László Tőkés: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
AGL (overleg | bijdragen)
cat
Thijs!bot (overleg | bijdragen)
k correcte leestekens
Regel 3:
Tőkés was aanvankelijk lid van de [[Democratische Unie van Hongaren in Roemenië]]. Hij is sinds de oprichting lid van de [[Hongaarse Nationale Raad van Transsylvanië]] (Hongaars: ''Erdélyi Magyar Nemzeti Tanács''), waar hij op dit moment voorzitter van is.
 
Een poging om Tőkés te ontheffen van zijn functie als hulppredikant in [[TimişoaraTimișoara]] en om hem uit zijn woning te zetten vormde de aanzet tot de [[Roemeense Revolutie]] van [[1989]], die een einde maakte aan het communistische bewind in het land.
 
==Familie==
Regel 9:
 
==Dissident==
Tőkés was, net als zijn vader, een criticus van het bewind van president [[Nicolae CeauşescuCeaușescu]]. Als [[dominee]] in [[Dej]] droeg Tőkés bij aan het verboden Hongaarstalige tijdschrift ''Ellenpontok'' ('Contrapunten' 1981-1982). Naar aanleiding van een artikel over mensenrechtenschendingen in Roemenië kreeg de Roemeense geheime dienst [[Securitate]] lucht van Tőkés. Hij werd overgeplaatst naar het dorpje [[Sânpetru de Câmpie]], maar weigerde te vertrekken. In plaats daarvan bracht hij twee jaar door in het huis van zijn ouders in Cluj.
De situatie rond Tőkés werd onder meer besproken in de Amerikaanse Senaatscommissie voor Buitenlandse Zaken. Mede hierdoor werd hij benoemd tot hulppredikant in TimişoaraTimișoara, waar hij preekte tegen het Roemeense regeringsbeleid van systematisering, waarbij de infrastructuur van dorpen en steden radicaal werd veranderd. Vooral de Hongaarse gemeenschap in Roemenië zag dit als een bedreiging, hoewel Tőkés geen onderscheid maakte tussen Hongaren en Roemenen, en pleitte voor solidariteit tussen de groepen.
 
In de zomer van 1988 organiseerde hij binnen de Hongaarse Gereformeerde Kerk een oppositiebeweging tegen de systematisering. Hierdoor kwam hij wederom in de aandacht van de Securitate. Nadat de geheime dienst bezwaar had gemaakt tegen een Hongaars cultureel festival op 31 oktober 1988 verbood bisschop László Papp alle jongerenactiviteiten in het Roemeense gedeelte van de [[Banaat]]. Tőkés werkte desondanks samen met een [[Roemeens-orthodoxe Kerk|Roemeens-orthodoxe]] bisschop aan een festival in de lente van 1989.
 
Op 31 maart 1989 verbood Papp Tőkés om nog langer in TimişoaraTimișoara te preken. Hij werd overgeplaatst naar de afgelegen gemeente van [[Mineu]]. Tőkés weigerde, en zijn kerkgemeente steunde hem. De bisschop begon een rechtszaak om hem uit zijn pastorie te laten zetten. Zijn toelage werd gestopt, en zijn boekje met voedselbonnen werd hem afgenomen. Zijn kerkgangers bleven hem echter steunen en van voedsel voorzien. Een aantal van hen werd om deze reden gearresteerd en in elkaar geslagen. Ten minste één aanhanger en tevens kerkenraadslid van Tőkés, Ernő Ujvárossy, werd dood aangetroffen in de bossen rond TimişoaraTimișoara. Nader onderzoek wees uit dat hij vermoord was. Tőkés' vader werd korte tijd vastgehouden.
 
De rechtbank beval op 20 oktober Tőkés' uitzetting uit zijn woning. Hij ging in hoger beroep. Op 2 november vielen vier mensen, gewapend met messen, zijn woning binnen. Agenten van de geheime dienst keken toe terwijl Tőkés en zijn vrienden de belagers probeerden af te weren. De Roemeense ambassadeur werd op het matje geroepen bij het Hongaarse ministerie van Buitenlandse Zaken. Ondertussen was de uitzetting van Tőkés in hoger beroep bevestigd. Als datum voor de uitzetting werd zaterdag 15 december 1989 vastgesteld.
Regel 22:
Met de datum van 15 december in aantocht begonnen de aanhangers van Tőkés een wake rond zijn woning. Op de dag van de uitzetting zelf vormden zij een menselijke ketting rond de woning; de troepen die de uitzetting hadden moeten voltrekken kwamen er niet doorheen. Tőkés bedankte de menigte, maar adviseerde ze om te vertrekken. Een paar honderd aanhangers bleven desondanks bij de woning waken.
 
Tőkés' zwangere vrouw Edit werd ziek. Op 16 december bracht de huisarts een bezoek aan haar. Binnen een half uur stond ook de burgemeester van TimişoaraTimișoara op de stoep met drie andere artsen. Die raadden haar aan om naar het ziekenhuis te gaan, maar op advies van de huisarts weigerde zij.
 
De menigte rond de woning groeide, doordat jonge Roemenen zich bij de protesterende etnisch-Hongaarse kerkgangers aansloten. Tőkés sprak met de burgemeester, en raadde de menigte opnieuw aan te vertrekken. De menigte bleef echter. De burgemeester liep weg, kwam enkele uren later terug, en beloofde dat Tőkés niet zou worden uitgezet. De menigte bleef nog altijd; een aantal van hen begon Tőkés te beschuldigen van collaboratie met de autoriteiten. Zij eisten een schriftelijke intrekking van het besluit om Tőkés over te plaatsen en uit te zetten. De burgemeester beloofde om binnen een uur hiermee te komen.
Regel 28:
Na onderhandelingen van Tőkés, de burgemeester, de locoburgemeester en andere betrokkenen gaf de burgemeester een ultimatum aan de menigte: als zij voor 17:00 uur niet zouden zijn vertrokken, zou de brandweer waterkanonnen inzetten. Tőkés drong bij de menigte opnieuw aan op vertrek, maar de massa weigerde wederom. Zij riepen Tőkés op om uit zijn woning te komen en zich op de straat bij hen aan te sluiten.
 
De menigte negeerde het ultimatum. Toen het verstreek werden er geen waterkanonnen ingezet. Rond 19:00 uur was de massa verder gegroeid, nadat plaatselijke studenten zich hadden aangesloten. Rond 19:30 hief men het verboden lied ''DeşteaptăDeșteaptă-te, române!'' ("Word wakker, Roemeen!") aan. Dit lied was in 1947 verboden, en was eerder gezongen tijdens demonstraties in [[BraşovBrașov]] in november 1987.
 
De menigte begon zich tegen de politiek te keren, met leuzen als "Weg met CeauşescuCeaușescu!", "Weg met het bewind!" en "Weg met het communisme!" De menigte trok van de woning van Tőkés naar het stadscentrum van TimişoaraTimișoara. Bij het hoofdkwartier van de communistische partij gooide men stenen naar het pand. Rond 22:00 dreven ordetroepen hen met waterkanonnen terug naar de woning van Tőkés. De menigte wist de kanonnen in handen te krijgen, en gooide ze in de rivier de [[Bega (rivier in Zuidoost-Europa)|Bega]].
 
De demonstraties gingen de volgende dagen door. Op maandag 17 december vuurde het leger schoten af op de menigte. Het aantal doden dat hierbij viel is niet met zekerheid vastgesteld, maar ligt tussen de 70 en 100. Op bevel van [[Elena CeauşescuCeaușescu]] werden 40 stoffelijke overschotten per vrachtwagen naar [[Boekarest]] vervoerd. Na een crematie aldaar konden ze niet meer geïdentificeerd worden.
 
Op 18 december protesteerden arbeiders uit TimişoaraTimișoara, en op 20 december was de stad volledig in opstand.
 
==Bisschop van Piatra Craiului==
Regel 48:
 
{{bron|bronvermelding=
*Deletant, Dennis, ''Romania under communist rule'' (1999). Center for Romanian Studies in cooperation with the Civic Academy Foundation, ([[IaşiIași]], Romania; [[Portland, Oregon]]), ISBN 9739839282. Een oudere versie van dit artikel is online te vinden als [http://www.php.isn.ethz.ch/collections/coll_romania/introduction.cfm?navinfo=15342 Romania 1948-1989: A Historical Overview].
* Alex Mihai Stoenescu, ''Istoria loviturilor de stat din Romania. Vol. 4, part 1'' ("De Geschiedenis van Roemeense Staatsgrepen"). Rao publishing house, Bucharest, 2004.
* [http://procesulcomunismului.com/marturii/fonduri/mmioc/revmistere/default.asp.htm Marius Mioc, "RevoluţiaRevoluția fără mistere: Începutul revoluţieirevoluției române: cazul Laszlo Tokes"] ("Een revolutie zonder mysteries: het begin van de Roemeense Revolutie: De zaak-Laszlo Tokes")
* [http://timisoara.com/newmioc/69.htm Lijst van slachtoffers van de Roemeense Revolutie in TimişoaraTimișoara, gepubliceerd door Marius Mioc in "RevoluţiaRevoluția din TimişoaraTimișoara şiși falsificatorii istoriei". Editura Sedona, TimişoaraTimișoara 1999]}}
 
{{DEFAULTSORT:Tokes, Laszlo}}