Ricine: verschil tussen versies

Ricine is afkomstig van de bonen van de ''Ricinus communis'' ([[wonderboom]], castorolieplant), een opvallende en decoratieve plant die in Nederland wel als sierplant en in wat zuidelijker streken voor de olie wordt gekweekt. De plant is oorspronkelijk uit [[Afrika]] afkomstig.

Ricine is een eiwit dat bestaat uit twee deelketens, A en B genaamd, waarvan de ene zich aan bestanddelen van de celmembraan hecht en zorgt dat de stof in een cel wordt opgenomen, en de andere een enzymwerking heeft die een essentieel deel van een [[ribosoom]] permanent onwerkzaam maakt waardoor een cel die een ricinemolecuul heeft opgenomen na korte tijd niet meer in staat is om eiwitten te synthetiseren en sterft.<ref>Catherine J. Marsden, Vilmos Fülöp, Philip J. Day* and J. Michael Lord (2004): ''The effect of mutations surrounding and within the active site on the catalytic activity of ricin A chain Eur.'' J. Biochem. 271, 153-162</ref>. Een interessante observatie is dat vormenVormen van dit laatste enzym komen in veel meer planten voorkomenvoor, bijvoorbeeld in tarwekiemen, maar dat dit leidt in die gevallen blijkbaar niet tot problemen leidtproblement omdat de component ontbreekt die opname in de cel verzorgt ontbreekt.

Ricine is in aanzienlijke hoeveelheden (enige procenten) aanwezig in het schroot dat overblijft na uitpersen van de zaden voor ricinusolie. Het is wateroplosbaar en de productie is relatief gemakkelijk en goedkoop. Het gif kan worden ingeademd, ingeslikt of ingespoten, en er bestaat geen tegengif. Zelfs in kleine hoeveelheden is ricine in zuivere toestand dodelijk. De dodelijke dosis voor een mens is waarschijnlijk minder dan een milligram, dat is een hoeveelheid die in een enkele wonderboon kan zitten.

De boon is een ontkrachting van het broodje-aapverhaal dat giftige stoffen altijd vies smaken of ruiken. Integendeel, de boon schijnt een hazelnootachtige[[hazelnoot]]achtige smaak te hebben en is daarom extra gevaarlijk.

Men vermoedt<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/2636459.stm BBC]</ref> dat een dissidente [[Bulgarije|Bulgaarse]] journalist, [[Georgi Markov]], in opdracht van de Bulgaarse geheime dienst in 1978 in Londen is vermoord door hem met een paraplupunt te prikken waarbij een minuscuul stalen bolrond kogeltje in het spierweefsel werd gebracht. Het kogeltje was doorboord en bood plaats aan ca 0,3 mg vergif. Markov overleed een paar dagen later. Op grond van de symptomen en de minimale hoeveelheid gif die kon zijn gebruikt neemt men aan dat dit ricine moet zijn geweest. Direct bewijs ontbreekt.

Ricine is een stof die gezien wordt als een mogelijk biologisch wapen en is daarom opgenomen op [[Chemische Wapensverdrag#Lijsten van Stoffen|Lijst 1]] van de [[Chemische Wapensverdrag]]. Wonderbonen zijn vrij makkelijk te verkrijgen en het is zelfs mogelijk voor kwaadwillenden om hele akkers wonderbomen te kweken voor ricineproductie, zoals men cocaplanten[[cocaplant]]en kweekt voor cocaïneproductie[[cocaïne]]productie. Uit de boon kan vervolgens ricine worden [[Raffineren|geraffineerd]], een proces dat mogelijk is met een minieme hoeveelheid apparatuur. Het aan banden leggen van de handel in wonderbonen is daarom ook ondoenlijk, men kan slechts het raffineren van het gif bestrijden.

De symptomen zijn afhankelijk van de dosis en de manier van toedienen. Mogelijke gevolgen zijn zwakte, koorts, hoesten, ademhalingsproblemen, gewrichtsklachten, schade aan de luchtwegen, braken, krampen en diarree. Ook kan het [[zenuwstelsel]] aangetast worden. Ricine kan oraal worden toegediend, worden geïnjecteerd of worden geïnhaleerd als [[aerosol]]. Men vreest met name een terroristische aanval waarbij het gif in [[aerosol]]eaerosole vorm wordt verspreid.

Als eerste hulp geldt laten braken en vervolgens het toedienen van een sterk [[adsorptie|adsorptiemiddel]]middel (zoals [[actieve kool]]) om de [[absorptie (biologie)|absorptie]] van gifstoffen in de maag te verminderen. Het laten drinken van grote hoeveelheden vloeistof kan ook helpen. Bij [[kramp]]en kan men [[diazepam]] toedienen.

Men denkt{{feit}} dat ricine in de toekomst misschien een rol kan spelen in de strijd tegen [[kanker]] - als er een manier kan worden gevonden om het selectief in kankercellen binnen te loodsen; dit geldt echter ook voor veel andere giffen.