|
#DOORVERWIJZING[[bu]]
[[Afbeelding:Hohenstaufen-1905.jpg|thumb|right|200px|Het huis Hohenstaufen op een ansichtkaart uit [[1905]]]]
Het Huis '''Hohenstaufen''' was een [[Regierungsbezirk Schwaben|Zwabisch]] vorstenhuis dat in de [[12e eeuw|12e]] en [[13e eeuw]] meerdere Duitse koningen en keizers voortbracht. De naam van het vorstenhuis is afgeleid van de [[burcht Hohenstaufen]] op de Staufenberg, aan de noordrand van de [[Schwäbische Alb|Zwabische Jura]] bij [[Göppingen (stad)|Göppingen]].
==Geschiedenis van het vorstenhuis==
Het oudste bekende lid van het vorstenhuis droeg de naam Frederik. Van hem is slechts bekend dat zijn zus met een graaf Berthold in [[Breisgau]] gehuwd was. Zijn zoon, eveneens Frederik genaamd, is halverwege de [[11e eeuw]] in oorkondes vermeld als [[paltsgraaf]] in [[Regierungsbezirk Schwaben|Zwaben]]. Van zijn zoon, wederom Frederik genaamd, is bekend dat deze zijn bewindscentrum had gevestigd in de burcht Büren, die gestaan zou hebben bij het dorp ''Büren'' in [[Württemberg]]. Mogelijk wordt hiermee het huidige [[Wäschenbeuren]] bij Göppingen bedoeld. Gesloten huwelijken uit die generatie Hohenstaufen laten zien dat de familie reeds halverwege de 11e eeuw tot de invloedrijkste adellijke geslachten in het zuidwesten van Duitsland behoorde. Desondanks moet het grondbezit op dat moment nog erg klein zijn geweest.
De eerste exact aantoonbare datum in de familiegeschiedenis, het jaar [[1079]] is bovendien van groot belang voor de betekenis van het geslacht, omdat toen Hohenstaufen [[Frederik I van Zwaben|Frederik I]] trouwde met een dochter van keizer [[Hendrik IV (keizer)|Hendrik IV]], Agnes, en door Hendrik IV tot [[Hertogdom Zwaben|hertog van Zwaben]] werd benoemd. Frederik I liet vervolgens de burcht Stauf bouwen en stichtte het klooster Lorch, dat als huisklooster voor de familie ging dienen. Bovendien breidde hij, samen met zijn zonen [[Frederik II van Zwaben|Frederik II]] en [[Koenraad III van Hohenstaufen|Koenraad]] het grondbezit van de familie aanzienlijk uit. In dezelfde periode werden de Hohenstaufen de belangrijkste bondgenoten in het zuidwesten van het [[Heilige Roomse Rijk]] van het Frankisch-Salische geslacht der [[Liudolfingen]].
Frederik II huwde Judith, de dochter van [[Hendrik de Zwarte]], hertog van [[Beieren]] uit het geslacht der [[Welfen]], en volgde zijn vader op als hertog van Zwaben. Koenraad kreeg van de opvolger van Hendrik IV, diens zoon [[Hendrik V van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik V]], het [[hertogdom Franken]] in leen. Omdat Hendrik V kinderloos overleed in [[1125]], stierf het Frankisch-Salische huis uit. Als zonen van het laatste vrouwelijke lid van het geslacht Liudolfingen maakten Frederik II en zijn broer Koenraad beiden aanspraak op de troon van het Heilige Roomse Rijk. Daarnaast stelden echter ook de families der Welfen en [[Stamhertogdom Saksen|Saksen]] zich kandidaat voor de troon. De oude Saksische hertog [[Lotharius I]] werd vervolgens tot keizer gekroond. Hendrik IX, hertog van Beieren, had tegen de verwachting in Lotharius gesteund en niet zijn eigen schoonzoon Frederik II, omdat Lotharius zijn enige dochter Gertrudis uithuwelijkte aan [[Hendrik de Trotse]], zoon van Hendrik IX, wat zorgde voor spanningen tussen de geslachten der Welfen en Hohenstaufen. In de daaropvolgende jaren braken er bovendien ruzies uit tussen de families over de verdeling van de grond van het voormalige Frankisch-Salische Huis, maar uiteindelijk moesten ook de Hohenstaufen zich aan de macht van Lotharius onderwerpen. Toen Lotharius echter in [[1137]] overleed, werd Koenraad alsnog naar voren geschoven en werd hij als Koenraad III tot Duitse koning gekozen. Hij wist zich te handhaven ten opzichte van Hendrik de Trotse, wat de onderlinge verstandhoudingen tussen de beide families verder verslechterde.
Koenraad III onderhield goede contacten met [[Byzantijnse Rijk|Byzantium]]. In Italië kon hij echter weinig uitrichten en hij kon dan ook geen keizerskroning afdwingen. Desondanks slaagden de Hohenstaufen er in de daaropvolgende jaren geleidelijk in hun macht uit te breiden.
[[Afbeelding:Friedrich-barbarossa-und-soehne-welfenchronik 1-1000x1540.jpg|thumb|right|200px|[[Frederik I van het Heilige Roomse Rijk|Frederik Barbarossa]] met zijn zonen]]
===Frederik I Barbarossa===
Na de dood van Koenraad III in [[1152]] kozen de vorsten [[Frederik I van Hohenstaufen|Frederik I]], de zoon van Koenraads broer Frederik II van Zwaben, tot koning. Frederik, ook ''Barbarossa'' genoemd, was via maternale zijde verwant was aan het geslacht der Welfen. Zijn moeder was namelijk Judith Welf, zuster van Hendrik de Trotse en dochter van [[Hendrik de Leeuw]]. Door zijn verkiezing op [[4 maart]] [[1152]] in [[Frankfurt am Main]] kwam er een einde aan de lange vete tussen de beide families. Echte eensgezindheid werd bereikt in [[1156]] met de toenmalige dubbelhertog van Saksen en Beieren, Hendrik de Leeuw, de halfbroer van Barbarossa. Na verloop van jaren kon deze man zich echter niet langer zonder tegenprestatie verenigen met het in Italië gevoerde beleid van zijn bloedverwant, wat in [[1180]] leidde tot zijn afzetting. Barbarossa stond lijnrecht tegenover [[paus Alexander III]], die bekend stond als keizerhater. Paus Alexander III kreeg hulp van de naar autonomie strevende Noord-Italiaanse steden, die in [[1167]] het [[Verbond van Lombardije]] hadden gesloten. Barbarossa, die eigenhandig tegenpausen had benoemd, kon zelfs met militaire middelen zijn doelen (onderwerping van de steden en een sterke keizerlijke afhankelijkheid van het [[Vaticaanstad|Vaticaan]]) niet bereiken en werd genoodzaakt in [[1177]] bij de [[Vrede van Venetië]] paus Alexander III te erkennen. Kort daarop sloot hij tevens vrede met de Noord-Italiaanse steden uit het Verbond van Lombardije. Wel slaagde Barbarossa er in zijn op een na oudste zoon [[Hendrik VI van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik VI]] te laten trouwen met [[Constance van Sicilië (1154-1198)|Constance]], prinses der Noormannen, dochter van koning [[Rogier II van Sicilië]]. Verder breidde hij het grondgebied van de Hohenstaufen verder uit. Zo verwierf hij in [[1156]] het [[paltsgraafschap aan de Rijn]], dat tot [[1193]] tot de familiebezittingen zou behoren. In de [[Elzas]] en in Zwaben, waar zijn op twee na oudste zoon [[Frederik V van Zwaben]] regeerde, liet Barbarossa de huisbezittingen centraal beheren, waarbij hij de bezittingen van de Welfen in Zwaben zelfs opkocht van zijn zwager [[Welf VI]]. Verder liet Barbarossa in samenwerking met de hertogen die ondergeschikt aan hem waren vele steden, zoals [[Freiburg im Breisgau|Freiburg]] en [[München]], bouwen om de enorme bevolkingsgroei op te vangen. In [[1190]] stierf Barbarossa op een kruistocht naar [[Anatolië]].
===Hendrik VI===
Zijn opvolger [[Hendrik VI van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik VI]] huwde met [[Constance van Sicilië (1154-1198)|Constance van Sicilië]] en streefde naar de macht over het Zuid-Italiaanse Noormannenrijk (''(Unio regni ad imperium)''), waarin hij in [[1194]] na enkele tegenslagen slaagde. Hierdoor reikte het imperium van Hohenstaufen van de [[Noordzee|Noord-]] en [[Oostzee]] tot aan [[Sicilië]]. Wel brouilleerde hij zich met het pausdom vanwege zijn Italiëpolitiek. Zijn droom om via een kruistocht het Heilige Graf te bevrijden en heerser te worden over Byzantium kon hij niet verwezenlijken, omdat hij in [[1197]] overleed. Na zijn dood ontstond een tweestrijd om de troon tussen de Hohenstaufen [[Filips van Zwaben]] en de Welf [[Otto IV van Brunswijk|Otto IV]]. Een deel van de vorsten in het rijk steunde Filips, het grootste deel koos echter voor Otto IV tot koning. Nadat Filips in [[1208]] vermoord werd en Otto IV daarop een agressieve Italiëpolitiek propageerde, riep [[paus Innocentius III]], die daarvoor immer het geslacht der Welfen had gesteund, op tot kroning van een nieuwe koning. In [[1211]] werd de zoon van Hendrik VI, [[Frederik II van het Heilige Roomse Rijk|Frederik II]], die toen zijn vader stierf nog minderjarig was, tot koning gekroond.
===Frederik II===
[[Frederik II van het Heilige Roomse Rijk|Frederik II]], die later de bijnaam ''stupor mundi'' (de verbazing van de wereld) kreeg, geldt als het wonderkind ten tijde van de Rooms-Duitse keizers in de Middeleeuwen. Hij was goed onderlegd, sprak meerdere talen en toonde gedurende zijn hele leven interesse voor de [[islam]], wat hem echter niet ervan weerhield om ketters van het christendom te vervolgen. Opgegroeid in het door hem geliefde [[Koninkrijk Sicilië]] trok hij in [[1212]] naar Duitsland. Hij kreeg al gauw het Staufische zuidwesten in handen en Otto IV werd gedwongen tot terugtrekking naar het noorden. Frederik II kwam weer aan de macht in Duitsland nadat Otto IV als bondgenoot van [[Jan zonder Land]], koning van Engeland, en van [[Ferrand van Portugal|Ferrand]], graaf van Vlaanderen, in de [[Slag bij Bouvines]] zijn meerdere had moeten erkennen in de Franse koning [[Filips II van Frankrijk|Filips II ''Augustus'']].
In [[1220]] werd Frederik II ook tot keizer gekroond en gaf Duitsland in beheer aan zijn zoon [[Hendrik (VII) van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik (VII)]], zodat hij zichzelf kon toespitsen op het bestuur van het Siciliaanse Rijk. Hier voerde hij allerlei hervormingen door en stichtte de eerste staatsuniversiteit. Hij bevocht de Arabieren op Sicilië en maakte hen na hun overgave tot lijfwacht. Frederik II kwam in conflict met het pausdom toen hij geen geld in het laatje legde voor de beloofde kruistocht en door de anticommunale politiek van zijn grootvader Barbarossa te kopiëren de pauselijk suprematie afwees. Hij werd daarop door [[paus Gregorius IX]] in de ban gedaan, maar reisde in [[1228]] toch nog naar het Heilige Land, waar hij met behulp van diplomatie tot een wapenstilstand kwam en zich vervolgens zelf tot [[Koninkrijk Jeruzalem|koning van Jeruzalem]] kroonde.
Teruggekeerd in Italië stuitte hij op pauselijke troepen, die het rijk waren binnengevallen. Frederik II hield zich echter staande en sloot in [[1230]] vrede met de paus. Daarop trok hij naar Duitsland, waar zijn zoon Hendrik VII zich de woede op zijn hals had gehaald door tegen de landsvorsten te ageren. Frederik II zag zich genoodzaakt hem af te zetten en werd in [[1232]] gedwongen de rechten van de landsvorsten in een verdrag te erkennen. In deze ''Statutum in favorem principum'', een verdrag dat leek op hetgeen hij in [[1213]] met de kerkelijke vorsten had gesloten, gaf hij diverse koninklijke rechten op. Zijn op een na oudste zoon [[Koenraad IV]] werd gekroond tot koning van Duitsland. Daarna ging Frederik II terug naar Italië, waar de steden van het [[Verbond van Lombardije]] in opstand waren gekomen. In [[1237]] slaagde hij erin om ze te verslaan bij [[Cortenuova]], maar daarop werd hij opnieuw in de ban gedaan door de paus, die zich niet kon verenigen met zijn Italiëpolitiek.
De daaropvolgende jaren werden gekenmerkt door een strijd tussen zijn rijk en de kerk, waarbij beide wereldmachten naast militaire middelen steeds vaker oorlog voerden door propaganda in te zetten. Frederik II werd door de paus voor [[antichrist]] uitgemaakt, terwijl Frederik II de paus op zijn beurt verweet zuivere machtspolitiek te voeren. Gregorius' opvolger, [[paus Innocentius IV]], eigenlijk een [[Ghibellijnen|Ghibellijn]], zette diens harde politiek voort en ontnam Frederik II in [[1245]] de keizerstitel, een maatregel die kwaad bloed zette bij een groot deel van de door de katholieke kerk beheerste wereld.
Frederik II hield echter stand tot zijn onverwachte dood in [[1250]]. In zijn testament had hij laten opnemen dat hij, hoewel hij stierf als banneling, toch graag tot een overeenstemming met het pausdom zou zijn gekomen.
===Het einde van de Hohenstaufen-dynastie===
De dood van Frederik II luidde het einde van de heerschappij van het geslacht der Hohenstaufen in. Koenraad IV nam het stokje over, maar overleed plotseling en vroegtijdig in [[1254]]. Hij werd nooit tot keizer gekroond. Zijn halfbroer Manfred liet het leven in de slag bij [[Benevento (stad)|Benevento]] in [[1266]], Koenraads zoon [[Konradijn van Hohenstaufen]] werd in [[1268]] in [[Napels (stad)|Napels]] onthoofd. Na een zogenoemd [[interregnum]] van twintig jaar werd [[Rudolf I van het Heilige Roomse Rijk|Rudolf I]] als eerste vorst uit het huis [[Habsburg]] benoemd.
== Hohenstaufen en het nazisme ==
Het Huis Hohenstaufen werd door de [[nazi]]'s gezien als een voorbeeld. Zij keken met veel bewondering naar datgene wat in het verleden door de leden van het Huis Hohenstaufen bereikt was. Hun bewondering was dusdanig groot, dat zij zelfs een van hun belangrijkste pantserdivisies, de 9e [[Schutzstaffel|SS]]-pantserdivisie ernaar hebben vernoemd. Een afbeelding van Frederik I Barbarossa hing prominent in de werkkamer van [[Adolf Hitler]] en de inval in Rusland op [[22 juni]] [[1941]], de belangrijkste en meest prestigieuze van allen, kreeg als codenaam zijn bijnaam mee: ''[[Operatie Barbarossa]]''.
==Belangrijke leden van de Hohenstaufen-dynastie==
*[[Koenraad III van Hohenstaufen|Koenraad III]], [[1138]]-[[1152]]
*[[Frederik I van Hohenstaufen|Frederik I]], koning [[1152]]-[[1190]], keizer vanaf [[1155]]
*[[Hendrik VI van het Heilige Roomse Rijk|Hendrik VI]], koning [[1190]]-[[1197]], keizer vanaf [[1191]]
*[[Filips van Zwaben]], [[1198]]-[[1208]]
*[[Frederik II van Hohenstaufen|Frederik II]], koning [[1212]]-[[1220]], keizer [[1220]]-[[1250]]
*[[Koenraad IV]], [[1237]]-[[1254]]
[[Categorie:Huis Hohenstaufen| ]]
[[als:Staufer]]
[[an:Dinastía Hohenstaufen]]
[[ar:هوهنشتاوفن]]
[[be:Род Гогенштаўфенаў]]
[[bs:Hoenštaufovci]]
[[ca:Hohenstaufen]]
[[cs:Štaufové]]
[[da:Huset Hohenstaufen]]
[[de:Staufer]]
[[el:Χοενστάουφεν]]
[[en:House of Hohenstaufen]]
[[eo:Ŝtaŭfoj]]
[[es:Dinastía Hohenstaufen]]
[[et:Hohenstaufenid]]
[[fa:اشتاوفر]]
[[fi:Hohenstaufen]]
[[fr:Hohenstaufen]]
[[hr:Hohenstaufen]]
[[hu:Stauf-ház]]
[[it:Hohenstaufen]]
[[ja:ホーエンシュタウフェン朝]]
[[ko:호엔슈타우펜 왕가]]
[[lt:Štaufenai]]
[[ms:Dinasti Hohenstaufen]]
[[no:Huset Hohenstaufen]]
[[pl:Hohenstaufowie]]
[[pt:Hohenstaufen]]
[[ru:Гогенштауфены]]
[[scn:Hohenstaufen]]
[[sk:Hohenstaufovci]]
[[sr:Хоенштауфен]]
[[sv:Hohenstaufen]]
[[th:ราชวงศ์โฮเฮ็นสเตาเฟ็น]]
[[tr:Hohenstaufen Hanedanı]]
[[uk:Гогенштауфени]]
[[zh:霍亨斯陶芬王朝]]
| 