De '''militaire revolutie''' is de radicale verandering van [[militaire strategie]] en [[Militaire tactiek|tactiektaktiek]] in de zestiende[[16e eeuw]] en zeventiende[[17e eeuw]] in Europa. Dit hing samen met de komst van grote [[infanterie]]legers, het toenemende gebruik van steeds krachtiger [[vuurwapen]]s, de daarmee gepaard gaande veranderingen in de bouw van vestingen en daardoor snel stijgende kosten van oorlogsvoering. Het concept werd in 1955 geïntroduceerd door {{aut|[[Michael Roberts|Roberts]]}}.
== Aanloop ==
Vanaf de dertiende[[13e eeuw]] bleken [[piekenier]]s en [[Boogschieten|boogschutters]] in staat om [[Ridder (ruiter)|ridders]] te bedwingen, wat versterkt werd door de komst van [[veldartillerie]]. Er trad een [[commercialisering]] van de oorlogsvoering op, waarbij [[Milaan]] en [[Venetië]] het voortouw namen met het gebruik van [[Huursoldaat|huursoldaten]]. De macht verschoof daardoor van de lokale [[Heer (feodalisme)|heren]] naar de koning, op voorwaarde dat deze in staat was voldoende belastingen te heffen. Het geld moest worden opgebracht door steden die in ruil daarvoor [[Privilege (recht)|privileges]] afdwongen en zo meer macht verkregen. De ridderstand verloor daarmee aan betekenis en daarmee de daarbij horende gedragscode. De huurlingen ging het niet om de eer of gevangenneming van edelen ter verkrijging van [[losgeld]], maar slechts het levend bereiken van de overwinning. De wreedheid op het slagveld nam dan ook toe.
Het belang van de [[Feodalisme|feodaliteit]] nam dan ook af en aan het einde van de vijftiende[[15e eeuw]] brachten Spanje en Frankrijk de eerste [[Staand leger|staande legers]] sinds lange tijd in Europa in het veld. Frankrijk maakte daarbij gebruik van [[Zwitserse landsknechten]] en hadden daarmee een belangrijk voordeel op het slagveld. Vanaf 1520 werd dit overwicht betwist met de inzet van [[Duitse landsknechten]] en vooral de Spaanse ''[[tercio]]s''.
== Veldartillerie ==
Regel 19:
== Zee ==
Hoewel {{aut|Roberts}} de opkomst van gespecialiseerde oorlogsschepen niet behandelde als onderdeel van de militaire revolutie hebben historici na hem dit wel gedaan, vooral {{aut|[[Geoffrey Parker|Parker]]}}. Gedurende de [[Vroegmoderne Tijd]] verschoof het evenwicht van geroeide [[Galei (schip)|galeien]] met [[ramsteven]]s of tijdelijk gehuurde koopvaarders die elkaar [[Enteren|enterden]], naar zeilschepen met kanonnen in de zij die elkaar bestookten vanuit de [[kiellinie]]. Aangezien de andere grootmachten tot de achttiende[[18e eeuw]] geen schepen bouwde die sterk genoeg waren om een batterij kanonnen af te vuren, verkregen de Europese staten hiermee een langdurig militair overwicht.
== Gevolgen ==
Regel 26:
Het gaf Europa ook een voorsprong op de grote [[Rijk (staat)|rijken]]. Hoewel de [[Ottomaanse Rijk|Ottomanen]], de [[Mogolrijk|Mogols]] en de [[Qing-dynastie|Qing]] allen delen uit de militaire revolutie overnamen, namen ze deze geen van allen in zijn geheel over. Deels omdat dit vooralsnog in hun situatie niet nodig was, deels omdat het niet mogelijk was. Zodra het echter op een confrontatie aankwam met de Europeanen bleek de achterstand vaak toch te groot.
Als laatste maakte de militaire revolutie na meer dan twee millennia een einde aan de macht van de [[nomade]]nvolken. Met hun paarden, hun snelheid en de beschikbaarheid van elk mannelijk stamlid om als krijger te dienen, hadden zij lang een belangrijke machtsfactormacht kunnen spelenuitoefenen. De [[pastorale samenleving]] kon echter niet inspelen op het gebruik van kanonnen en ontbrak het aan het achterliggende financiële systemen die de [[stedelijke samenleving]] ontwikkeld had.
