Verlorenwasmethode: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Normale opzet, hoort zeker niet bovenaan, is geen disambiguatie |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
[[Afbeelding:Lost Wax-Model of apple in wax.jpg|thumb|1.
[[Afbeelding: Lost Wax-Model of apple in plaster.jpg |thumb| 2. Een rubbermal, in dit geval met een gipsen afgietsel ]]
[[afbeelding:Lost Wax-Model of apple in paraffine.jpg|thumb|3. Een hol afgietsel in [[paraffine]]]]
Regel 6:
[[Afbeelding:Lost Wax-Apple in bronze.jpg|thumb|6. De appel in brons, nog met gietkanalen]]
De '''verloren was'''-methode is een techniek om metalen en glazen voorwerpen te [[Gieten (metaalkunde)|gieten]]. Zij is ook bekend onder de Franse
== Verloren was bij het industrieel gieten ==
Kleine
Positieve vormen van het te maken product worden eerst van [[Was (substantie)|was]] gemaakt, in een [[spuitgieten|spuitgietmachine]], of met ''[[rapid prototyping]]'' technieken. Verschillende van deze wasproducten worden aan een
De keramische vorm wordt volgegoten met vloeibare metaal en weggezet om af te koelen. Eenmaal afgekoeld worden de producten weer losgeslagen of [[slijpen|geslepen]] van de gietboom.
Kenmerken van een verloren was
* Klein, van 10 g tot 2 kg
* Goede oppervlaktekwaliteit
Regel 27:
== Verloren was bij het artistiek bronsgieten ==
# Er wordt een
# Bij kleine wasmodellen kan de
▲# Er wordt een '''model''' gemaakt, meestal van [[Was (substantie)|was]] (afbeelding 1), maar als er een rubbermal van gemaakt wordt, kan het ook van [[klei]], [[gips]], [[kunststof]] of zelfs [[hout]] of [[gesteente|steen]]. De gebruikte was hiervoor is doorgaans giet[[Was (substantie)|was]], paraffine of boetseer[[Boetseren#Boetseerwas|was]].
# In deze rubbermal kunnen verschillende materialen bij relatief lage temperatuur gegoten worden, zoals
▲# Bij kleine wasmodellen kan de [[Gieten (metaalkunde)|gieter]] meteen overgaan tot stap 4. Bij grotere modellen of bij modellen van bijvoorbeeld [[klei]] of [[gips]] moet er eerst een hol wasmodel gemaakt worden. Daartoe maakt de gieter meestal een [[rubber]][[matrijs (mal)|mal]] met een gipsen steunkap, die ervoor zorgt dat de '''rubbermal''' zijn vorm behoudt (afbeelding 2).
# Dit (holle) afgietsel wordt voorzien van wassen uitsteeksels die later gaan dienen als
▲# In deze rubbermal kunnen verschillende materialen bij relatief lage temperatuur gegoten worden, zoals giet[[Was (substantie)|was]] of gips. In dit geval is een afgietsel van harde was nodig, dat al op de dikte van het uiteindelijke brons is. Boven een bepaalde dikte wordt het namelijk moeilijk om brons massief te gieten, door ongelijke krimp van dikkere en dunnere delen. De gieter giet vloeibare was in de rubbermal, totdat een laag was op de juiste dikte in de mal gestold is. De rest wordt afgegoten en zo ontstaat een '''hol wassen afgietsel''' (afbeelding 3)
# Het wasafgietsel, inclusief kanalen, wordt van binnen en buiten bedekt met een
▲# Dit (holle) afgietsel wordt voorzien van wassen uitsteeksels die later gaan dienen als '''gietkanalen''' voor de aanvoer van het brons en '''ontluchtingskanalen''' voor de afvoer van de lucht in de gietvorm.
# De voltooide gietvorm wordt langdurig
▲# Het wasafgietsel, inclusief kanalen, wordt van binnen en buiten bedekt met een '''vuurvaste massa'''. Dit kan een mengsel van gips en [[chamotte]] zijn of een ander krimpvast en vuurvast materiaal. (afbeelding 4).
# Er is nu een droge gietvorm ontstaan met een holte in de vorm van het model met gietkanalen. Hierin wordt
▲# De voltooide gietvorm wordt langdurig '''verhit''' in een oven om de was eruit te smelten en alle vocht uit de gietvorm te verwijderen, en indien deze van gips is, ook alle chemisch gebonden water.
# Na afkoeling worden de kanalen weggezaagd en het gietsel wordt
▲# Er is nu een droge gietvorm ontstaan met een holte in de vorm van het model met gietkanalen. Hierin wordt '''vloeibaar brons gegoten''' (afbeelding 5).
# Ter bescherming tegen [[oxidatie]] en ter verfraaiing wordt bij bronzen gietsels, met name bij [[Beeldhouwkunst|beeldhouwwerk]], vaak met chemicaliën een [[patina]]laag aangebracht, het zogenaamde ''patineren''.▼
▲# Na afkoeling worden de kanalen weggezaagd en het gietsel wordt '''afgewerkt''': bramen en uitsteeksels worden weggeslepen en gaten en ongewenste holten worden dicht gehamerd of [[Lassen|gelast]] (afbeelding 6).
▲# Ter bescherming tegen [[oxidatie]] en ter verfraaiing wordt bij bronzen gietsels, met name bij beeldhouwwerk, vaak met chemicaliën een [[patina]]laag aangebracht, het zogenaamde ''patineren''.
==Zie ook==
* [[Bronsgieten (kunst)]]
* [[b:nl:Bronsgieten voor beeldhouwers|Bronsgieten voor beeldhouwers op wikibooks]]
[[Categorie:Beeldhouwtechniek]]
| |||