Derbent (stad): verschil tussen versies

{{Zie artikel|Voor het tapijt uit deze stad, zie [[Derbent (tapijt)]], voor de stad in Turkije, zie [[Derbent (Turkije)]]}}

| deelgebied = [[Dagestan]]

| jurisdictie = deelrepubliek | gemeentevorm = sd | bestuurder = Feliks Kasiachmedov

 

=== Sassaniden ===

In de derde eeuw was echter het machtige rijk van de [[Perzische Rijk|Perzische]] dynastie der [[Sassaniden]] ontstaan in Voor-Azië dat na overwinningen op de Romeinen en Armenen haar gebied vergrootte tot over [[Transkaukasië]]. De eerste pogingen om Derbent te veroveren, met name onder [[Shapur I|Sjapoer I]] (242-277), mislukten echter. Midden 4e eeuw wist het rijk haar invloed echter wel te doen gelden en tegen het einde van de 4e eeuw werd ook Derbent veroverd. Iets eerder, in 313, had de stad zich bekeerd tot het christendom.

 

Onder de 15e Sassanidische koning [[Yazdegerd II]] (438-457) werden de versterkingen van Derbent sterk uitgebreid en werd het huidige fort [[Naryn-Kala]] gebouwd. Yazdegerd II stichtte het als een stadsfort op de noordelijke grens van de Perzische gebieden dat deze belangrijke doorgang door de Kaukasus moest bewaken tegen aanvallen van de nomadische Hunnen en de [[Chazaren]]. Dit komt ook terug in de Perzische naam دربند; ''Derbend'' of ''Darband'' ("gesloten poorten", "bergpas", "bergkloof", "wachtpost" of "fort"). Van 488 tot 531 werden onder [[Kavad I]] en zijn zoon [[Khusro I|Chosro I]] de stenen muren vervangen en kreeg het fort de uitstraling die het tot op heden grotendeels heeft behouden. De deels 4 meter dikke en 18 meter hoge stenen muren met dertig torens gericht naar het noorden zijn tot op heden bewaard gebleven. De Armeense kroniekschrijver [[Movses Kaghankatvatsi]] schreef over "de wonderlijke muren, de bouw waarvoor de Perzische koningen ons land uitputten, waarvoor ze architecten aan lieten rukken en waarvoor bouwmaterialen lieten verzamelen met het oog op het bouwen van een groot bouwwerk, dat zich uitstrekt tussen het Kaukasusgebergte en de Grote Oostelijke Zee." Opgravingen in de jaren 1970 aan de andere zijde van de Kaspische Zee tegenover Derbent legden het oostelijke verlengstuk van de muur van Derbent bloot in de vorm van de [[Grote Muur van Gorgan]]. Vergelijkbare Sassanidische verdedigingswerken als massieve forten, garnizoenssteden en lange muren zijn ook aan oostzijde van de zee te zien. De totale ommuurde oppervlakte van de stad zelf had een grootte van 150 hectare, dat dan wel niet helemaal bewoond was in de Sassanidische periode, maar waarmee het voor vroeg middeleeuwse begrippen wel een ongewoon grote stad vormde. Deze uitbouw werd volgens een plan uitgewerkt en onderdeel van dit plan was ook een [[waterleiding]]stelsel. De stad werd daarop in de 5e en 6e eeuw tot een bloeiend centrum voor handel en handwerken (de belangrijkste Sassanidische stad in de Kaukasus), alsook voor de verspreiding van het christelijk geloof in de Kaukasus.

 

[[Bestand:Derband.jpg|thumb|Begin 20e-eeuws gezicht op Derbent vanaf het fort]]

=== Onder Russisch bestuur ===

In 1846 werd Derbent de bestuurszetel van een gouvernement. Vanaf de jaren 1840 maakte de stad een economische bloei door. Met name de [[meekrap]]teelt (goedkope kleurstof) groeide sterk. Andere 19e-eeuwse bezigheden van de inwoners waren tuinbouw, wijnbouw en visserij. In de 19e eeuw raakte de stad echter ook betrokken in bloedige oorlogen zoals de [[Kaukasusoorlog]] en de [[Russisch-Dagestaanse Oorlogen]]. In 1898 werd de stad aangesloten op de spoorlijn [[Machatsjkala|Petrovsk-Port]] (nu Machatsjkala) - Bakoe.

In december 1917 werd de stad ingenomen door sovjettroepen, maar van juli 1918 tot maart 1920 was de stad in handen van andere fracties, alvorens ze werd veroverd door het Rode Leger op 25 maart 1920.

 

 

== Economie, onderwijs en cultuur ==

 

== Bezienswaardigheden ==

De stad vormt deels een groot open museum dat wordt omringd door hoge bergen en de zee, wat haar aantrekkelijk maakt voor het toerisme, hetgeen nog vergroot werd door de opname van het historisch ensemble van de stad (de citadel, oude stad en het fort) op de UNESCO-werelderfgoedlijst in 2003. Verdere ontwikkeling wordt echter gehinderd door de ligging in een politiek en militair relatief onstabiel gebied.

 

* overblijfselen van de [[Kaukasusmuur]] (Grote Goebatsjmuur/Великая губачская стена), die vroeger doorliep tot in de zee en daar mede de haven vormde. Een groot deel van de muren en een aantal wachttorens zijn redelijk behouden gebleven. De muren dateren uit de (Sassanidische) 6e eeuw.

* Verdere historische attracties omvatten een aantal baden, [[cisterne]]s, oude begraafplaatsen, de [[karavanserai]], een 18e-eeuws [[mausoleum]] voor de kan en een aantal moskeeën, waarvan de [[Juma-moskee]] (gebouwd over een 6e-eeuwse christelijke basiliek) de oudste is. Bij deze moskee bevindt zich een 15e-eeuwse [[madrassa]]. Andere oude moskeeën zijn de 17e-eeuwse Kyrhljar-moskee en Bala-moskee en de 18e-eeuwse Chertebe-moskee.

 

== Partnersteden ==