Intuïtie: verschil tussen versies

'''Intuïtie''', kan worden omschreven als een "ingeving", een vorm van "direct weten", zonder dat men dit beredeneerd heeft.

Intuïtie wordt in de gangbare definities omschreven in termen van zowel een [[functie (psychologie)|functie]] of proces, als de inhoud of het product van een functie of proces. Zo geeft de [[Webster (woordenboek)|Webster]] dictionary de volgende definities:

In de [[filosofie]] wordt het begrip intuïtie gebruikt als aanduiding van pure, directe kennis die niet uit eerdere kennis kan worden afgeleid (zie ook [[Henri Bergson]]). Het begrip intuïtie speelt tenslotte ook een rol in de persoonlijkheidstheorie van [[Carl Gustav Jung]] en [[New age (beweging)|newage]]-stromingen.

Intuïtie wordt in de [[psychologie]] ook wel omschreven als [[impliciete ingevingen]], als gevolg van bepaalde gedachtegangen en waarnemingen. Dit in tegenstelling tot het bewuste of [[expliciet]]e kennen en waarnemen. Mogelijk helpen intuïtieve ingevingen de mens om in complexe situaties toch een juiste beslissing te nemen. Dit komt o.a. omdat er hierbij in mindere mate een beroep wordt gedaan op de beperkte capaciteit van onze [[hersenen]]. Intuïtieve ingevingen hoeven echter niet altijd tot de juiste beslissingen te leiden.

Intuïtie is er niet vanzelf, maar moet worden gevormd. Anders gezegd: het kan worden opgevat als een vorm van automatische en onbewuste verwerking van informatie die is aangeleerd. Naar dit verschijnsel is vooral in de [[experimentele psychologie]] veel onderzoek gedaan. Complexe [[vaardigheden]] zoals [[schaakspelen]] en alledaagse activiteiten als fietsen, leren lezen en autorijden vragen aanvankelijk veel inspanning en [[aandacht|concentratie]]. Zij 'vragen' naar men aanneemt vooral bij onervaren mensen veel [[hersencapaciteit]]. Ervaren schaakspelers en automobilisten handelen daarentegen snel en intuïtief, dat wil zeggen zonder er bij na te denken. Zo liet onderzoek van o.a. Chris Chabris <ref>Chabris, C.F. & Hamilton, S.E. (1992). Hemispheric specialization for skilled perceptual organization by chess masters. ''Neuropsychologia'', 30, 47-57.</ref> zien dat ervaren schakers hebben geleerd groepen te vormen van stukken en zetten, in plaats van alle stukken of zetten stuk voor stuk te overdenken. Veel van dit impliciete gedrag kan door [[oefening]] worden aangeleerd. Het bewust gecontroleerde of expliciete gedrag fungeert daarbij als een voorstadium, of eerste fase waarbij alle individuele stapjes worden doorlopen en uitgeprobeerd. In de tweede fase 'slijt' dit patroon van denken als het ware geleidelijk in.

Vermoedelijk treedt tijdens het leer- of oefenproces ook een verandering op in het patroon van [[hersenactiviteit]]. Zo lijkt in de vroege leerfase, dus bij bewuste verwerking van informatie, sprake te zijn van een betrokkenheid van de linker [[hersenhelft]] en de [[prefrontale cortex]]. Deze gebieden sturen vooral het bewuste, 'nadenk gedrag' aan. Later, dus bij vorming van meer automatische of onbewuste vormen van gedrag, lijkt er een verschuiving in dit patroon op te treden, waarbij de rechter [[hersenhelft]] ''meer'' activiteit, en de prefrontale hersenen ''minder'' activiteit laten zien.

Intuïtie wordt soms ook omschreven als een andere vorm van denken of handelen, waarbij het [[gevoel]] mede bepalend is voor het verloop. Dit aspect is vooral door de neuroloog [[Antonio Damasio]] benadrukt in zijn [[somatische stempel|somatische-stempelhypothese]]. In zijn visie is het zo dat bij het nemen van moeilijke beslissingen het gevoel, en de signalen van ons lichaam die door dit gevoel worden opgeroepen, kunnen helpen om de 'knoop door te hakken'.

Het volgen van intuïtieve ingevingen is (volgens de plausibiliteitsmethode) een onbewust proces (denk maar aan het besturen van een motorvoertuig) dat gecorrigeerd kan worden door rationeel denken. Albert Einstein schijnt hierover gezegd te hebben: 'De intuïtie is een Godsgeschenk, de ratio een dienaar; ergens in de tijd zijn we de dienaar gaan aanbidden en het geschenk vergeten'.