Mantelpluim: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k →Zie ook: Terugbrengen bronsjabloonvarianten |
k Code -> sjabloon |
||
Regel 1:
[[
Een '''mantelpluim''' ([[Engels]]: ''mantle plume'') is een [[wetenschappelijke theorie|theoretische]] opwaartse stroming van heet, [[vaste stof|vast]] [[gesteente]] in de [[aardmantel|mantel]] van de [[aarde (planeet)|Aarde]]. Mantelpluimen zijn [[diapirisme|diapieren]] en daarom fysisch vergelijkbaar met opstijgende blobs in een [[lavalamp]]. Mantelpluimen hebben een doorsnede in de orde van honderden tot duizend kilometer. Zij hebben een ronde kop en een lange, veel dunnere staart. Mantelpluimen worden waarschijnlijk gevormd door de verhitting van de [[ondermantel]] door de [[warmtestroom]] uit de [[aardkern]]. Het opgewarmde materiaal is lichter en begint omhoog te bewegen. Zodra de mantelpluim in de ondiepe mantel (op enkele honderden tot honderd kilometer diepte) komt begint ze [[partieel smelten|partieel te smelten]]. Een gedeelte van het zo gevormde magma baant zich een weg naar het aardoppervlak, waar het voor [[vulkanisme]] kan zorgen.
Regel 17:
==Samenstelling en mogelijke oorsprong van mantelpluimen==
De lava's van hotspots en vloedbasalten hebben een andere [[isotoop|isotopen]]samenstelling dan lava's bij bijvoorbeeld [[mid-oceanische rug]]gen of [[eilandboog|eilandbogen]]. Het verschil in samenstelling van [[stollingsgesteente]]n bij een mantelpluim en een "normale" opwaartse [[mantelconvectie|convectiestroom]] in de mantel is alleen te verklaren als het materiaal van mantelpluimen uit een onbekend [[reservoir (scheikunde)|reservoir]] afkomstig is, dat zich niet met de rest van de mantel vermengd heeft. Dit is een probleem omdat uit seismologisch onderzoek duidelijk is dat de mantel door convectie geheel vermengd is.<ref>{{en}}{{aut|Hilst, R.D. van der; Widiyantoro, S. & Engdahl, E.R.}}; 1997: ''Evidence for deep mantle circulation from global tomography'', [[Nature]] '''386(6625)''', p. 578– 584.</ref> Een oplossing is dat mantelpluimen afkomstig zijn van de [[D"-laag]] (de laag op de overgang tussen de mantel en de kern).
Een bewijs komt van [[helium]]-isotopen. Helium heeft een [[radiogeen]] isotoop <sup>4</sup>He en een nauwelijks radiogeen isotoop <sup>3</sup>He. Omdat helium normaal gesproken te licht is om gevangen te blijven in het Aardse [[zwaartekrachtsveld]] maar veel vervalreacties binnenin de Aarde <sup>4</sup>He produceren komt in de Aarde relatief weinig <sup>3</sup>He voor. De Zon heeft bijvoorbeeld hogere concentraties <sup>3</sup>He dan de aardatmosfeer. Het blijkt dat lava's van hotspots ook relatief hoge concentraties <sup>3</sup>He bevatten. Dit kan komen omdat het reservoir diep in de mantel, waar ze uit afkomstig zijn, nog een samenstelling heeft die dichterbij de [[primitieve mantel]] ligt en waarin minder ontgassing heeft plaatsgevonden dan in de rest van de mantel.
==Zie ook==
* [[hotspot (geologie)]]
* [[Large Igneous Province]]
* [[mantelconvectie]]
* [[aardmantel]]
{{Appendix|2=
'''Voetnoten
{{References}}
}}
[[Categorie:
[[Categorie:Indeling van de Aarde]]
| |||