|
==Nederlandstalige vertaling van de term==
Er bestaat in het Nederlands geen exacte vertaling van het woord "catchphrase". Het woord dat het dichtst in de buurt komt is ''"[[Stopwoord (taalkunde)|stopwoord]]",'' maar dit begrip slaat enkel op woordjes en korte uitdrukkingen die iemand herhaaldelijk gebruikt, zoals: ''"Euh", "Nou ja", "dus", "effectief"'' of ''"allez"'', terwijl een catchphrase ook volledige [[Zin (taalkunde)|zinzinnen]]nen omvat. Bovendien wordt de naam ''"catchphrase"'' vooral gebruikt voor zinnen die uit [[Film (cinematografie)|film]]s, [[televisie]], [[Stripverhaal|strip]]s, [[Roman (literatuur)|roman]]s, [[Internet]],... afkomstig zijn en zo populair worden dat ze in de herinnering blijven en zelfs een [[Trend (mode)|trend]] worden. Een stopwoord is eerder een taalkundig cliché dat onbedoeld vaak wordt herhaald en zal niet altijd even gauw worden overgenomen als een ''"catchphrase".''
==Ontstaan en verspreiding van catchphrases==
Een teken dat een bepaalde zin populair of bekend is geworden valt af te leiden van zijn gebruik in vele (andere) sectoren van de maatschappij: op [[politiek]] vlak, [[sociaal]] en [[cultuur|cultureel]]. Soms verliezen catchphrases hun populariteit, maar niet altijd.
Een vrij oud stopwoord is de term ''"Manifest Destiny",'' een negentiende -eeuwse zin die door journalist [[John O' Sullivan]] in 1845 in een opinieartikel gebruikt werd en zich zo snel verder verspreidde dat mensen vergaten wie de zin bedacht had. Na een poos werd deze catchphrase een standaard historische zin en definitief deel van het [[encyclopedie|lexicon]] van de Amerikaanse geschiedenis.
Sommige catchphrases worden zo beroemd dat ze nog steeds spontaan met een bepaald persoon of personage worden geassocieërdgeassocieerd. Voorbeelden zijn: ''"Reeds"'' ([[Sjef Van Oekel]]), ''"There's another nice mess you've gotten me into!"'' ([[Oliver Hardy]]), ''"Go ahead, punk, make my day"'' ([[Clint Eastwood]]), ''"I'm telling you: I get no respect!"'' ([[Rodney Dangerfield]]), ''"Shaken, not stirred"'' ([[James Bond]]) en ''"Geweldig"'' ([[Eddy Wally]]). Ze kunnen dan ook het handelsmerk of de karakterdefinitie van deze figuren worden. Voorbeelden hiervan zijn de kreet '' "[[D'oh!]]",'' geuit door [[tekenfilm|tekenfilmfiguur]] [[Homer Simpson]] in de animatieserie [[The Simpsons]] en ''"Eh, what's up, Doc?"'' door tekenfilmkonijn [[Bugs Bunny]]. Er zijn echter ook catchphrases die geen vaste persoon of personage hebben die deze uitspreken, zoals ''"Oh my god, they killed Kenny! You bastards!",'' wat in [[South Park]] normaliter door Stan en Kyle wordt gezegd, maar ook al door een hele hoop andere personages in de tv-serie is uitgeroepen.
Sommige zinnen worden als catchphrase met een bepaald figuur geassocieërdgeassocieerd, terwijl ze oorspronkelijk door iemand anders werden geïntroduceerd. De catchphrase ''"And now for something completely different"'' uit [[Monty Python's Flying Circus]] wordt tegenwoordig met [[John Cleese]] geassocieërdgeassocieerd die de zin in de tv-reeks geregeld gebruikte, maar in feite was het [[Eric Idle]] die ze voor het eerst uitsprak in de serie. Er zijn catchphrases bekend die in feite nooit in het origineel op die exacte wijze werden uitgesproken. [[Humphrey Bogart]] zegt in de film [[Casablanca (film)]] ''"Play it, Sam",'' maar nooit ''"Play it again, Sam"''. De uitdrukking ''"Me Tarzan, you Jane"'' wordt in zowel de boeken als de oorspronkelijke films in feite veel eenvoudiger uitgesproken: ''"Tarzan. Jane."'' En [[Sherlock Holmes]]' bekende zin, ''"Elementary, my dear Watson",'' komt in de boeken nergens op die manier voor, evenals ''"Beam me up, Scotty"'' in de tv-serie [[Star Trek]]
==Catchphrases in diverse media==
|
