|
De '''Arbeidsinspectie''' is een ambtelijke dienst of meerdere diensten die toezien op de regels rondom werk zoals de [[Arbeidsomstandighedenwet|Arbeidsomstandighedenwetgeving]] in een land.
== Arbeidsinspectie (1890 – 2012) ==
==Nederland==
In Nederland was er tot 2012 één dienst die onderdeel was van het [[Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid]]. Sinds 1 januari 2012 heet de organisatie in Nederland Inspectie SZW en betreft het een samenvoeging van de organisaties en activiteiten van de voormalige Arbeidsinspectie (AI), de Inspectie Werk en Inkomen (IWI) en de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).
Het toezicht geschiedt onder meer door het houden van inspecties. Bij overtredingen kan de Arbeidsinspectie [[boete|boetes]] opleggen. Tevens is de Arbeidsinspectie belast met het toezicht en de handhaving van de [[Wet arbeid vreemdelingen]]. Dit houdt in dat aan de werkgever die een vreemdeling arbeid laat verrichten zonder voor hem in het bezit te zijn van een [[tewerkstellingsvergunning]] een boete kan worden opgelegd. Vaak gaat het dan om illegaal in Nederland verblijvende [[illegale migratie|vreemdelingen]]. De inspecteurs zijn tevens [[buitengewoon opsporingsambtenaar]]. Dit houdt in dat door de inspecteurs voor een aantal strafbare feiten ook [[proces-verbaal]] kan worden opgemaakt.
=== '''Oprichting''' ===
Op 1 maart 1890 werd de '''Arbeidsinspectie''' opgericht.
Nederland stond toen op de drempel van een nieuw tijdperk. De (eerste) ‘industriële revolutie’ was grotendeels achter de rug. Stoomenergie was inmiddels ingeburgerd, inclusief het gebruik van stoomboten en de geleidelijke ingebruikname van een beginnend spoorwegnet.
Elektriciteit wordt steeds meer als nieuwe energievorm toegepast.
Vanaf 1890 is de Arbeidswet van kracht. Het is de eerste wet die regels bevat omtrent de werkomstandigheden van arbeidskrachten in Nederland. Naast werktijden en (het verbod op) kinderarbeid, schenkt de wet ook aandacht aan de veiligheid en hygiëne op het werk. Het toezicht op de naleving van de wet ligt dan nog bij de [http://www.defensie.nl/marechaussee/ Marechaussee] en de [http://www.rijkspolitie.org/joomla/index.php Rijkspolitie] en de [http://www.politie.nl/ Gemeentepolitie]. Bij de behandeling van de wet door de [http://www.tweedekamer.nl/?wt.srch=1&wt.mc_id=adwords&adid=2772308253&campaign=TweedekamerAlgemeen&vorm=search&adgroup=TweedekamerderStaten-Generaal&keyword=tweede%20kamer Tweede kamer] wordt bedongen dat, als aanvulling op het politietoezicht, een gespecialiseerd ambtenarencorps wordt opgericht. Dat corps bestaat in eerste instantie uit slechts drie inspecteurs. Zo wordt op 1 maart 1890 de Arbeidsinspectie geboren.
Het stelsel van sociale wetgeving zal volwassen worden, vooral als in 1897 de Veiligheidswet van kracht wordt.
=== '''Uitbreiding aantal inspecteurs''' ===
Na de oprichting van de Arbeidsinspectie neemt al snel het aantal inspecteurs toe.
Tijdens de eerste veertig jaar legt de inspectie zich vooral toe op de werkomstandigheden van havenarbeiders, steenhouwers en bakkers. Daarnaast op de gevaren van elektriciteit in combinatie met hierdoor aangedreven machines en apparaten. De inspecteurs richten zich daarbij vooral op fabrieken en werkplaatsen.
Geleidelijk worden het werkterrein, de taken en het aantal arbeidsinspecteurs uitgebreid.
=== '''Aandachtsgebieden verschuiven''' ===
In de periode na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelt de Arbeidsinspectie zich sterk. Ook het geven van voorlichting over de veiligheids- en gezondheidsrisico’s en over de te treffen maatregelen doet haar intrede, geholpen door het Veiligheidsinstituut en in het bedrijfsleven actieve veiligheidstechnici.
In de jaren 70 zal de van oudsher op de techniek gerichte benadering van arbeidsomstandigheden zich verbreden. Veiligheid en gezondheid op het werk zijn niet langer alleen maar een kwestie van techniek, maar ook van (veiligheidsbewust) gedrag van werkgevers en werknemers. Er ontstaat ook aandacht voor het welzijn, de medezeggenschap en de ‘humanisering’ van de arbeid.
=== '''Verschuiving naar diensten en digitalisering''' ===
In de jaren tachtig vindt een nieuwe ontwikkeling van de-industrialisatie plaats. De mijnen worden gesloten, de scheepsbouw en de staalindustrie krimpen fors in. Het klimaat in Nederland verschuift voor een belangrijk deel naar die van industriële en agrarische samenleving naar die van een ‘dienstensamenleving’.
In 1990 staat Nederland aan de poorten van de internetrevolutie. De computer doet haar intrede en de samenleving digitaliseert in hoog tempo, zowel op het werk als privé.
Ook de Arbeidsinspectie verandert. Zij gaat meer ‘marktgericht’ en steeds efficiënter te werk.
Het systeemgerichte handhaven doet haar intrede, voortaan kijkt de Arbeidsinspectie ook naar de wijze waarop het werk is georganiseerd. De term ‘arbozorgsysteem’ doet haar intrede. Daarnaast wordt de invloed van ‘Europa’ op arbeids(gerelateerde)wetgeving wordt steeds groter.
‘Nieuwe gezondheidsrisico’s’ zoals OPS (schilderssyndroom), de kans op besmetting met biologische agentia, stress en RSI komen in beeld.
=== '''Nieuwe taken''' ===
Ondertussen zijn ook de taken van Arbeidsinspectie verder uitgebreid. Naast het toezicht op de naleving van de [http://wetten.overheid.nl/BWBR0010346/geldigheidsdatum_22-12-2011 Arbeidsomstandigheden]- en [http://wetten.overheid.nl/BWBR0007671/geldigheidsdatum_06-03-2012 Arbeidstijdenwetgeving], is de Arbeidsinspectie nu ook verantwoordelijk het toezicht op de [http://wetten.overheid.nl/BWBR0007149/geldigheidsdatum_21-02-2012 Wet arbeid vreemdelingen], de [http://wetten.overheid.nl/BWBR0002638/geldigheidsdatum_21-02-2012 Wet minimumloon en minimum vakantiebijslag] en een aantal andere arbeidsgerelateerde wetten.
De bevordering van de ‘zelfwerkzaamheid’ doet haar intrede; ‘arbozorgsystemen’ worden ‘arbomanagementsystemen’ en krijgen een steeds steviger basis in het bedrijfsleven.
=== '''Maart 2010: 120 jaar Arbeidsinspectie''' ===
Op 1 maart 2010 bestond de Arbeidsinspectie honderd twintig jaar. In de periode vanaf haar oprichting in 1890 is er veel veranderd. Zowel in de maatschappij als op het terrein van de arbeid en de techniek. De werkplek en de inhoud van het werk anno 2010 zijn heel anders dan pakweg een eeuw geleden . De opkomst van de industrie, de verschuiving naar dienstverlenende beroepen, de technologische ontwikkelingen (waaronder de automatisering en digitalisering van het werken) brachten aanzienlijke veranderingen en vaak ook verbeteringen in de werksituatie van werknemers. Zware lichamelijke arbeid is in die periode voor een groot deel verdwenen, maar de psychosociale belasting in het werk is toegenomen. Een vijfdaagse werkweek is algemeen geworden, steeds meer vrouwen traden toe tot de arbeidsmarkt en (mede onder invloed hiervan) deed ook het fenomeen ‘deeltijdarbeid’ haar intrede.
De rol van de overheid - en in dit kader het toezicht door de Arbeidsinspectie is, analoog aan deze maatschappelijke ontwikkelingen in die 120 jaar, aanmerkelijk veranderd.
=== '''Arbeidsinspectie veranderde met de ontwikkelingen mee''' ===
Ook de organisatie, de omvang, de werkwijze en de taken van de Arbeidsinspectie zijn in die 120 jaar drastisch veranderd, mede bepaald door de maatschappelijke ontwikkelingen. Zo was er - vooral sinds de toetreding van een aantal Oost-Europese landen tot de EU- sprake van een toenemende migratie vanuit de [http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/europese-unie/vraag-en-antwoord/welke-landen-behoren-tot-de-europese-unie-eu-en-de-europese-economische-ruimte-eer.html EU-landen] naar Nederland. Maar ook van buiten de EU is sprake van een grote instroom van nieuwe en anderstalige arbeidskrachten. Naast de gevolgen voor de arbeidsmarkt (toenemende concurrentie door buitenlandse werknemers), bracht deze ontwikkeling ook specifieke risico's voor de arbeidsveiligheid met zich mee. De anderstaligheid is een van de oorzaken hiervan.
=== '''Nieuwe technologiën''' ===
Nieuwe technologieën deden hun intrede, zoals de [http://www.inspectieszw.nl/onderwerpen/arbeidsomstandigheden/veiligheid_en_gezondheid/gevaarlijke_stoffen/nanotechnologie/ nano-technologie] en vergaande vormen van automatisering (zoals computergestuurde robots).
Steeds meer landen traden toe tot de Europese Unie, er kwam vrij verkeer van werknemers.
Inspectiediensten gingen (en gaan) ook steeds meer met elkaar samenwerken; zij treden gezamenlijk op, stemmen hun inspecties met en op elkaar af.
Er is kortom veel veranderd sinds de oprichting van de Arbeidsinspectie in 1890.
=== '''Samenvoeging met andere SZW-inspecties, einde van de Arbeidsinspectie als zelfstandige dienst''' ===
De maatschappij en de politiek stellen voortdurend nieuwe eisen aan het toezicht. De veranderde maatschappelijke opvattingen en wensen, politieke opdrachten, technologische veranderingen en de roep om meer efficiency en samenwerking vroegen om een inspectie die toekomst- en omgevingsgericht is. Om hierop in te spelen is op 1 januari 2012 de Inspectie SZW van start gegaan. Sindsdien zijn de organisaties en krachten van de voormalige Arbeidsinspectie (AI), de Inspectie Werk en Inkomen (IWI) en de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD), gebundeld in de nieuwe Inspectie SZW, de inspectiedienst van het [http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/szw ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid] (SZW). Dit betekende het einde van de Arbeidsinspectie (en de SIOD en IWI) als zelfstandige inspectiediensten.
=== '''Bronnen en externe links:''' ===
* Jubileumuitgave: ‘Arbeid in beeld, 120 jaar Arbeidsinspectie, 1890 – 2010 (ISBN/EAN: 978-90-803478-7-8)
* Website van de Inspectie SZW: https://www.inspectieszw.nl/
* Website ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid: http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/szw
De ''[[België|Belgische]]'' '''Arbeidsinspectie''' heeft een vergelijkbare functie maar is samengesteld uit meerdere diensten. Dit zijn de twee algemene directies van de [[Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid]], [[Arbeid en Sociaal Overleg]], de [[Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid]], de [[Rijksdienst voor Sociale Zekerheid]] en de [[Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening]].
=== '''Externe link''' ===
*[http://www.inspectieszw.nl/ Arbeidsinspectie.nl]
| 