Grieks-Bactrisch koninkrijk: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Invulling parameters sjabloon
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
[[Bestand:Greco-BactrianKingdomMap.jpg|thumb|left|250px|Kaart van het Bactrische koninkrijk op zijn hoogtepunt, rond 180 voor Christus]]
Het '''Grieks-Bactrisch koninkrijk''' of '''Graeco-Bactrisch koninkrijk''' was het door [[Lijst van Bactrisch-Griekse koningen|Griekse koningen]] geregeerde gebied in en rond [[Bactrië]] in Centraal-Azië dat zich afscheidde van het [[Seleucidische rijk]]. De belangrijkste steden waren hedendaags [[Balkh|Bactra (Balkh)]], [[Merv|Antiochië in Margiana (Merv)]] en [[Ai-Khanoum|Alexandrië aan de Oxus (waarschijnlijk Ai-Khanoum)]]. Het Grieks-Bactrisch koninkrijk was (samen met het later van Bactrie afgescheiden [[Indisch-Griekse koninkrijk]]) het oostelijkste deel van de [[hellenisme|hellenistische]] wereld en omvatte hoofdzakelijk Bactrie en [[Sogdië|Sogdiana]] in Centraal-Azië van 250 tot 125 v. Chr. De expansie van de Bactrische Grieken in [[Noord-India]] van 180 v.Chr. leidde tot het Indisch-Griekse koninkrijk dat standhield tot circa 10 AD.
 
Het Grieks-Bactrische rijk omvatte hoofdzakelijk [[Bactrië]] (het tegenwoordige noordoosten van [[Afghanistan]] ten noorden van de [[Hindoe Koesj]]) en het noordelijker gelegen [[Sogdië]] ("Sogdiana", een gebied dat delen van het huidige [[Tadzjikistan]], [[Kirgizië]] en oosten van [[Oezbekistan]] beslaat). De belangrijkste steden van het rijk waren [[Balkh|Bactra (het huidige Balkh)]], [[Merv|Antiochië in Margiana (Merv)]] en [[Ai-Khanoum|Alexandrië aan de Oxus (waarschijnlijk Ai-Khanoum)]]. In het rijk vond een versmelting van de Griekse en Indo-Arische cultuur plaats. Het Grieks-Bactrisch koninkrijk vormde tussen 250 en 125 v.Chr. (samen met het later afgescheiden [[Indisch-Griekse koninkrijk]]) het oostelijkste deel van de [[hellenisme|hellenistische wereld]]. De expansie van de Bactrische Grieken in [[Noord-India]] rond 180 v.Chr. leidde tot het Indisch-Griekse koninkrijk dat standhield tot circa 10 AD.
== Ontstaan en uitbreiding ==
 
==Geschiedenis==
=== Ontstaan en uitbreiding ===
De vorsten van het Seleucidische rijk hadden te maken met veel problemen, waaronder een oorlog met het machtige [[Ptolemaeïsch Egypte]]. Ze hadden niet de middelen hun uitgestrekte rijk onder de duim te houden. Zo kreeg [[Diodotus I]], de gouverneur ("[[satraap]]") van Bactrië, de kans in opstand te komen tegen de Seleuciden. Hij kroonde zichzelf tot koning van Bactrië. Diodotus en zijn opvolgers waren niet alleen in staat de Seleucidische aanvallen af te slaan, maar wisten het koninkrijk flink uit te breiden.
 
De Bactrische Grieken voerden een actieve kolonisatiepolitiek in de vruchtbare stroomgebieden van de [[Amu Darja|Oxus (Amu Darja)]] en de oases van de centrale Bactrische vlakte. Ze stichtten nieuwe dorpen en steden, waar de lokale bevolking zich mengde met Griekse emigranten. Het koninkrijk bereikte een hoge graad van [[urbanisatie]] met een relatief grote bevolking. De vele doorgaande handelsroutes, zoals de [[zijderoute]], zorgden voor grote welvaart. Talloze Griekse kooplieden, handwerkslieden en kunstenaars afkomstig uit de hele hellenistisch-Griekse wereld vestigden zich in Bactrië. Eeuwenlang zou deze relatief grote Griekse instroom invloed hebben op de taal en cultuur van de regio, ook nadat de Griekse dynastieën tot het verleden behoorden. Zo is tot op heden de Griekse invloed op o.a. de Indiase beeldhouwkunst merkbaar.{{Bron?|2=2011|3=07|4=28}}
 
=== Verval en einde ===
Het eerste deel van de 2e eeuw v.Chr. was een tijd van oorlogen, die tot grote gebiedsuitbreiding leidden. Veel van de Bactrische heersers bekeerden zich tot het [[boeddhisme]].
Het eerste deel van de 2e eeuw v.Chr. was een tijd van voorspoed en gebiedsuitbreiding. Veel van de Bactrische heersers bekeerden zich tot het [[boeddhisme]]. Koning [[Demetrius I van Bactrië|Demetrius I]] trok rond 185 v.Chr. over de Hindoe Koesj en Hindoestan binnen. Hij veroverde gebied tot ver in het oosten. Er zijn bewijzen dat hij oprukte tot in de buurt van [[Pataliputra]], de hoofdstad van het [[Sungadynastie|Sungarijk]]. Een andere opmerkelijke koning was [[Eukratides I]], die rond 171 v.Chr. aan de macht kwam. Nadat Eukratides in 145 v.Chr. vermoord werd, vermoedelijk door een van zijn zoons, volgde een instabiele periode waarin kort regerende koningen elkaar onderling bevochten. Als gevolg verzwakte de Grieks-Macedonische heerschappij. Rond 120 v.Chr maakten de vanuit het noorden binnenvallende [[Yuezhi]] een einde aan de Griekse heerschappij over Bactrië.
De Bactrische Grieken hadden goede verhoudingen met het boeddhistische [[Mauryarijk]] in het oosten. De Maurya's bestuurden sinds de tijd van [[Seleucus I Nicator|Seleucus I]] het vruchtbare gebied rond de [[Indus (rivier)|Indus]], waar zich veel Griekse kolonisten gevestigd hadden. In de goede betrekkingen kwam verandering toen de laatste Mauryakeizer in 185 v.Chr. vermoord en opgevolgd werd door diens generaal [[Pusyamitra Sunga]], de stichter van het [[Sungadynastie|Sungarijk]]. De nieuwe keizer was een aanhanger van het [[brahmanisme]] en liet Grieken en boeddhisten, die hij als heidenen beschouwde, vervolgen.
 
Het eerste deel van de 2e eeuw v.Chr. was een tijd van voorspoed en gebiedsuitbreiding. Veel van deDe Grieks-Bactrische heersers bekeerden zich tot het [[boeddhisme]]. Koningkoning [[Demetrius I van Bactrië|Demetrius I]] trok rond 185 v.Chr. over de Hindoe Koesj en [[Hindoestan]] binnen. Hij veroverde gebied tot ver in het oosten. Er zijn bewijzen dat hij oprukte tot in de buurt van [[Pataliputra]], de hoofdstad van het [[Sungadynastie|Sungarijk]]. Een andere opmerkelijke koning was [[Eukratides I]], die rond 171 v.Chr. aan de macht kwam. Nadat Eukratides in 145 v.Chr. vermoord werd, vermoedelijk door een van zijn zoons, volgde een instabiele periode waarin kort regerende koningen elkaar onderling bevochten. Als gevolg verzwakte de Grieks-Macedonische heerschappij. Rond 120 v.Chr maakten de vanuit het noorden binnenvallende [[Yuezhi]] een einde aan de Griekse heerschappij over Bactrië.
 
== Onderzoek ==
In de laatste jaren zijn er steeds meer geschriften uit deze tijd boven water gekomen. Voor een deel hebben deze een boeddhistisch karakter (de bekendste Grieks-Indische koning [[Menander I|Menandros]] (2e eeuw voor Chr.) was waarschijnlijk ook boeddhist), maar er is ook veel informatie met een meer economisch karakter, zoals rekeningen en ontvangstbewijzen.
 
[[Categorie:Historisch land in Azië]]