Klankwet: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Code -> sjabloon |
|||
Regel 51:
===Uitzonderingen door homoniemenvrees===
De primaire functie van taal is communicatie, en wanneer een klankwet als effect heeft dat de communicatie sterk gehinderd wordt, kan het gebeuren dat hij in bepaalde gevallen niet toegepast wordt. De klankwet die als voorbeeld in de openingsparagraaf van dit artikel werd opgevoerd, levert een voorbeeld. De regelmatige verleden tijd van de zwakke werkwoorden eindigde in het Middelnederlands op
===Andere (deels controversiële) oorzaken van uitzonderingen===
Regel 60:
*Soms allicht ook omdat ze telkens opnieuw gevormd worden: het is onwaarschijnlijk dat Nederlands ''kukeleku'', Engels ''cock-a-doodle-doo'' en Duits ''kikeriki'' op hetzelfde Oergermaanse woord teruggaan.
Ook '''[[Taboe|taboewoorden]]''' kunnen zich klankwettig gezien uitzonderlijk gedragen. In een artikel met de veelzeggende titel "Waarom is Piel geen Pijl geworden?"<ref>''Glot'' 2 (1979), pp. 57–67.</ref> heeft Camiel Hamans dit overtuigend aangetoond: Middelnederlands ''pile'' heeft zich klankwettig ontwikkeld tot ''pijl'', maar ook tot het taboewoord ''piel'' 'penis'.
'''Expressief taalgebruik''' kan eveneens klankwettig uitzonderlijke ontwikkelingen met zich meebrengen, zoals de expressieve [[tussenwerpsel|tussenwerpsels]] ''tjonge'' en ''sjonge'', beide van dezelfde oorsprong als het klankwettige ''jongen''.<ref>Dit voorbeeld uit ''Expressiviteit en taalverandering'' (Leuven: Instituut voor Naamkunde, 1989), p. 152, een bundel opstellen van Karel Roelandts, een Vlaams linguïst die veel onderzoek gedaan heeft over dit onderwerp (pp. 13–14).</ref>
Regel 70:
Men heeft nog geprobeerd de band met de natuurwetten te redden door te beweren dat, hoewel individuele klankveranderingen manifest geen natuurwetten zijn, het feit dat alle talen zich volgens regelmatige klankwetten ontwikkelen, wel iets als een natuurwet is.<ref>Bv. Radoslav Katičić ''A Contribution to the General Theory of Comparative Linguistics'' (The Hague & Paris: Mouton, 1970), p. 52.</ref> Maar ook dat is manifest onjuist. Er zijn klankveranderingen die niet wetmatig verlopen, maar slechts enkele woorden treffen, en waarvan het al dan niet optreden geheel onvoorspelbaar is. De [[Metathese (taalkunde)|metathese]] die het Nederlandse en Engelse rangtelwoord ''derde/third'' – afgeleid van de stam van ''drie/three'' – getroffen heeft, is een goed voorbeeld. In het Duits ''dritte'' en in het Zweeds ''tredje'' heeft deze metathese niet plaatsgevonden. Andere voorbeelden van occasionele klankveranderingen worden geleverd door sommige [[Dissimilatie (taalkunde)|dissimilaties]]. Er zijn dialecten, maar duidelijk niet het Standaardnederlands, waarin de ''r…r'' in ''schorseneren'' tot ''r…l'' gedissimileerd is: ''schorsenelen''.<ref>[[Assimilatie (taalkunde)|Assimilatie]] levert eveneens voorbeelden, maar die kan ook klankwettig zijn.</ref>
==Klankwetten als [[Heuristiek|heuristisch]] middel==
De controverse over de mate waarin het concept klankwet met uitzonderingen verzoenbaar is, zal wellicht nooit ophouden.
Regel 83 ⟶ 84:
==Referenties==
{{References}}
[[Categorie:Historische taalkunde]]
[[Categorie:Fonetiek]]
| |||