Moezelfrankisch: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
vertaling |
k Afhandeling WP:TVC op verzoek moderator |
||
Regel 1:
[[Bestand:moselfrankisch.png|380px|thumb|Verspreiding van de Moezelfrankische dialecten in Duitsland, Luxemburg, België en Frankrijk. Het Moezelfrankisch is een officiële taal in [[Luxemburgs|Luxemburg]] (gearceerd).]]
[[Bestand:Die Frankiese taalgebied.png|380px|thumb|Verspreiding van de [[Frankisch]]e dialecten in het Nederlands-Duitse [[dialectcontinuüm]][[Bestand:Mehring-pfeife.ogg|thumb|'''Podcast''': het gedicht ''Mei Peef un eech'' (Mijn pijp en ik) van ''Peter von der Mosel'']]. Het [[Nederfrankisch]]e taalgebied (dat onder andere het [[Nederlands]] omvat) is geel, het [[Middelfrankisch]]e taalgebied (dat onder andere het Moezelfrankisch omvat) is groen, en het [[Hoogfrankisch]]e taalgebied (dat de overgang naar het [[Opperduits]] vormt) is blauw.]]
'''Moezelfrankisch''' is een van de vormen van het [[Middelfrankisch]] en dus behorend tot het [[Westmiddelduits]]. Het is genoemd naar de rivier de [[Moezel (rivier)|Moezel]].
==Afbakening==
Het taalgebied van het Moezelfrankisch is door Georg Wenker gedefinieerd als het gebied binnen de [[Rijnlandse waaier]] dat in het noordwesten begrensd wordt door de [[Bad Honnefer linie]] (de ''dorp/dorf'' [[isoglosse]]) en in het zuidoosten door
Het [[Luxemburgs]] (''Lëtzebuergesch'') wordt tegenwoordig als afzonderlijke taal beschouwd. Ook in de omgeving van het Belgische [[Arlon]] wordt Luxemburgs gesproken. In 1990 heeft de [[Franse Gemeenschap]] dat onder de naam 'Francique' (Frankisch) als regionale taal erkend.
In [[Frankrijk]] wordt het Moezelfrankisch in noord-[[Lotharings Frankisch|Lotharingen]] gesproken ([[Lotharings Frankisch]]. De noordelijke, Luxemburgse variant wordt ''Francique luxembourgeois'' genoemd, de zuidoostelijke variant heet ''Francique mosellane''.
== Kenmerken ==
Het Moezelfrankisch kent specifieke uitdrukkingen die aan het [[Engels]] doen denken, zoals ''Ma get fit'' ("Men wordt fit") ("gaan" heeft hier de betekenis van "worden"). Verder vallen woorden als ''Knäipschinn'' op, waarvan het eerste deel verwant is met het Engelse ''knife'' ([[Oudnederlands]]: ''knijf''). De Duitse voornaamwoorden ''er'' en ''íhn'' ("hij", "hem") luiden in de [[Vooreifel]] ''hii'' en ''hiin''. De Moezelfranksiche dialecten kennen daarnaast ook [[Frans]]e [[leenwoord]]en, al dan niet in aangepaste vorm, zoals ''trottoir'' en ''loo'' ("daar"; vgl. het Franse ''là''). Verder worden veel inheemse Duitse woorden net
iets anders uitgesproken dan in het Standaardduits, bijvoorbeeld:
{| class="wikitable"
! Moezelfrankisch
Regel 23:
|Moezel
|-
|äisch
|ich
|ik
|-
|dou
|du
|jij
Regel 35:
|dat
|-
|träi
|drei
|drie
|-
|Döppen
|Topf
|pan
|-
|Döppschi, -e
|Töpfchen
|pannetje
|-
|Päad
|Pferd
|paard
|-
|Schaiapoart
|Scheunentor
|schuurdeur
|-
|Koa(r)
|Karre
|kar
|-
Regel 63:
|kast
|-
|Schoof
|Schaf
|schaap
Regel 94:
|werden
|worden/zullen
|}
== Verwante dialecten ==
Nauw verwant aan het Moezelfrankisch zijn het [[Lotharings Frankisch]] (dat ook wel als een vorm van Moezelfrankisch mag worden beschouwd), het in [[Arlon]] en omstreken gesproken Duitse dialect, het [[West-Paltsisch]] en het in [[Zuid-Amerika]] gesproken [[Riograndenser Hunsrückisch]]. Ook de taal van de ''Siebenburgen Sachsen'' in het [[Roemenië|Roemeense]] [[Transsylvanië]] (Siebenburgen of Zevenburgen) is sterk verwant met het Moezelfrankisch. Tijdens de voorbereidingen van [[Sibiu (stad)|Sibiu]] 2007, Culturele Hoofdstad van Europa (samen met [[Luxemburg (stad)|Luxemburg]]) kon de Groothertog tot zijn verbazing vlot converseren met Klaus Johannis, de burgemeester van Sibiu (Hermannstadt).
{{Navigatie talen en dialecten van de Rijnlandse waaier}}▼
▲Nauw verwant aan het Moezelfrankisch zijn het [[Lotharings Frankisch]] (dat ook wel als een vorm van Moezelfrankisch mag worden beschouwd), het in [[Arlon]] en omstreken gesproken Duitse dialect, het [[West-Paltsisch]] en het in [[Zuid-Amerika]] gesproken [[Riograndenser Hunsrückisch]]. Ook de taal van de ''Siebenburgen Sachsen'' in het [[Roemenië|Roemeense]] [[Transsylvanië]] (Siebenburgen of Zevenburgen) is sterk verwant met het Moezelfrankisch. Tijdens de voorbereidingen van [[Sibiu (stad)|Sibiu]] 2007, Culturele Hoofdstad van Europa (samen met [[Luxemburg (stad)|Luxemburg]]) kon de Groothertog tot zijn verbazing vlot converseren met Klaus Johannis, de burgemeester van Sibiu (Hermannstadt).
▲{{Navigatie talen en dialecten van de Rijnlandse waaier}}
▲[[Categorie:Duitse streektaal en dialect]]
[[Categorie:Luxemburg]]
[[Categorie:Rijnland-Palts]]
| |||