Exedra: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Repareer link naar doorverwijspagina met Zeusmodus, Sevilla → Sevilla (stad), Apollodorus → Apollodorus van Damascus |
aanvulling tekst en plaatjes, opmaak |
||
Regel 1:
[[Bestand:Hermitage interior.jpg|thumb|250px|right|Een [[neoclassicisme|neoklassieke]] exedra in de nieuwe [[Hermitage (Sint-Petersburg)|Hermitage]] in [[Sint-Petersburg]], [[Rusland]] door architect [[Leo von Klenze]] (gebouwd tussen 1839-1852).]]
[[Bestand:Hypocaustum.jpg|thumb|right|250px|Een opgegraven vloer van een laat-Romeinse villa in [[La Olmeda]], [[Palencia (provincie)|Palencia]], [[Spanje]]. De exedra is de ruimte waar de vloer nog aanwezig is. Waar de vloer ontbreekt, zijn de zuilen van de [[hypocaustum]] (kruipruimte voor vloerverwarming) zichtbaar.]]
[[Bestand:Esedra 1.JPG|thumb|right|250px|Exedra in de [[Villa Adriana]].]]
[[Bestand:Palatin Stadion Domitiana.JPG|thumb|right|250px|Exedra in het [[Hippodroom van Domitianus|Stadion van Domitianus]] op de [[Palatijn]]heuvel, Rome.]]
Een '''exedra''' ([[Oud-Grieks]]: ἡ ἐξ-ἒδρα, [[Latijn]]: exedra, [[Italiaans]]: esedra) is in de [[Oud-Griekse architectuur|Oud-Griekse]] en [[Romeinse architectuur]] een halfronde nis of uitbouw, soms in de gevel van een gebouw onder een halve koepel, die kon dienen voor vergaderingen, gesprekken en lezingen. In de oorspronkelijk Griekse vorm was een exedra een zitgelegenheid aan de buitenkant van een gebouw, een ruimte met een gebogen zitbank die grensde aan een zuilengalerij ([[stoa]] of [[peristylium]]). Een exedra kan ook een gebogen onderbreking zijn van een rechte [[colonnade]] (zuilenrij), met of zonder zitbank in de vorm van een halve cirkel. Boven de ronde zitbank kunnen beelden staan, al of niet met een [[fontein]] in het hart van de halve cirkel.
De exedra vormde de ronde afsluiting van de Romeinse [[basilica]], waaruit zich de [[Apsis (architectuur)|apsis]] in christelijke kerkgebouwen ontwikkelde. De [[mihrab]] werd de islamitische variant.
Regel 17:
* [[Forum van Augustus]], [[Rome (stad)|Rome]], [[42 v.Chr.]] - [[2 v.Chr.]]
* [[Domus Aurea]] van keizer [[Nero (keizer)|Nero]], Rome
* [[Thermen van Trajanus]], Rome, [[104]]-[[109]]
* [[Basilica Ulpia]], [[Forum van Traianus]], Rome, door architect [[Apollodorus van Damascus|Apollodorus]], [[106]]-[[113]] * Exedra en Gebouw met de drie exedra's, [[Villa Adriana]] bij [[Tivoli (Italië)|Tivoli]], [[126]]-[[134]]▼
▲* Exedra en Gebouw met de drie exedra's, [[Villa Adriana]] bij [[Tivoli (Italië)|Tivoli]]
* Theater van Santiponce ([[Italica]]), [[Santiponce]], [[Sevilla (stad)|Sevilla]].
* [[Thermen van Caracalla]], Rome
* [[Hippodroom van Domitianus|Stadium van Domitianus]], [[Palatijn]], Rome
* [[Piazza della Repubblica]], Rome, heette eerder Piazza Esedra, omdat hij de vorm van de exedra van de [[Thermen van Diocletianus]] volgde. Heringericht [[1887]]-[[1898]].
* Tempel van Jupiter Helipolitanus, [[Baalbek]], [[Libanon]]
* Exedra van [[Herodes Atticus]], [[Olympia (stad)|Olympia]]
Regel 29:
===Middeleeuwen===
* [[Basiliek van San Vitale]], [[Ravenna (stad)|Ravenna]],
* Armeense kerk van [[Kars (stad)|Kars]], Turkije,
===Renaissance en later===
* [[Dom van Florence]] door [[Filippo Brunelleschi]],
* [[Cortile del Belvedere]] (Cortile della Pigna), [[Vaticaanstad|Vaticaan]] door [[Donato Bramante]], [[1504]]-[[1541]]
* [[Sultan Ahmetmoskee]], [[Istanboel|Istanbul]]. Drie exedra's komen uit op de centrale koepel.▼
* [[Villa Aldobrandini]], [[Frascati (plaats)|Frascati]], 1598-1602
▲* [[Sultan Ahmetmoskee]], [[Istanboel|Istanbul]]. Drie exedra's komen uit op de centrale koepel
* Centrale deel van de [[Trevifontein]] uit de [[Barok (stijlperiode)|Barok]] met een standbeeld van [[Neptunus (mythologie)|Neptunus]]▼
* Lion Exedra, [[Belton House]], [[Grantham]], [[Lincolnshire (East Midlands)|Lincolnshire]], [[Engeland]], [[1685]]-[[1688]]
* Nieuwe [[Hermitage (Sint-Petersburg)|Hermitage]] in [[Sint-Petersburg]], gebouwd tussen 1839-1852.▼
▲* Centrale deel van de [[Trevifontein]] uit de [[Barok (stijlperiode)|Barok]] met een standbeeld van [[Neptunus (mythologie)|Neptunus]] naar een ontwerp van [[Gian Lorenzo Bernini|Bernini]], tenslotte gebouwd [[1732]]-[[1735]]
* [[West Wycombe Park]], bij de Temple of Venus, [[Buckinghamshire]], [[Engeland]], [[1740]]-[[1780]]
* [[
▲* Nieuwe [[Hermitage (Sint-Petersburg)|Hermitage]] in [[Sint-Petersburg]], gebouwd tussen [[1839]]-[[1852]].
* Abraham Lincoln: The Head of State ([[1908]]), Grant Park, [[Chicago]]
* Palazzo dell'INA e dell'INPS (INA=Istituto Nazionale delle Assicurazioni, INPS=Istituto Nazionale per la Previdenza Sociale), Piazzale delle Nazioni Unite, [[EUR (Rome)|EUR]], Rome. Twee grote symmetrische gebouwen, elk in halfronde vorm. Drie exedra's met fonteinen, door Giovanni Muzio, Mario Paniconi en Giulio Pediconi, geïnspireerd op [[Forum van Trajanus]]. Ontwerp [[1939]].
==Schilderijen met een exedra==
* [[Lawrence Alma-Tadema]]: ''A Exedra'', [[1870]] (opus LXVIII)
* id., ''Sappho and Alcaeus'', [[1881]]
* id., ''The explanation - an old history'', [[1882]]
* id., ''Expectations'', [[1885]]
* id., ''Under the Roof of Blue Ionian Weather'', [[1898]]-[[1901]]
* id.,
==Galerij==
<gallery>
Bestand:DomusAurea.jpg|[[Thermen van Trajanus]].
Bestand:Building three exedrae Villa Adriana.jpg|Gebouw met drie exedra's in de [[Villa Adriana]].
Bestand:Santa maria del fiore, absidiole.JPG|Exedra aan de [[Dom van Florence]].
Bestand:Sultan-Ahmet-Mosque-interior.jpg|[[Sultan Ahmetmoskee]], [[Istanboel|Istanbul]].
Bestand:MADRID PARQUE DEL CAPRICHO EXEDRA VALIDA 3-12-2006.jpg|Neoklassieke exedra in het Parque de El Capricho, Plaza de los Emperadores, [[Madrid (stad)|Madrid]].
Bestand:Trevi fountain.jpg|[[Trevifontein]], Rome
Bestand:Piazza della Repubblica (Roma).jpg|[[Piazza della Repubblica]], Rome. Herbouwd 1887-1898.
Bestand:Sitting Lincoln Grant Park.JPG|Een monument in de vorm van een exedra: ''Abraham Lincoln: The Head of State'' (1908), Grant Park, [[Chicago]].▼
Bestand:Sappho and Alcaeus.jpg|[[Alma-Tadema]]: [[Sappho]] and Alcaeus, 1881.
Bestand:Under the Roof of Blue Ionian Weather, Sir Lawrence Alma-Tadema.jpg|Alma-Tadema: Under the Roof of Blue Ionian Weather, 1898-1901.
Bestand:Alma Tadema Silver Favourites.jpg|Alma-Tadema: Silver favourites, 1903.
▲Bestand:Sitting Lincoln Grant Park.JPG|Een monument in de vorm van een exedra: ''Abraham Lincoln: The Head of State'' (1908), Grant Park, [[Chicago]].
Bestand:Z eur2.jpg|Kantoor van de INPS, Piazzale delle Nazioni Unite op de Via Cristoforo Colombo, [[EUR (Rome)|Rome-EUR]]
Bestand:Roma-eurpalazzoina01.jpg|Kantoor (''Palazzo'') van de INA, Rome-EUR
Bestand:Roma 2011 08 22 Palazzo INA.jpg|Kantoor (''Palazzo'') van de INA, Rome-EUR
</gallery>
| |||