Grote klinkerverschuiving (Engels): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
bronvermelding aangepast conform Sjabloon:Bronvermelding anderstalige Wikipedia
herschikking/anders geformuleerd
Regel 1:
De '''grote klinkerverschuiving''' in de Engelse taal (Engels: '''Great Vowel Shift''') was een grootschalige systematische [[klankverschuiving]] die de uitspraak van de [[klinker (klank)|klinker]]s van het [[Middelengels]] betrof. Deze verschuiving vond plaats tussen de [[12e eeuw|12e]] en de [[16e eeuw]] in het zuiden van [[Groot-Brittannië]]. Het verschijnsel is voor het eerst uitgebreid bestudeerd door [[Otto Jespersen]], later onder anderen door [[William Labov]].
 
De grote Engelse klinkerverschuiving vormt waarschijnlijk de belangrijkste mijlpaal waardoor het Middelengels zich onderscheidt van het [[Oudengels]]. Voorheen werden alle klinkers in het Engels zo´n beetje hetzelfde gearticuleerd als op het Europese vasteland. Het feit dat de spelling van het moderne Engels nog steeds is gebaseerd op de uitspraak van het [[Middelengels]] (vanwege de uitvinding van de [[druktechniek]], die precies samenviel met de grote Engelse klinkerverschuiving) is er de oorzaak van dat de spelling van het Engels zo vaak problemen oplevert omdat ze zo ver van de [[gesproken taal]] afstaat.
 
== Klankverschuivingen ==
Regel 10 ⟶ 8:
Bij de articulatie van de klinkers ''e'', ''a'', ''o'', ''u'' en ''ə'' ging de tong in de richting van het harde verhemelte. De voornaamste veranderingen waren de volgende:
 
* De [[centrale klinker|centraal]] gearticuleerde {{IPA|[aː]}} (''ā'') van het Middelengels veranderde in de meer voor in de mond gelegen {{IPA|[æː]}} en vervolgens in de hoger gearticuleerde {{IPA|[ɛː]}}, {{IPA|[eː]}} In veel dialecten van het moderne [[Engels]] is deze klinker gediftongeerd tot {{IPA|[eɪ]}} (bijv. in ''m'''a'''ke''). Omdat de lange ''ā'' van het Oudengels in het Middelengels was veranderd in {{IPA|[ɔː]}} , komt de Oudengelse ''ā'' niet overeen met de huidige Engelse diftong {{IPA|[eɪ]}}.
* De {{IPA|[ɛː]}} van het Middelengels ging omhoog naar {{IPA|[eː]}} en veranderde in het moderne Engels in {{IPA|[iː]}} (zoals in ''b'''ea'''k'').
* De {{IPA|[eː]}} van het Middelengels veranderde in de {{IPA|[iː]}} van het moderne Engels (zoals in ''f'''ee'''t'').
Regel 33 ⟶ 31:
 
De oorzaak van de grote Engelse klinkerverschuiving wordt door sommigen toegeschreven aan de [[Zwarte Dood]]. Doordat veel mensen als gevolg van deze ziekte naar het zuiden van Engeland emigreerden, zouden diverse [[regiolect]]en en [[sociolect]]en zich vermengd hebben (de lagere klassen kwamen bijvoorbeeld opeens veel meer in contact met de hogere), waardoor de nieuwe standaarduitspraak van het Engels zijn ontstaan. Anderen leggen eerder het verband met de [[Honderdjarige Oorlog]], waardoor aan het begin van de 15e eeuw de prestige van het [[Frans]] aanzienlijk was gedaald en die van het Engels juist gestegen. Hierdoor werden Franse uitspraken in het vervolg gemeden en ontstond er [[hypercorrectie]] van de uitspraak van het Engels. Ook bepaalde sociale en politieke opwerkingen kunnen een grote rol hebben gespeeld.
 
==Historische betekenis==
De grote Engelse klinkerverschuiving vormtvormde waarschijnlijk de belangrijkste mijlpaal waardoordie hetde Middelengels zich onderscheidtovergang van het [[Oudengels]] naar het Middelengels markeerde. Voorheen werden alle klinkers in het Engels zo´n beetje hetzelfde gearticuleerd als op het Europese vasteland. Het feit dat de spelling van het moderne Engels nog steeds is gebaseerd op de uitspraak van het [[Middelengels]] (vanwege de uitvinding van de [[druktechniek]], die precies samenviel met de grote Engelse klinkerverschuiving) is er de oorzaak van dat de spelling van het Engels tegenwootdig zo vaak problemen oplevert, omdat ze zo ver van de [[gesproken taal]] afstaat.
 
 
==Referenties==