Biologische klok: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
MoiraMoira (overleg | bijdragen)
k Wijzigingen door 81.83.19.139 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door MoiraMoira
Breinwerking (overleg | bijdragen)
aanpassingen (bron:kolb an whishaw: an introduction to brain and behaviour)
Regel 1:
De '''biologische klok''' is een aangeboren mechanisme bij [[organisme]]n waarbij allerlei lichamelijke functies met een bepaalde periodiciteit plaatsvinden. Er zijn:
 
*'[[Circadiaan ritme|circadiane' ritmes]] die ongeveer 24 uur in beslag nemen, zoals het [[Circadiaan ritme|slaap-waakritme]];
*maandelijkse ritmes die ongeveer een (maan)maand duren, zoals de menselijke [[menstruatiecyclus]], en
*jaarlijkse ritmes, zoals de [[vogeltrek]] of het voortplantingsgedrag van veel dieren.
 
Een dergelijke inwendig meetikkende klok wordt meestal gelijk gezet door invloeden van buitenaf, vooral [[daglicht]]. Bij organismen die steeds in het donker, of steeds in het licht worden gehouden ontspoort het eigen ritme meestal iets, en blijkt dan vaak een iets langereafwijkende periode te hebben dan de duur van eenhet etmaalnormale ritme, zo duurt bijvoorbeeld het menselijke slaap-waakritme 24,5 ofzonder 28externe uurtijdsaanduiders. Hierover zijn vele experimenten gedaan, bij mensen, muizen, insecten en vele andere dieren.
 
De inwendige klok kan ontregeld raken, bijvoorbeeld door systematisch laat naar bed te gaan (ploegendienst), door een lange reis in oost-west richting of vice versaandersom (meestal met het vliegtuig) - de zgn.zogenaamde [[jetlag]] -, of de overgang van [[zomertijd|zomer-]] naar [[wintertijd]] of vice versaandersom. Het duurt dan enige dagen voor men zich weer lekker voelt. Wat langer opblijven geeft minder verstoring dan wat vroeger opstaan. Bij opvolgende ploegendiensten is het dan ook van belang zoveel mogelijk volgens het schema ochtend-avond-nacht te rouleren, niet andersom.
 
== Zie ook ==