Portatief: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k robot Erbij: it:Organo portativo
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix
Regel 1:
[[AfbeeldingBestand:Portativ.png|thumb|300px|Een portatief afgebeeld op een schilderij uit circa 1490-1495]]
Een '''portatief''' (uit het [[Latijn]]: ''portare'' = 'dragen') is een draagbaar klein [[Pijporgel|pijporgeltje]] dat voornamelijk in de [[middeleeuwen]] en [[renaissance]] in vooral wereldlijke muziek werd gebruikt.
 
Regel 6:
Een portatief bestond doorgaans uit een serie fluitpijpen en werd bespeeld door het instrument aan een riem te dragen. Daarbij bediende de speler met 1 hand de blaasbalg, en met de andere de toetsen. Het portatief heeft geen [[windkast]] die lucht kan opslaan voor later gebruik, dus geeft alleen geluid als de [[blaasbalg]] wordt bediend. <ref>"Portative organ." ''Encyclopaedia Britannica'' (2007). Encyclopaedia Britannica Online, accessed December 23, 2007. http://www.britannica.com/eb/article-9060959.</ref>
 
Het instrument is eenvoudig gebouwd, om het zo draagbaar mogelijk te houden. De pijpen zijn op een kleine windkamer gemonteerd die door 1 of twee blaasbalgjes wordt aangedreven.
 
Het portatief is kleiner dan een [[kistorgel]], of positief, dat doorgaans meerdere manualen en reeksen pijpen (registers) bevatten. Ook dient het portatief niet verward te worden met een [[regaal]], dat rieten pijpen heeft.
 
Ongeveer halverwege de [[13e eeuw]] treft men kleine afbeeldingen aan van portatieven met moderne toetslayout. Een voorbeeld van zo'n afbeelding staat in het Spaanse muziekmanuscript [[Cantigas de Santa Maria]] <ref>Voor een reproductie zie J. F. Riaño, ''Studies of Early Spanish Music'', pp. 119–127 (London, 1887).</ref>, waarin 51 miniaturen zijn weergegeven van instrumentalisten. Op die afbeelding heeft het portatiefje 9 pijpen en 9 toetsen, genoeg voor de [[diatoniek|diatonische]] toonladder van C-groot met toegevoegde Bes.
 
==Zie ook==
* [[Rugpositief]]
 
==Externe links==
Regel 19:
* [http://thescholarsgarret.com/portative/ Hoe een portatief te bouwen]
 
{{refsAppendix}}
 
[[Categorie:Toetsinstrument]]