Duke Ellington: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix
Regel 1:
[[Bestand:Duke Ellington at the Hurricane Club 1943.jpg|thumb|200px|Duke Ellington in de Hurricane-Club 1943]]
 
'''Edward Kennedy (Duke) Ellington''' ([[Washington D.C.]], [[29 april]] [[1899]] - [[New York City|New York]], [[24 mei]] [[1974]]) was een [[Verenigde Staten|Amerikaans]] [[jazz]][[pianist]], [[orkestleider]] en [[componist]].
 
== Levensloop ==
[[FileBestand:Duke Ellington in ons land.ogv|thumb|thumbtime=10|Duke Ellington tijdens een optreden in Nederland in 1939]]
Ellington werd geboren als zoon van de chefkelner James Edward Ellington, die ooit in het [[Witte Huis (Washington D.C.)|Witte Huis]] werkte en daarna een [[catering]]service dreef. Zijn vader probeerde de kinderen op te voeden zoals dat in die dagen in een burgerlijke middenstandsfamilie gebruikelijk was. Zijn eerste pianolessen kreeg de jonge Ellington op zevenjarige leeftijd van zijn moeder Daisy Kennedy Ellington. Aanvankelijk had hij er weinig plezier in en werden de lessen gestaakt, maar toen hij op veertienjarige leeftijd de pianist Harvey Brooks had horen spelen ontvlamde zijn interesse. Vanwege zijn deftige verschijning werd hij door zijn klasgenoten al in zijn jeugd "Duke" (hertog) genoemd. Zijn carrière als professioneel musicus begon toen hij zeventien jaar oud was. Op vierentwintigjarige leeftijd ging hij met zijn vriend [[Arthur Whetsol]] naar New York en sloot zich aan bij de groep van [[Elmer Snowden]], the Washington Black Sox. Na problemen met Snowden werd Ellington tot de nieuwe leider van de band gekozen, inmiddels "The Washingtonians" geheten. Ze speelden in verschillende clubs en toerden tot 1927 als dansorkest door [[New England (Verenigde Staten)|New England]]. Toen de destijds beroemde [[King Oliver]] de bekende [[Cotton Club (New York)]] verliet kon Ellington daar met zijn band als huisorkest komen werken. Als "''Duke Ellington and his Jungle Band''" verwierf hij nationale bekendheid door de vele radiouitzendingen die vanuit deze club in [[Harlem]] gemaakt werden.
 
In deze periode was Ellington in de gelegenheid vele verschillende stijlen uit te proberen. Hij experimenteerde in zijn composities veel met tonaliteit, met [[trompet]]geschetter, met dempers en met grommende [[saxofoon]]s (''Jungle Style''). Toen Ellington in 1931 vertrok bij de [[Cotton Club (New York)|Cotton Club]] was hij een van de bekendste [[Afro-Amerikanen]]; hij produceerde veel werk voor platenfirma's en filmstudio's. Hij toerde met zijn band door de VS en door Europa. In de [[1960-1969|jaren zestig]] maakte hij een wereldtournee. Zijn hele leven bleef hij experimenteren en werkte hij samen met de meest vooruitstrevende musici van zijn tijd zoals [[John Coltrane]] en [[Charles Mingus]]
 
[[Bestand:Duke Ellington restored.jpg|thumb|200px|right|Duke Ellington in 1965]]
 
Hij bereikte in de [[1940-1949|jaren veertig]] met zijn band grote hoogten door speciaal voor iedere stem in zijn orkest te componeren en te arrangeren. Een belangrijke invloed daarbij was zijn vriendschap met de pianist en componist [[Billy Strayhorn]], die in de [[1930-1939|jaren dertig]] tot de band was toegetreden. Het stuk ''[[Take the A Train]]'' dat vaak aan Ellington wordt toegeschreven werd in feite door Strayhorn gecomponeerd.
Regel 21:
In 1965 werd Ellington voor de [[Pulitzer-prijs]] genomineerd, die hij echter niet won. Zijn ironische commentaar daarop was dat het lot hem welgevallig was omdat het ervoor zorgde dat hij niet te vroeg beroemd zou worden.
 
[[Bestand:Richard Nixon and Duke Ellington 1969.jpg|thumb|200px|President Nixon reikt de ''Presidential Medal of Freedom'' uit aan Duke Ellington (1969)]]
Op 24 april 1969 kreeg Ellington voor zijn oeuvre de ''[[Presidential Medal of Freedom]]'' uit handen van president [[Richard Nixon]]. In 1973 werd hij opgenomen in het Franse [[Légion d'honneur]]. Duke Ellington stierf op 24 mei 1974 aan een longontsteking. Hij werd begraven op het [[Woodlawn Friedhof]] in de [[Bronx]] in New York.
 
Regel 122:
 
===Eerbetonen===
[[FileBestand:Duke Ellington star HWF.JPG|thumb|right|Ster op de [[Hollywood Walk of Fame]] ter hoogte van 6535 Hollywood Blvd.]]
 
* [[Dave Brubeck]] droeg "The Duke" (1954) op aan Ellington, waarmee het een standaardwerk werd en gecovered werd door anderen, zowel tijdens Ellington's leven (zoals door [[Miles Davis]] op ''[[Miles Ahead]]'', 1957) en na zijn dood (oa door [[George Shearing]] op ''I Hear a Rhapsody: Live at the Blue Note'', 1992). Het album ''[[The Real Ambassadors]]'' bevat een vocale versie van het nummer "You Swing Baby (The Duke)", met teksten van Iola Brubeck, Dave Brubeck's vrouw. Het is opgevoerd als een duet tussen [[Louis Armstrong]] en [[Carmen McRae]]. Ook dit nummer is opgedragen aan Duke Ellington.
* [[Miles Davis]] maakte zijn half uur durende [[elegie]] "He Loved Him Madly" (op ''[[Get Up with It]]'') als een eerbetoon aan Ellington een maand na zijn dood.
* [[Stevie Wonder]] schreef het nummer "[[Sir Duke]]" als een eerbetoon aan Ellington in 1976.
* [[Joe Jackson]] interpreteerde Ellington's werk op "The Duke" (2012) <ref>{{cite web
| url = http://www.musicmeter.nl/album/253248/
| title = Joe Jackson - The Duke (2012)
| publisher = MusicMeter
| date = 23 Juni 2012}}</ref> met verrassende nieuwe arrangementen en onverwachte samenwerkingen met oa [[Iggy Pop]], [[Sharon Jones]], [[Zuco 103]] and [[Steve Vai]].
 
Regel 138:
{{Kolommen
| Kolom1=
 
===Eerste bezetting===
* Duke Ellington - Piano
Regel 145 ⟶ 144:
* [[Elmer Snowden]] - Banjo en bandleider
* [[Sonny Greer]] - Drums
 
===1923===
* Duke Ellington - Piano
Regel 154 ⟶ 152:
* Sonny Greer - Drums
| Kolom2=
 
===1926===
* Duke Ellington - Piano
Regel 164 ⟶ 161:
* Sonny Greer - Drums
* vier niet met name genoemde musici
 
===1928===
* Duke Ellington - Piano
Regel 177 ⟶ 173:
* vier niet met name genoemde musici
| Kolom3=
 
===1932===
* Duke Ellington - Piano
Regel 191 ⟶ 186:
* vier niet met name genoemde musici
| Kolom4=
 
===1940===
* Duke Ellington - Piano
Regel 213 ⟶ 207:
 
Voor een volledig overzicht van de musici in de bands van Ellington, zie [[Lijst van orkestleden Duke Ellington]]
 
== Top 2000 ==
{{Tabel Radio 2 Top 2000}}
|- align=center
|align=left|''Take the A train''||'''1672'''||-||1679||-||-||-||-||-||-||-||-
|}
 
==Referenties==
{{ReflistReferences}}
 
== Literatuur ==
Regel 234:
* {{de}}James Lincoln Collier: ''Duke Ellington, Genius des Jazz'' Wenen, 1989, ISBN 3-85445-045-1
* {{de}}''Darmstädter Beiträge zur Jazzforschung, dl. 6'': ''Duke Ellington und die Folgen'' Hofheim, 2000, ISBN 3-923997-91-4
 
== Top 2000 ==
{{Tabel Radio 2 Top 2000}}
|- align=center
|align=left|''Take the A train''||'''1672'''||-||1679||-||-||-||-||-||-||-||-
|}
 
==Zie ook==
 
 
* [[Lijst van jazzcomponisten]]
* [[Lijst van bigbandleiders]]
Regel 249 ⟶ 241:
==Externe links==
* {{en}}[http://www.dukeellington.com/ Officiële site over Duke Ellington]
* {{en}}[http://www.depanorama.net/ Website over Duke Ellington, met uitgebreide informatie over platen, musici, zangers, bibliografie etc.]
* {{de}} [http://www.cosmopolis.ch/cosmo3/Duke.htm Biografie van Duke Ellington bij cosmopolis.ch]
* {{de}}[http://www.arte.tv/de/kunst-musik/cd-tipps/Jahrhundertwerke/30_20Jahrhundertaufnahmen_20des_20Jazz/1152486,CmC=1210280.html Duke Ellington: Ko-Ko], [[ARTE|arte]], 16 mei 2006, serie: ''30 Jahrhundertaufnahmen des Jazz''