Dibutylftalaat: verschil tussen versies

| Beschrijving = kleurlozeKleurloze tot gele stroperige vloeistof

| AfbWaarsch = {{Pictogram GHS|TG|N}}

| Hygroscopisch = <!-- ja of nee -->

| SzinnenRzinnen = {{S45H360}} - {{S53}} - {{S61H400}}

| ADR = Gevarenklasse 9<!-- Gevarenklasse volgens ADR -->

| LethaalRat = &gt; 6000<!-- mg/kg lichaamsgewicht -->

| Oplosbaarheid = ca. 0,01<!-- g/l -->

| LogPow = 4,57 - 4,72<!-- octanol/water partitiecoëfficiënt -->

| Evenwicht = <!-- evenwichtsconstante (pKa-waarde) -->

| NutrientType = <!-- vitamine, hormoon, lipide, koolhydraat,... -->

| ADI = <!-- mg/kg lichaamsgewicht -->

| AdditiefType = <!-- kleurstof, emulgator, antioxidant,... -->

'''Dibutylftalaat''' of '''DBP''' (de afkorting van de Engelse[[Engels]]e naam van de stof,: ''dibutyl phthalate'') is een [[organische verbinding]] uit de groep van de [[ftalaat|ftalaten]] ([[esterEster (chemie)|esters]] van [[ftaalzuur]]). Het is een kleurloze tot gele, stroperige vloeistof met een kenmerkende geur. Ze is bijna onoplosbaar in [[water]].

==Productie Synthese ==

Het productievolume van DBP in de [[Europese Unie]] is in de loop der jaren verminderd van 49.000 ton/ per jaar in [[1994]] naar 37.000 t/jton in [[1997]] en 26.000 t/jton in [[1998]].

Dibutylftalaat is een van de meest gebruikte [[weekmaker]]s, in de eerste plaats voor [[PVC]] (ca. 76% van alle DBP volgens gegevens uit 1997);. daarnaast werd ofDaarnaast wordt het ook toegevoegd aan kleefstoffen[[kleefstof]]fen (14%), drukinkten[[drukinkt]]en (7%), en andere toepassingen (3%), vroeger onder meer in cosmetica ([[nagellak]]).

Dibutylftalaat is toxisch voor waterorganismen. Bij verbranding komen toxische en irriterende dampen vrij van [[ftaalzuuranhydride]].

Dibutylftalaat wordt ervan verdacht [[teratogeen]] en een [[hormoonverstoorder]] te zijn; in proeven op ratten en muizen is gebleken dat oraal toegediend dibutylftalaat, vanaf een zekere concentratie effecten kan hebben op de vruchtbaarheid en de ontwikkeling van de [[foetus]]. DBP kan via de [[placenta]] van de moeder naar de foetus migreren. De stof is mogelijk ook een anti-[[androgeen]]. Op basis hiervan is de stof in de [[Europese Unie]] ingedeeld in categorie 3 voor effecten op de vruchtbaarheid ([[R- en S-zinnen|R-zin]] R62: "mogelijk gevaar voor verminderde vruchtbaarheid") en in categorie 2 voor effecten op de ontwikkeling (R-zin R61: "kan het ongeboren kind schaden"). Tevens zijn er beperkingen opgelegd op het gebruik van de stof (zie hierna).

DBP mag niet aan cosmetica toegevoegd worden in de Europese Unie, omdat de stof wordt beschouwd als toxisch voor de voortplanting. Volgens de Europese regelgeving mogen stoffen die carcinogeen, mutageen of toxisch voor de voortplanting zijn, niet in cosmetica gebruikt worden.<ref>[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:300:0013:0041:NL:PDF Richtlijn 2004/93/EG van 21 September 2004. Publicatieblad L300 van 25 september 2004]</ref>.

DBP en soortgelijke ftalaten mogen ook niet meer gebruikt worden in speelgoed en producten voor kinderverzorging.<ref>[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:344:0040:0043:NL:PDF Richtlijn 2005/84/EG van 14 december 2005 houdende de tweeëntwintigste wijziging van Richtlijn 76/769/EEG van de Raad betreffende de onderlinge aanpassing van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen der lidstaten inzake de beperking van het op de markt brengen en van het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (ftalaten in speelgoed en kinderverzorgingsartikelen). Publicatieblad L344 van 27 december 2005.]</ref>.

* [http://ecb.jrc.ec.europa.eu/DOCUMENTS/Existing-Chemicals/RISK_ASSESSMENT/REPORT/dibutylphthalatereport003.pdf European Union Risk Assessment Report] (European Chemicals Bureau, 2003-2004. ISBN 9289412763).