| name =#REDIRECT [[Benigne prostaathyperplasie ]]▼{{Infobox aandoening
▲| name = Benigne prostaathyperplasie
| ICD10 = {{ICD10|N|40||n|40}}
| ICD9 = {{ICD9|600}}
| DiseasesDB = 10797
| eMedicineSubj = med
| eMedicineTopic = 1919
| MeshID = D011470
}}
'''Benigne prostaathyperplasie''' of 'BPH' is een [[benigne|goedaardige]] vergroting van de [[prostaat]] door vermeerdering van cellen, en het aanspannen van het [[glad spierweefsel]] van de prostaat. Deze twee componenten van BPH dragen er toe bij dat het [[urineren|plassen]] moeizaam gaat. De aanduiding BPH geeft aan dat er bepaalde specifieke [[histologie|histologische]] veranderingen te zien zijn. De patiënten hebben last van [[LUTS]] (''Lower urinary tract symptoms''), dat wil zeggen bepaalde klachten met betrekking tot het plassen.
==Verwarrende naamgeving==
BPH wordt vaak als synoniem voor “plasproblemen bij oudere mannen” gebruikt. Maar bij de plasproblematiek spelen meer zaken een rol: de klinische symptomen heten LUTS, de voelbare vergroting van de prostaat staat bekend als BPE (benign prostate enlargment) en een afgesloten [[urineblaas]] heet BOO (bladder outlet obstruction). Men heeft daarom voorgesteld het ziektebeeld “plasproblemen bij oudere mannen”, waarbij LUTS, BPE en BOO in meerdere of mindere mate een rol, spelen Benigne Prostaat-Syndroom (BPS) te noemen. <ref name="O"/>
==Epidemiologie==
De aandoening komt voornamelijk bij mannen van middelbare en gevorderde leeftijd voor. Tussen de 60-69 jaar heeft zo’n 10-20% er last van, en in de leeftijd van 70-79 jaar stijgt dit naar zo’n 25-35%. Boven de 80 heeft ongeveer de helft van de mannen BPH. <ref name="O"/>
==Symptomen==
Klachten passend bij dit beeld zijn:
*moeilijk op gang komen van het plassen
*zwakke urinestraal
*frequent urineren, vaak in kleinere hoeveelheden
*niet helemaal leeg kunnen plassen
*nadruppelen
*na het plassen opeens nog een keer moeten
*'s nachts meerdere malen moeten plassen
*soms [[incontinentie]]problemen
*soms loze, pijnlijke aandrang
*soms pijn bij het plassen
Door druk van de vergrote prostaat op de blaas kunnen bloedvaatjes knappen waardoor bloed in de urine kan komen. Het niet goed kunnen legen van de blaas kan aanleiding geven tot het ontwikkelen van herhaald optredende [[blaasontsteking]]s, die kan opstijgen naar de nieren. <ref name="O"/>
==Oorzaken en risicofactoren==
Over het ontstaan van BPH is nog veel niet bekend. Wel bekend is, dat met het toenemen van de leeftijd [[hormoon|hormonale]] veranderingen en veranderingen van [[Groei (fysiologie)|groeifactoren]] een rol spelen bij de groei van bepaalde cellen van de prostaat.<ref>Foster CS. Pathology of benign prostatic hyperplasia. Prostate
2000;9:4–14.</ref>
Het belangrijkste hormoon dat verantwoordelijk is voor de ontwikkeling en progressie van prostaatvergroting is dihydrotestosteron (DHT). DHT is de metabolisch actieve vorm van testosteron. De hoeveelheid DHT die gebonden is aan specifieke receptoren in de celkern is cruciaal voor de hoevelheid groei die de prostaat doormaakt. Ondanks dat de plasma testosteronbloedspiegel geleidelijk daalt, wordt in de prostaat meer vrij testosteron omgezet in het actief dihydrotestosteron, via het enzym 5-alfareductase. Dit leidt tot overmatige celproliferatie.
Welke hoeveelheden hormonen en groeifactoren verband zouden houden met het ontwikkelen van BPH zijn niet bekend. <ref name="J">Jacobsen SJ. Risk factors for benign prostatic hyperplasia. Curr Urol Rep. 2007;8:281-8.</ref>
Er is echter weinig goed onderzoek gedaan naar de rol van specifieke voedingsmiddelen bij het ontstaan van BPH.<ref> Kristal AR et al. Dietary patterns, supplement use, and the risk of symptomatic benign prostatic hyperplasia: results from the prostate cancer prevention trial. Am J Epidemiol. 2008;167:925-34.</ref>Onderzoek naar de rol die sport/activiteit, lifestyle factoren en andere aandoeningen spelen bij het ontstaan van BPH heeft weinig opgeleverd. <ref name="J"/>
===De rol van lignanen===
[[lignaan|Lignanen]] zijn stoffen in onder meer [[lijnzaad]] die mogelijk een belangrijke rol spelen bij prostaatvergroting.<ref name="PMID18358071">{{en}}Zhang W, Wang X, Liu Y, et al. [http://dx.doi.org/10.1089/jmf.2007.602 Effects of dietary flaxseed lignan extract on symptoms of benign prostatic hyperplasia.] (2008) J Med Food 11:207-214. PMID 18358071.</ref><ref name="PMID9103275">{{en}}Morton MS, Matos-Ferreira A, Abranches-Monteiro L, et al. Measurement and metabolism of isoflavonoids and lignans in the human male. (1997) Cancer Lett 114:145-151. PMID 9103275.</ref> Lignanen zijn in lijnzaad aanwezig in de vorm van SDG (secoisolariciresinol diglycoside, percdentage circa 0,7 tot 1,9%). Onder invloed van [[fermentatie]] van SDG door darmbacteriën ontstaan in het darmkanaal de [[fyto-oestrogenen]] [[enterodiol]] en door verdere oxidatie ook [[enterolacton]]. Deze stoffen hebben een structuur die gelijkenis vertoont met die van [[estradiol]], waardoor ze oestrogeenreceptoren kunnen bezetten<ref name="PMID11591237">{{en}}Ward WE, Yuan YV, Cheung AM, et al. Exposure to purified lignan from flaxseed (Linum usitatissimum) alters bone development in female rats. (2001) Br J Nutr 86:499-505. PMID 11591237 [http://journals.cambridge.org/action/displayFulltext?type=6&fid=891692&jid=BJN&volumeId=86&issueId=04&aid=891688&bodyId=&membershipNumber=&societyETOCSession=&fulltextType=RA&fileId=S0007114501002185 gratis volledige artikel].</ref>.
Dit heeft op vier verschillende manieren effect op BPH:
*In de lever wordt de synthese gestimuleerd van het [[sexhormoon bindend globuline]] (SHBG). SHBG bindt circa 90% van de circulerende geslachtshormonen, waaronder [[estrogenen]] en [[testosteron]]. Verhoging van van de concentratie SHBG bindt meer van deze hormonen, waardoor de concentratie van vrij testosteron in het bloed daalt en daarmee ook de omzetting in [[dihydrotestosteron]].
*Remming van het [[enzym]] [[5-alfa-reductase]]<ref name="PMID7490559">{{en}}Evans BA, Griffiths K, Morton MS. Inhibition of 5 alpha-reductase in genital skin fibroblasts and prostate tissue by dietary lignans and isoflavonoids. (1995) J Endocrinol 147:295-302. PMID 7490559.</ref>
*Remming van het enzym [[aromatase]] (zet testosteron om in [[estradiol]])
*Remming van het enzym [[17β-hydroxysteroid dehydrogenase]].<ref name="PMID7490559"/> Dit enzym zet testosteron om in androsteendion en oestrogenen.<ref name="PMID11588903">{{en}}Hutchins AM, Martini MC, Olson BA, et al. [http://dx.doi.org/10.1207/S15327914nc391_8 Flaxseed consumption influences endogenous hormone concentrations in postmenopausal women.] (2001) Nutr Cancer 39:58-65. PMID 11588903.</ref>
==Diagnose==
Bij klachten zoals omschreven bij ''Symptomen'' zal de huisarts over het algemeen een [[endeldarm|rectaal]] onderzoek doen om de vorm, grootte en consistentie van de prostaat te bepalen, en een [[Prostaat specifiek antigen|PSA]] bepaling in bloed aanvragen om uit te sluiten dat het om [[prostaatkanker]] zou kunnen gaan. Bij jongere mannen wordt een PSA test meestal niet gedaan, omdat het risico op prostaatkanker bij hen lager is.
==Geneesmiddelen==
Er is een aantal medicamenten (α1-adrenoceptor antagonisten of 5α-reductase remmers, of een combinatie van beide) die een positieve invloed hebben op de klachten; als die onvoldoende verlichting brengen kan een prostaatoperatie worden overwogen, meestal een [[transurethrale resectie van de prostaat]] (TURP). De combinatie van beide soorten middelen is effectiever, dan het gebruik van 1 soort middel. <ref name="O">Orth M. Benigne Prostata-Hyperplasie und Benignes Prostata-Syndrom. Pharm Unserer Zeit. 2008;37:315-21.</ref> Mannen met BPH/LUTS hebben een grotere kans op het ontwikkelen van seksuele problemen, zoals bijvoorbeeld [[impotentie]]. De 5α-reductase remmers kunnen de seksuele problematiek verslechteren, de α1-adrenoceptor antagonisten (met name terazosine en doxazosine) hebben minder negatieve effecten op het seksueel functioneren.<ref> Gur S, Kadowitz PJ, Hellstrom WJ.Guide to drug therapy for lower urinary tract symptoms in patients with benign prostatic obstruction : implications for sexual dysfunction. Drugs. 2008;68:209-29.</ref>Patiënten die tevens een [[cardiovasculair]]e aandoening hebben, verdragen over het algemeen 5α-reductase remmers beter (met name [[dutasteride]] en [[finasteride]]).<ref name="O"/>
'''[[alfablokker|α1-adrenoceptor antagonisten]]'''
*[[alfuzosine]] (Xatral)
*[[doxazosine]] (Cardura)
*[[silodosine]] (Silodyx; Urorec)
*[[tamsulosine]] (Omnic)
*[[terazosine]] (Hytrin)
'''5α-reductase remmers'''
*[[dutasteride]] (Avodart)
*[[finasteride]] (Proscar)
{{referenties}}
[[Categorie:Urologische aandoening]]
[[ar:ضخامة البروستات]]
[[ca:Hiperplàsia benigna de pròstata]]
[[cs:Benigní hyperplazie prostaty]]
[[de:Benigne Prostatahyperplasie]]
[[dv:ޕްރޮސްޓޭޓް އާދަޔާ ޚިލާފަށް ބޮޑުވުން]]
[[en:Benign prostatic hyperplasia]]
[[es:Hiperplasia benigna de próstata]]
[[fa:هایپرپلازی خوشخیم پروستات]]
[[fi:Eturauhasen liikakasvu]]
[[fr:Hypertrophie bénigne de la prostate]]
[[he:הגדלה שפירה של הערמונית]]
[[it:Ipertrofia prostatica benigna]]
[[ja:前立腺肥大症]]
[[ka:პროსტატის კეთილთვისებიანი ჰიპერპლაზია]]
[[lt:Prostatos adenoma]]
[[no:Prostatahypertrofi]]
[[pl:Łagodny rozrost gruczołu krokowego]]
[[pt:Hiperplasia prostática benigna]]
[[ru:Аденома простаты]]
[[sr:Бенигно увећање простате]]
[[th:การเจริญเกินของต่อมลูกหมาก]]
[[vi:U xơ tiền liệt tuyến]]
[[zh:良性前列腺增生症]]
| 