Interstellair medium: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k r2.7.1) (Robot: toegevoegd: be-x-old:Міжзорнае асяродзьдзе |
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving / parameterfix |
||
Regel 2:
==Interstellaire materie==
▲'''Interstellaire materie''' komt voor in verschillende vormen:
* neutrale gasatomen
* geïoniseerd gas
Regel 10 ⟶ 9:
* [[Interstellair stof|stofdeeltjes]]: opeenhopingen van moleculen en atomen; de afmetingen van interstellaire stofdeeltjes lopen van ongeveer een [[nanometer]] tot bijna een [[millimeter]].
De meeste gasatomen zijn [[Waterstof (element)|waterstof]]atomen (ongeveer 90%) en [[helium]]atomen (ongeveer 10%); daarnaast zijn kleine hoeveelheden zwaardere elementen ([[Metaal (astronomie)|metalen]] genoemd) aanwezig, zoals [[koolstof]], [[Stikstof (element)|stikstof]] en [[Zuurstof (element)|zuurstof]]. Het grootste deel van de massa (zo'n 99%) van de interstellaire materie bestaat uit gas (de eerste vier categorieën hierboven), de rest bestaat uit stof. De [[Dichtheid (natuurkunde)|dichtheid]] is over het algemeen zeer laag (enkele atomen per cm³ : zie de tabel hieronder).
In onderstaande tabel worden van koud naar heet de fasen opgesomd die in het ISM voorkomen. Behalve de temperatuur wordt voor elke component ook de dichtheid en het fractioneel volume (het gedeelte van het totale volume van een wolk dat daadwerkelijk bezet wordt door deeltjes) gegeven.
Regel 17 ⟶ 16:
|+align=center colspan=5|'''De fases van het ISM'''
|- align=center bgcolor=#eeeeee
!Component||Fractioneel<br /> volume||Temperatuur<br />([[Kelvin (eenheid)|K]])||Dichtheid<br />(deeltjes/cm³)||fase
|- align=center
|[[Moleculaire wolk]]en|| < 1 % ||20 -
|- align=center
|Koud neutraal medium || 1-5% ||50 - 100||1 - 10<sup>3</sup>||neutrale waterstofatomen
Regel 32 ⟶ 31:
|}
Het interstellaire medium wordt normaal gesproken verdeeld in drie fases, afhankelijk van de temperatuur van het gas:
# koud (tientallen [[Kelvin (eenheid)|kelvin]], moleculaire wolken en koud neutraal medium);
# warm (duizenden kelvin, warm neutraal/geïoniseerd medium en HII-gebieden);
Regel 39 ⟶ 38:
==Interstellair stralingsveld==
De interstellaire ruimte bevat behalve materie ook straling. Dit '''interstellaire stralingsveld''' bestaat uit verschillende componenten:
* [[elektromagnetische straling]] ([[foton]]en)
Regel 46 ⟶ 44:
==Interactie en verrijking==
Er is in een sterrenstelsel veel interactie tussen de sterren, het interstellaire stralingsveld — dat voor een belangrijk deel geproduceerd wordt door deze sterren — en de interstellaire materie. Doordat gaswolken met een bovengemiddelde dichtheid samentrekken door hun eigen [[zwaartekracht]], ontstaan sterren. Deze sterren verwarmen de materie in het ISM, waardoor het energie gaat uitzenden (met name in het [[Infraroodastronomie|infrarood]] gebied).
Aan het einde van de levensduur van een ster is er een grote kans dat via een [[supernova]] de inhoud van de ster, inclusief de zwaardere elementen zoals [[koolstof]] en [[Stikstof (element)|stikstof]] en nog zwaardere metalen, weer terechtkomt in het ISM. Dit wordt ''verrijking van het ISM'' genoemd.
{{Appendix|2=
* {{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Interstellar medium}}
}}
| |||