Vrije rijksstad: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k r2.7.1) (Robot: toegevoegd: bg:Имперски град |
k Minus verouderde code |
||
Regel 4:
De vrije rijkssteden konden ingedeeld worden in twee categorieën. '''Vrijsteden''' of '''vrije steden''' (''freie Städte'') waren van oorsprong bisschoppelijke steden die onafhankelijkheid van de [[prins-bisschop]] hadden verkregen. Ze behoefden geen geregelde belasting aan het Heilige Roomse Rijk te betalen en ze mochten niet verpand worden. '''Rijkssteden''' (''Reichsstädte'') hadden zich niet hoeven vrij maken van een bisschop. De wettelijke status verschilde van stad tot stad en uiteindelijk verdween het onderscheid tussen beide. Het begrip "vrijsteden en rijkssteden" evolueerde naar "vrije rijkssteden".
Enkele vrije rijkssteden waren [[Bazel (Zwitserland)]] (sinds 1000), [[Worms (stad)|Worms]] (sinds 1074), [[Mainz]] (van 1244 tot 1462), [[Regensburg (stad)|Regensburg]] (sinds 1245), [[Straatsburg]] ([[Vrijstad Straatsburg]] sinds 1262), [[Nijmegen]] (meerdere malen, o.a. sinds 1230), [[Spiers]] (sinds 1294) en [[Keulen]] (sinds 1475).
[[Bestand:Coat_of_arms_of_Groningen.png|thumb|250px|right|De stad Groningen voerde en voert de Keizerlijke adelaar met twee koppen in het wapen.
Ook [[Groningen (stad)|Groningen]] maakte zich in de 15e eeuw in de praktijk los van het [[Sticht Utrecht]] en eigende zich zelf het wapen van een vrije rijkstad toe. De stad voerde, zoals op het wapen op het orgel in de Martinikerk is te zien, ook de [[keizerskroon (hoofddeksel)|keizerskroon]] boven het stadswapen.
Het aantal rijkssteden varieerde in de loop der tijd zeer en bereikte op gegeven moment enige honderden. In [[1792]] waren er echter nog maar 51 over, merendeels kleine steden in [[Zwaben (regio)|Zwaben]]. Ook in de [[Lage Landen (staatkunde)|Nederlanden]] waren er een paar vrijsteden, zie [[vrije rijkssteden in de Nederlanden]], alsmede in wat nu de Franse [[Elzas]] is.
De rijkssteden vormden het derde college van de Duitse [[Rijksdag (Heilige Roomse Rijk)|Rijksdag]], na de colleges van de keurvorsten en de vorsten. Ze waren verdeeld over twee banken: de Rijnlandse (R) en de Zwabische (Z).
De rijkssteden waren ook vertegenwoordigd in de kreitsen: de [[Frankische Kreits]] (F), de [[Beierse Kreits]] (B), de [[Zwabische Kreits]] (Z), de [[Boven-Rijnse Kreits]] (BR), de [[Neder-Saksische Kreits]] (NS) en de [[Nederrijns-Westfaalse Kreits]] (NW) (zie onderstaande tabel)
Krachtens de [[Reichsdeputationshauptschluss]] werden vrijwel alle vrijsteden en Rijkssteden in [[1803]] [[mediatisering|gemediatiseerd]]. Slechts zes steden behielden hun zelfstandigheid: Augsburg, Bremen, Frankfurt, Hamburg, Lübeck en Neurenberg. In 1805 verloor Augsburg zijn zelfstandigheid in de [[Vrede van Presburg (1805)|vrede van Presburg]] en bij de opheffing van het Heilige Roomse Rijk in 1806 verdwenen ook Neurenberg en Frankfurt. In 1810 werden de laatste drie, Bremen, Hamburg en Lübeck bij Frankrijk ingelijfd. Na de val van het Franse keizerrijk herstelde het Congres van Wenen de zelfstandigheid van vier voormalige Rijkssteden binnen de [[Duitse Bond]]: [[Hamburg]], [[Bremen (stad)|Bremen]], [[Lübeck]] en [[Frankfurt am Main]].
Frankfurt werd in 1866 door Pruisen geannexeerd. De drie overgebleven steden maakten deel uit van het nieuwe Duitse Keizerrijk van 1870. In 1937 werd tijdens het derde Rijk Lübeck bij Pruisen ingelijfd. Bremen en Hamburg zijn dus de laatste die een zelfstandige positie hebben binnen de huidige bondsrepubliek.
[[Gdańsk|Danzig]] droeg van [[1919]] tot [[1939]] eveneens de titel ''vrije stad'' ([[Vrije Stad Danzig (1920-1939)|Vrije Stad Danzig]]).
Regel 21:
met vermelding van hun bank in de [[Rijksdag (Heilige Roomse Rijk)|Rijksdag]], hun ligging in een [[Kreits]] en het einde van hun zelfstandigheid
{| class="
! naam
! bank
! kreits
! einde
Regel 51 ⟶ 50:
| Z14
| 1803
| Baden
|-
| [[Rijksstad Bopfingen|Bopfingen]]
Regel 77 ⟶ 76:
| Beieren
|-
| [[Rijksstad Dinkelsbühl|Dinkelsbühl]]
| Z16
| Z13
Regel 255 ⟶ 254:
| BR2
| 1801
| Frankrijk
|-
| [[Rijksstad Schwäbisch Gmünd|Schwäbisch Gmünd]]
Regel 327 ⟶ 326:
| BR1
| 1801
| Frankrijk
|-
|[[Rijksstad Zell am Harmersbach|Zell am Harmersbach]]
Regel 337 ⟶ 336:
== Oude vrijsteden die nu in Frankrijk liggen ==
▲tot aan de [[Franse Revolutie]], de elf rijkssteden van de [[Elzas]]:
* [[Straatsburg]] ([[Vrijstad Straatsburg]])
* en de steden van de sedert 1354 verbonden [[Tienstedenbond]]:
Regel 350 ⟶ 348:
: [[rijksstad Turckheim|Turckheim]] (''Türchheim'')
: [[rijksstad Wissembourg|Wissembourg]] (''Weißenburg im Elsass'')
: [[vrijstad Mülhausen|Mulhouse]] (''Mülhausen'') (na de toetreding tot de Zwitserse bond kwam [[rijksstad Landau|Landau]] in de plaats,)
tot aan de [[Vrede van Nijmegen]], 1678/1679
* [[rijksstad Besançon|Besançon]] (''Bisanz'')
tot aan de [[vrede van Münster]], 1648
Regel 365 ⟶ 363:
== Oude vrijsteden die nu in Zwitserland liggen ==
De volgende vrijsteden hebben zich in de loop der tijd aangesloten bij het Zwitserse eedgenootschap:
: [[Bazel (kanton)|Bazel]]
| |||