Driedaagse Zeeslag: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
WikitanvirBot (overleg | bijdragen)
k r2.7.1) (Robot: toegevoegd: fa:نبرد پورتلند
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix
Regel 1:
{{Infobox militair conflict
| conflict=Driedaagse Zeeslag
| caption= [[Maarten Harpertszoon Tromp|Maarten Tromp]], de commandant van de Nederlandse vloot.
| image = [[AfbeeldingBestand:Maarten Harpertszoon Tromp.jpg|260px]]
| campaign=
| partof=de [[Eerste Engels-Nederlandse Oorlog]]
| date=[[28 februari]] [[1653]] - [[2 maart]] [[1653]]
| place=Het eiland [[Portland (eiland)|Portland]], het [[Het Kanaal|Kanaal]]
| result=Engelse strategische overwinning
| combatant1=[[Engeland]]
| combatant2=[[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden|Verenigde Provinciën]]
| commander1=[[Robert Blake (admiraal)|Robert Blake]]
| commander2=[[Maarten Harpertszoon Tromp|Maarten Tromp]]
| strength1=70-80 oorlogsschepen
| strength2=70-80 oorlogsschepen
| casualties1=1-3 oorlogsschepen
| casualties2=8-12 oorlogsschepen, 40-50 koopvaardijschepen
| portaal = Marine
}}
Regel 21:
 
== Achtergrond ==
De Eerste Engels-Nederlandse Oorlog werd veroorzaakt door toenemende concurrentie tussen de twee maritieme landen om de strategische invloed op de handelsroutes van de wereld. [[Engeland]] en de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]] waren altijd natuurlijke bondgenoten tegen de [[Habsburg]]ers geweest, in de woorden van de [[Raad van State (historisch)|Raad van State]] van koning [[Karel I van Engeland|Charles I]]. Men zegt dat indien Charles I aan de macht was gebleven deze oorlog nooit was ontbrand, omdat het Engelse parlement nooit voor de daartoe benodigde gelden had gestemd. Bij de opkomst van [[Oliver Cromwell]] werd de diplomatie tussen de twee landen ernstig verstoord omdat de Nederlandse [[stadhouder]] [[Frederik Hendrik van Oranje|Frederik Hendrik]] de Engelse royalisten financieel steunde, maar ook door het optreden van Cromwells afgezant [[George Downing]]. Tijdens de [[Engelse Burgeroorlog]] maakten de Nederlandse kooplieden gebruik van de tijdelijk verslapte aandacht en breidden de Nederlandse aanwezigheid in de havens en handelsroutes van de wereld krachtig uit. Veel Engelse kolonies werden ingenomen. Omdat Cromwell zijn krachten nodig had in de binnenlandse strijd kon hij daar vooralsnog weinig tegen doen.
 
Dit veranderde toen de Parlementaire legers uiteindelijk de Royalisten beslissend versloegen bij de [[Slag bij Worcester]], waarmee de burgeroorlog feitelijk beëindigd was. Toen Cromwell daarna echt als staatshoofd kon optreden was één van zijn populaire maatregelen de [[Engelse Scheepvaartwetten|Navigation Act van 1651]] die wettelijk vastlegde dat alle goederen bestemd voor Engelse havens uitsluitend door Engelse schepen ingebracht mochten worden. Dit was een enorme slag voor de Nederlandse handelsbelangen, ook omdat ze hierdoor werden uitgesloten van de handel met de Engelse kolonies in Amerika en elders.
Regel 37:
Tijdens de eerste dagen van februari [[1653]] werd een uitgaand konvooi van handelsschepen door Tromp geëscorteerd door het Kanaal op weg naar de Atlantische Oceaan. Hij maakte daarna aanstalten om weer naar de thuishaven terug te keren, maar ankerde eerst buiten [[La Rochelle (Charente-Maritime)|La Rochelle]] voor reparaties en bevoorrading, en om te wachten op een retourvloot die er vanaf de Oceaan aan zou komen. Hij probeerde op [[20 februari]] te vertrekken met 152 koopvaarders onder zijn hoede, maar werd drie dagen lang tegengehouden door harde wind en ruwe zee. Op [[24 februari]] lukte het om met de logge koopvaarders uit te lopen, en vier dagen later naderde hij het gebied bij Portland. Daar kreeg hij Blakes vloot in zicht die ten zuiden van hem lag. Hoewel hij de [[Lijzijde|lij]] had, probeerde Blake met een dertigtal zwaardere schepen naar links zwenkend te naderen om Tromp de pas af te snijden. Dit gaf Tromp de gelegenheid die met een numerieke overmacht te overmeesteren en hij ging onmiddellijk met al zijn vier eskaders over tot de aanval, ook omdat hij een gunstige noordwestenwind in de zeilen had.
 
Het vlaggenschip van Tromp, de ''[[Brederode (vlaggenschip)|Brederode]]'', ging recht op het vlaggenschip van Blake aan, de ''Triumph''. Niet gehinderd door tactische afspraken gaf Tromp een ''volle laag'' af op enkele meters van het Engelse schip, draaide, gaf nogmaals de volle laag met de andere kanonnen - naar zeggen voordat de Engelsen ook maar één schot gelost hadden - draaide nógmaals en schoot een derde volledige ''breedzijde'' in het Engelse schip. Blake besloot om de rest van de strijd op wat grotere afstand voort te zetten en trok zich terug in de massa van zijn eskader.
 
Ondertussen was [[Michiel de Ruyter|De Ruyter]] op de ''Witte Lam'' er in geslaagd om de zware schepen van de Engelse achterhoede onder [[William Penn]] aan te vallen en ging hij de strijd aan met het grootste schip dat hij daar kon vinden, ''Prosperity of London'' of ''Prosperous''. De eerste poging om te enteren mislukte, maar bij de tweede poging werd het Engelse schip tot overgave gedwongen. Bij pogingen om het schip te heroveren werd De Ruyter op verschillende momenten geheel omsingeld, maar na een intense strijd wist hij uit die omsingeling te komen. De Ruyters eskader bracht verder de ''Sampson'' tot zinken en veroverde de ''Assistance'', het vlaggenschip van ''Rear-Admiral'' van het achterhoede-eskader van de Blauwe Vlag [[John Bourne]] en de ''Oak''. Alleen de ''Assistance'' kon echter behouden blijven. De ''Witte Lam'' raakte al zijn masten kwijt en moest gesleept worden door de ''Salamander'' van kapitein Jan Christoffelsz Duijm. De Ruyter werd bijgestaan door het eskader van [[Pieter Florisse]] op de ''Stad Monnickendam''. Admiraal [[John Lawson]], in de oostelijkste positie, lukte het om het eskader van [[Johan Evertsen (1600-1666)|Johan Evertsen]] op de ''Hollandia'' af te slaan en ontzette toen Blake en Penn. Later stortte de hoofdmassa van Engelse schepen met [[George Monck]] zich vanuit het zuidoosten in het strijdgewoel en de Nederlanders moesten terugvallen, nu ze hun numerieke overwicht kwijt waren.
Regel 56:
De Engelse admiraal [[Robert Blake (admiraal)|Robert Blake]] moest enige tijd aan land herstellen van zijn beenwond maar herstelde daarvan nooit helemaal. Hij gebruikte zijn tijd echter goed en schreef zijn ''Sailing instructions'' en ''Fighting Instructions'', twee [[handboek]]en die de tactieken op zee voor twee eeuwen zouden bepalen.
 
{{BronnenAppendix|12=
* {{en}} {{aut|[[Charles Ralph Boxer|C.R. Boxer]]}}, ''The Anglo-Dutch Wars of the 17th Century''
* {{en}} The High Seas Battle of Portland'', Keith Milton, ''Military History''
* {{en}} [http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Battle_of_Portland&oldid=124929801 Engelstalige wikipedia]
}}