Spiraalvormig sterrenstelsel: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k r2.7.3) (Robot: toegevoegd: sh:Spiralna galaksija
k Code -> sjabloon
Regel 5:
 
== Ontdekking en classificatie ==
Na de ontwikkeling van de [[Telescoop (optica)|telescoop]] ontdekten [[astronoom|astronomen]] diverse nevelachtige objecten aan de hemel. In de [[18e eeuw|18e eeuw]] gingen de meeste astronomen er nog van uit dat deze [[nevels en gaswolken|nevels]] sterrenstelsels waren zoals het onze, maar dat ze te ver weg stonden om de afzonderlijke [[Ster (hemellichaam)|sterren]] te kunnen zien. [[William Parsons]] ontdekte in 1845 dat een aantal van deze nevels een [[Spiraal (wiskunde)|spiraal]]vormige structuur vertoonde die men niet gemakkelijk kon verklaren. Vanaf de tweede helft van de 19e eeuw dachten meer en meer astronomen echter dat de nevels deel uitmaakten van onze eigen melkweg. Toch stapelden de bewijzen zich op dat er met de spiraalnevels iets aparts aan de gang was. In het begin van de 20e eeuw telde men reeds honderdduizenden spiraalnevels en [[Vesto Slipher]] ontdekte dat een aantal van hen zich met zeer grote snelheid van ons verwijderde.
 
In het begin van de 20e eeuw deed de [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] astronoom [[Edwin Hubble]] onderzoek aan deze ''spiraalnevels'' en hij ontdekte in 1924 [[Cepheïde]] [[veranderlijke ster|veranderlijken]] in de ''nevels'' NGC 6822, [[Driehoeknevel|M33]] en de beroemde ''[[Andromedanevel]]'' (M31). Cepheïde sterren zijn van belang omdat exact het verband tussen hun lichtkracht en periode bekend is. Door de periode van de sterren te meten kon Hubble dus hun lichtkracht afleiden en vergelijken met hun zichtbare helderheid. Als resultaat hiervan kwam Hubble tot de conclusie dat deze ''nevels'' op zeer grote afstand van de [[Aarde (planeet)|Aarde]] moesten staan en evenals de [[Melkweg (sterrenstelsel)|Melkweg]] afzonderlijke ''sterreneilanden'' waren. In [[1929]] toonde Hubble eveneens aan dat het licht van deze sterrenstelsels [[roodverschuiving]] vertoonde, wat erop duidt dat zij zich van de aarde af bewegen. Hij ontdekte dat hoe verder weg het stelsel verwijderd was hoe sneller het zich van ons af bewoog. Dit bevestigde de stelling van [[Georges Lemaître]] dat de [[ruimte (astronomie)|ruimte]] uitdijt, iets wat uiteindelijk ook een consequentie bleek te zijn van de [[relativiteitstheorie]] van [[Albert Einstein]] <ref>[http://www4.ncsu.edu/unity/lockers/users/f/felder/public/kenny/papers/cosmo.html Big Bang Cosmology: Physics<!-- Botmatig gegenereerde titel -->]</ref>.
Regel 23:
 
Spiralarmen kunnen losser dan wel strakker om het centrum gewonden zijn. De strakkere worden wel ''vroege'' spiraalstelsels genoemd en de losser gewonden stelsels ''late''. Dit betekent echter niet dat spiraalstelsels per se van de strakkere naar de lossere varianten evolueren.
||[[Bestand:Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg|thumb|right|[[NGC 1300]], voorbeeld van een balkspiraal]]
{{wrapper}}
||[[Bestand:NGC 4414 (NASA-med).jpg|thumb|het Spiraalvormig sterrenstelsel NGC 4414]]
|-
||[[Bestand:Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg|thumb|right|[[NGC 1300]], voorbeeld van een balkspiraal]]
|-
||[[Bestand:NGC 4414 (NASA-med).jpg|thumb|het Spiraalvormig sterrenstelsel NGC 4414]]
|}
 
=== Balkspiraalstelsels ===
Regel 39 ⟶ 35:
Enkele voorbeelden van spiraalstelsels zijn:
 
* [[Andromedanevel]]
* [[Bodestelsel]]
* [[Sombreronevel]]
* [[Draaikolknevel]]
* [[Windmolenstelsel]]
* [[Zuidelijk Windmolenstelsel|Messier 83]] (Balkspiraal)
* NGC 1300 (Balkspiraal)
 
==Zie ook==
* [[Melkwegstelseldraaiingsprobleem]]
 
== Bronnen ==
{{References}}
<references/>
* [http://www.seds.org/messier/spir.html SEDS pagina over spiraalstelsels]
* [http://www.govertschilling.nl/artikelen/archief/2002/0204/020401_st.htm Artikel in ''Sky and Telescope'']
* [http://www.astro.umd.edu/educationalresources/astro/gal/spiral.html Spiral galaxies - Spiraalstelsels]
 
[[Categorie:Sterrenstelsel]]