15|A15]]. Er is 160 kilometer (enkelzijdig) aan geluidsschermen geteld; 7,5 kilometer van de lijn ligt verdiept, en 12 kilometer ligt op totaal 130 viaducten en bruggen. Verder bevat de lijn 5 tunnels, 190 faunapassages, en 155 wissels.▼
Medio 2010 verliep 57% van al het west-oostvervoer per spoor van Rotterdam naar Duitsland via de Betuweroute. 36% nam de route via Venlo, 5% reed over de conventionele sporen via Rotterdam naar Emmerich, en de laatste 2% reed via Hengelo.<ref>[http://www.keyrail.com/viewer/file.aspx?FileInfoID=690 Halfjaarbericht Keyrail], augustus 2010.</ref>▼
=== Traject ===▼
De Betuweroute loopt van de [[Maasvlakte]] over de opgewaardeerde, [[meersporigheid|dubbelsporige]] en [[elektrificatiesysteem|geëlektrificeerde]] [[Havenspoorlijn Rotterdam|havenspoorlijn]] naar het [[Kijfhoek (rangeerterrein)|rangeerterrein Kijfhoek]] grotendeels parallel aan [[rijksweg 15]] (er is een nieuwe [[Botlektunnel (spoor)|tunnel]] onder de [[Oude Maas]] geboord om de flessenhals van de oude, enkelsporige [[Botlekbrug]] op te heffen). Er zijn 190 [[Faunatunnel|faunapassages]] en bij [[Barendrecht]] is een overkapping van 1,5 kilometer lengte gebouwd ([[Barendrecht#Vervoer|''Kap van Barendrecht'']]) die tevens de [[HSL-Zuid]], de goederenlijn [[Kijfhoek (rangeerterrein)|Kijfhoek]] – [[IJsselmonde (deelgemeente)|IJsselmonde]] en de spoorlijn [[Rotterdam Centraal|Rotterdam]] – [[Station Dordrecht|Dordrecht]] omvat.
Regel 120 ⟶ 98:
Door een tunnel kruist de lijn bij [[Angeren (dorp)|Angeren]] het [[Pannerdensch Kanaal]] om tenslotte, vlak achter [[Zevenaar]], via de bestaande verbinding [[Station Arnhem|Arnhem]]–[[Emmerik|Emmerich]] aan te sluiten op het Duitse spoorwegnet.
▲De lijn is 160 kilometer lang, waarvan 95 kilometer gebundeld met autosnelweg [[Rijksweg 15|A15]]. Er is 160 kilometer (enkelzijdig) aan geluidsschermen geteld; 7,5 kilometer van de lijn ligt verdiept, en 12 kilometer ligt op totaal 130 viaducten en bruggen. Verder bevat de lijn 5 tunnels, 190 faunapassages, en 155 wissels.
=== Techniek ===▼
==== Elektrische tractie ====▼
Het traject werd [[elektrificatiesysteem|geëlektrificeerd]] met een spanning van 25.000 [[Volt (eenheid)|volt]] 50 [[Hertz (eenheid)|Hz]] [[wisselstroom]].
Deze spanning, die ook voor de [[HSL-Zuid]] werd gebruikt, wijkt af van de spanning die in de rest van Nederland voor spoorlijnen wordt gebruikt (1500 V gelijkspanning) en loopt vooruit op Europese harmonisatie. Bij Zevenaar moeten de locomotieven omschakelen naar 1500 V gelijkspanning. Bestaande Nederlandse [[elektrische loc]]omotieven kunnen daarom geen gebruikmaken van de Betuweroute. ProRail bereidt echter de opheffing van dit "spanningseiland" bij Zevenaar voor, in een project dat tegelijk wordt uitgevoerd met de aanleg van een derde spoor tussen Zevenaar en de Duitse grens. <ref>[http://www.prorail.nl/Publiek/Infraprojecten/Gelderland/DerdespoorZevenaar/Pages/DerdespoorZevenaar.aspx Derde spoor Zevenaar]</ref>
Er is eveneens een afwijkend beveiligingssysteem: [[Alstom]] heeft het [[treinbeheersing]]ssysteem [[European Train Control System|ETCS]] level 2 geïnstalleerd.
[[Dieselloc]]omotieven kunnen over de lijn rijden als zij voor dit beveiligingssysteem zijn aangepast.
===
Op vijf plaatsen in de route zijn [[tunnel]]s aangelegd met een totale lengte van 18 kilometer. Onder andere is er een lange [[Tunnel Zevenaar|tunnel bij Zevenaar]]. Omdat tunnels later slechts tegen grote kosten kunnen worden omgebouwd, zijn deze ingericht voor wagens met twee lagen containers op elkaar, de zogenaamde [[double stack]].
==
[[File:Aantal treinbewegingen Betuweroute 2008-2011.svg|thumb|center|700px|Aantal treinbewegingen (exclusief losse locomotieven en werktreinen) over het A15-tracé van de Betuweroute]]
Voorafgaand aan de aanleg van de Betuweroute hebben [[archeoloog|archeologen]] de kans gegrepen om de bodem te onderzoeken op de plaats waar het tracé zou worden aangelegd. Hierbij stuitte men bij [[Hardinxveld-Giessendam]] op een [[boomstamkano]] en op het oudste [[skelet]] ooit opgegraven in Nederland. Deze ruim 7.000 jaar oude menselijke resten kregen de naam [[Trijntje]].▼
Na de ingebruikname in 2007 viel het aantal treinen tegen. Van de geplande 350 treinen per week, reden er in 2008 slechts 200. In 2011 reden ruim 23.000 goederentreinen over de Betuweroute.<ref name="keyrail">[http://www.keyrail.nl/viewer/file.aspx?fileinfoID=1193 Jaarbericht Keyrail 2011], maart 2012.</ref>
▲
== Geschiedenis ==
===Begin===
In 1989/1990 presenteerde de toenmalige N.V. Nederlandse Spoorwegen haar plannen voor het goederenvervoer per spoor. De NS zou deze goederenspoorverbinding zelf gaan aanleggen, de begrote kosten bedroegen 2 tot 2,5 miljard gulden (grofweg een miljard euro). Door de liberalisering en uiteenvallen van de Nederlandse Spoorwegen werden vele [[Rail 21]]-infraprojecten uitgesteld of geschrapt en was het niet meer zeker of de door NS beloofde Betuweroute wel aangelegd zou worden, en lag de bal bij de overheid. Veel verladers, met name in de Rotterdamse Mainport, pleitten toch voor aanleg. Een belangrijk pleitbezorger voor de aanleg van de Betuweroute was [[Gerrit Wormmeester]], voormalig president-directeur van het containerbedrijf [[Europe Container Terminals|ECT]] in Rotterdam en bijzonder hoogleraar Vervoer en Transport aan de Delftse universiteit. Ook VVD-minister [[Neelie Smit-Kroes]] was een verklaard voorstander. De bestaande spoorverbindingen via [[Arnhem]] en [[Venlo (stad)|Venlo]] werden zowel voor reizigersvervoer als voor goederenvervoer gebruikt en golden volgens de voorstanders van de Betuweroute als overbelast. De [[Spoorlijn Elst - Dordrecht|Betuwelijn]] - het oude enkelsporige, bestaande traject - was juist onderbelast en eigenlijk niet rendabel voor reizigersvervoer alleen. Dus leek het een goed (en goedkoop) idee deze lijn geschikt te maken voor grotere hoeveelheden goederentreinen. Daarvoor zou de lijn verdubbeld moeten worden. [[Burgemeester]] D. Corporaal van [[Leerdam]] heeft zich hiertegen tot het uiterste verzet en vond gehoor bij de minister.
Daarnaast wilde de [[Rotterdamse haven]] graag uitbreiden (onder meer met de Tweede [[Maasvlakte]]). Sommige vrachtvaarders dreigden hun vervoer te verplaatsen naar [[Antwerpse haven|Antwerpen]]. Ook verladersorganisaties als de [[EVO (organisatie)|EVO]] waren een groot voorstander. Al snel echter kwam vooral uit de wetenschappelijke wereld bezwaar tegen de aanleg. Met name algemeen econoom [[Arnold Heertje]] ([[Universiteit van Amsterdam]]) en vervoerseconoom [[Jaap Polak (hoogleraar)|Jaap Polak]] ([[Rijksuniversiteit Groningen]]/Universiteit van Amsterdam) vonden de argumentatie voor de realisatie van de spoorlijn niet overtuigend. Wat later begon ook de [[milieubeweging]] steeds luidere bezwaren te opperen. Gaandeweg de planontwikkeling werden de prognoses steeds verder opgeschroefd (tot elke 7 minuten een trein per richting), terwijl de protesten van omwonenden toenamen.
Regel 157 ⟶ 141:
Het geplande Multimodaal Transportcentrum (MTC) bij [[Valburg]] werd in 2002 afgeblazen <ref>[http://www.volkskrant.nl/archief_gratis/article939661.ece/Overslagcentrum_Valburg_wellicht_van_de_baan De Volkskrant:Overslagcentrum Valburg wellicht van de baan]</ref> Daar had een overslagcentrum met aansluiting op de snelweg [[Rijksweg 15|A15]] en de [[Waal (rivier)|Waal]] moeten komen. Nadat eerst de Raad van State in september 2002 een streep door het Regionaal Structuurplan zette, en vervolgens uit een nut- en noodzaakonderzoek bleek dat er te weinig publieke steun was, besloten de provincie, de gemeente Arnhem en het KAN in november 2002 het plan te schrappen. Overbetuwe en Nijmegen (na de verkiezingsoverwinning van GroenLinks in maart 2002) hadden al eerder dat jaar hun steun opgezegd. Wel is er nog een zogeheten Rail Opstappunt gepland van 10 hectare (aangedragen begin 2004 door het Rail Service Centrum Rotterdam), dat echter vertraging heeft opgelopen: De gemeente Overbetuwe wil eerst het [[Betuws Bedrijvenpark]] (dat in de plaats van het MTC werd uitonderhandeld tussen de bouwbedrijven en projectbureaus enerzijds en de milieubeweging en bewonersgroeperingen anderzijds) realiseren en vindt het in samenspraak met het KAN en de provincie nog te vroeg om hieraan te beginnen omdat eerst moet worden bezien hoeveel verkeer dit punt aan kan om de omliggende kernen niet teveel onder druk te zetten.<ref>"Overslag containers bij Valburg in ijskast", De Gelderlander, 6 december 2007</ref><ref>"'Eerst wegverkeer op orde'", De Gelderlander, 6 december 2007</ref>
===Ingebruikname===
De lijn werd na een uitgelopen bouwtijd van meer dan tien jaar op [[16 juni]] [[2007]] officieel in gebruik gesteld door [[Beatrix der Nederlanden|koningin Beatrix]] en toenmalig minister [[Camiel Eurlings]] van [[Ministerie van Verkeer en Waterstaat|Verkeer en Waterstaat]].<ref>Bron: [http://www.nu.nl/news/1116561/10/Beatrix_opent_Betuwelijn.html ''Beatrix opent Betuwelijn''], [[NU.nl]], [[16 juni]] [[2007]]</ref> Na een aanloopperiode met [[dieseltractie]] werd in november 2007 ook de bovenleiding in gebruik genomen, waarna de lijn volwaardig in gebruik kwam.
==Kritiek==
=== Budgetoverschrijdingen ===
De Betuweroute stond vanaf het begin van de studies onder druk. Er werd door velen, waaronder erkende en onafhankelijke deskundigen, zeer ernstig getwijfeld of de spoorlijn wel rendabel zal zijn.{{Bron?||2010|08|10}} Zo zou de [[binnenvaart]] goedkoper zijn en de capaciteit van de binnenvaart zou makkelijk kunnen worden uitgebreid.
Regel 173 ⟶ 161:
Daarnaast werden volgens de Rekenkamer de mogelijkheden van capaciteitsuitbreiding van de [[binnenvaart]] door het ministerie systematisch genegeerd. Naast de al lopende technologische vooruitgang in de binnenvaart (e.g. het schip [[Jowi]], met een revolutionair grote capaciteit) is het voordeel van de scheepvaart ook dat er amper investering in de infrastructuur nodig zijn.
=== Oppositie ===
De aanleg van de Betuweroute heeft aanzienlijke maatschappelijke tegenstand opgeroepen. Enkele van de voornaamste tegenstanders:
* [[GroenFront!]] kraakte in 1998-2000 een elftal panden op de Betuwe, waarvan acht voor langere tijd. Deze werden door ruim 800 leden van de Mobiele Eenheid in februari 2000 ontruimd. GroenFront! heeft ook geregeld werk aan de Betuweroute verstoord door bouwterreinen te bezetten. Het bouwterrein van de [[Sophiatunnel]] bij [[Oud-Alblas]] werd zeven keer bezet. GroenFront! keerde zich tegen het project vanwege de ecologisch negatieve gevolgen van economische groei en groei van transport.
Regel 190 ⟶ 178:
In een zaak van ''Kleyn e.a. tegen Nederland'' voor het [[Europese Hof voor de Rechten van de Mens]] (EHRM 06-05-2003; [[Nederlandse Jurisprudentie|NJ]] 2004, 15 ([[noot PJB]]); [[LJN]] AF8328)<ref>[http://www.ius-software.si/EUII/EUCHR/dokumenti/2003/05/CASE_OF_KLEYN_AND_OTHERS_v._THE_NETHERLANDS_06_05_2003.html Zaak van Kleyn c.s. tegen Nederland bij het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens|EHRM]], 06-05-2003 ]</ref> kwam de dubbelfunctie van leden van de Nederlandse [[Raad van State (Nederland)|Raad van State]] naar voren. Hun aanklacht was dat het Nederlandse rechtssysteem hun bezwaren niet onpartijdig had aangehoord. In de Volle Raad van de [[Raad van State (Nederland)|Raad van State]] had namelijk Mr. R. Cleton geoordeeld over de [[Tracéwet]] en later bij de [[Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State|Afdeling bestuursrechtspraak]] van dezelfde Raad in hoogste instantie over het Tracébesluit Betuweroute. Bij de behandeling van de zaak bij de Afdeling wisten de aanklagers niet dat [[Staatsraad (Nederland)|staatsraad]] Cleton arbiter was voor de ''[[Intergovernmental Organisation for International Carriage by Rail]]'' (OTIF). Kleyn verloor zijn zaak mogelijk doordat hij deze staatsraad niet had [[Wraking|gewraakt]].
==
▲Voorafgaand aan de aanleg van de Betuweroute hebben [[archeoloog|archeologen]] de kans gegrepen om de bodem te onderzoeken op de plaats waar het tracé zou worden aangelegd. Hierbij stuitte men bij [[Hardinxveld-Giessendam]] op een [[boomstamkano]] en op het oudste [[skelet]] ooit opgegraven in Nederland. Deze ruim 7.000 jaar oude menselijke resten kregen de naam [[Trijntje]].
Als onderdeel van de opening van de Betuweroute werd in enkele steden langs het traject een film vertoond (''[[The Italian Connection]]'') in een reizend filmtheater, opgebouwd uit [[Container (kist)|zeecontainers]]. De film gaf o.a. over acht projectieschermen de impressie virtueel over de route te reizen. De hoofdrolspelers van de film, [[Joep Sertons]] en [[Nienke Brinkhuis]], verzorgden ook de officiële opening van de Betuweroute in aanwezigheid van [[Beatrix der Nederlanden|koningin Beatrix]]. De film werd geregisseerd door de Nederlandse [[filmregisseur]] [[Stephan Brenninkmeijer]].
Regel 196 ⟶ 188:
* [[IJzeren Rijn]]: een spoorproject tussen de Antwerpse haven en het Ruhrgebied.
* [[Spoorlijnen in Nederland|Lijst van spoorlijnen in Nederland]]
{{Gallery
| titel=Afbeeldingen
| breedte=300
▲
▲
▲
}}
== Externe links ==
| |||