Balije Biesen: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Wasily (overleg | bijdragen)
kGeen bewerkingssamenvatting
Wasily (overleg | bijdragen)
aanpassing lay-out en intro
Regel 1:
'''Alden Biesen''' was van 1220 tot 1795 een van de twaalf [[balije|balijen]] van de [[Duitse Orde]] en omvatte rond 1700 twaalf onderhorige [[commanderij|commanderijen]].
[[Bestand:DO-Ballei Koblenz.png|thumb|400px|links|commanderijen en andere bezittingen van de balijen Alden Biesen en Koblenz aan het eind van de achttiende eeuw]]
[[Bestand:balleien gross.jpg|thumb|400px|balijen van de Duitse Orde]]
 
== Ontstaan en ontwikkeling van de balije ==
[[Bestand:DO-Ballei Koblenz.png|thumb|400px300px|links|commanderijen en andere bezittingen van de balijen Alden Biesen en Koblenz aan het eind van de achttiende eeuw]]
Nog voor de landcommandeur van Duitsland zich kon ontwikkelen tot Duitsmeester werden de bezittingen in de Nederlanden aan zijn gezag onttrokken, waarna ze op zijn laatst in 1228 onder het gezag kwamen van een eigen Meester in de Nederlanden (Partes Inferios). Zijn gebied omvatte het [[prinsbisdom Luik]], [[Hertogdom Brabant|Brabant]], [[Vlaanderen]], het [[prinsbisdom Utrecht]], [[Friesland]] en [[Holland]], of te wel het gebied van de latere balijen Alden Biesen en Utrecht. Omdat de landcommandeurs van Duitsland na 1228 geen gezag meer uitoefenden in dit gebied is het waarschijnlijk dat het plan van de Ordewas om een net zoals in het gebied rond de Middellandse Zee een afzonderlijke provincie te vormen. De ambtsdragers in de Nederlanden konden deze zelfstandigheid echter niet handhaven. later werden ze niet meer als zodanig vermeld in de statuten van de Orde.
[[Bestand:balleien gross.jpg|thumb|400px300px|balijen van de Duitse Orde]]
Een van de oudste bezittingen was de commanderij Mechelen, maar deze is omstreeks 1270 verloren gegaan aan de [[balije Koblenz]]. In dezelfde tijd verzelfstandigde zich de Orde in de Noordelijke Nederlanden, wat leidde tot de afsplitsing van de [[balije Utrecht]].
 
Nog voor de [[landcommandeur]] van Duitsland zich kon ontwikkelen tot [[Duitsmeester]] werden de bezittingen in de Nederlanden aan zijn gezag onttrokken, waarna ze op zijn laatst in 1228 onder het gezag kwamen van een eigen Meester in de Nederlanden (Partes Inferios). Zijn gebied omvatte het [[prinsbisdom Luik]], [[Hertogdom Brabant|Brabant]], [[Vlaanderen]], het [[prinsbisdom Utrecht]], [[Friesland]] en [[Holland]], of te wel het gebied van de latere balijen Alden Biesen en Utrecht. Omdat de landcommandeurs van Duitsland na 1228 geen gezag meer uitoefenden in dit gebied is het waarschijnlijk dat het plan van de OrdewasOrde hierin lag om een net zoals in het gebied rond de Middellandse Zee er een afzonderlijke provincie te vormen. De ambtsdragers in de Nederlanden konden deze zelfstandigheid echter niet handhaven. later werden ze niet meer als zodanig vermeld in de statuten van de Orde.<br>
Omstreeks 1220 verwierf de Orde de kapel in [[Alden Biesen]]. Het bezit werd uitgebreid, waarna een commanderij kon worden gevormd. Reeds voor 1219 werd door de [[hertogdom Gulik|graaf van Gulik]] een kerk te Siersdorf aan de Orde overgedragen. Ook de commanderij Gemert dateert uit de tijd. In 1230 verwierf de Orde leengoederen in Bekkevoort, in 1242 in Sint-Pieters-Voeren en rond 1250 patronaatsrechten in Vught. Omstreeks 1250 werd een vestiging in Bernissem gesticht, die tijdelijk (tot 1277) naar Sint Truiden werd verplaatst. Zeer belangrijk waren de patronaatsrechten van Sint Andreas in Luik. De in Luik gestichte commanderij was echter van korte duur. In de veertiende eeuw ontstond een commanderij in Aken en in de tweede helft van diezelfde eeuw één in Maastricht. De landcommandeur verlegde zijn zetel naar Maastricht, dat toe Nieuwe Biesen werd genoemd. In de vijftiende eeuw stichtte de Orde een kleine nederzetting in Gruitrode. Verder was er tijdelijk een vestiging in Geleen. Een bijzonder geval was de commanderij Ramersdorf. Oorspronkelijk maakte het deel uit van het [[meesterdom Mergentheim|Duitsmeesterdom]], maar dat verkocht het in 1371 aan de balije Alden Biesen.
Een van de oudste bezittingen was de [[commanderij Mechelen]], maar deze is omstreeks 1270 verloren gegaan aan de [[balije Koblenz]]. In dezelfde tijd verzelfstandigde zich de Orde in de Noordelijke Nederlanden, wat leidde tot de afsplitsing van de [[balije Utrecht]].
 
Omstreeks 1220 verwierf de Orde dedoor schenking van graaf Arnold III van Loon, een kapel met aanhorigheden en de rechten in een biesenveld in Rijkhoven, later genoemd: [[Alden Biesen]]. Het bezit werd uitgebreid, waarna een [[commanderij]] kon worden gevormd. Reeds voor 1219 werd door de [[hertogdom Gulik|graaf van Gulik]] een kerk te Siersdorf aan de Orde overgedragen ([[Commanderij Siersdorf]]. Ook de commanderij Gemert dateert uit de tijd ([[Rijksheerlijkheid Gemert]]). In 1230 verwierf de Orde leengoederen in Bekkevoort ([[Commanderij Bekkevoort]], in 1242 in Sint-Pieters-Voeren ([[Commanderij Sint-Pieters-Voeren]]) en rond 1250 patronaatsrechten in Vught. Omstreeks 1250 werd een vestiging in Bernissem ([[Commanderij Bernissem]]) gesticht, die tijdelijk (tot 1277) naar Sint- Truiden werd verplaatst. Zeer belangrijk waren de patronaatsrechten van Sint Andreas in Luik. De in Luik gestichte commanderij was echter van korte duur ([[Commanderij Saint-André)]]. In de veertiende eeuw ontstond een commanderij in Aken en in de tweede helft van diezelfde eeuw één in Maastricht. De landcommandeur verlegde zijn zetel naar Maastricht, dat toe [[Nieuwe Biesen]] werd genoemd. In de vijftiende eeuw stichtte de Orde een kleine nederzetting in Gruitrode. Verder was er tijdelijk een vestiging in Geleen.<br> Een bijzonder geval was de commanderij Ramersdorf. Oorspronkelijk maakte het deel uit van het [[meesterdom Mergentheim|Duitsmeesterdom]], maar dat verkocht het in 1371 aan de balije Alden Biesen.
Een bijzonder geval was de [[Commanderij Ramersdorf]]. Oorspronkelijk maakte het deel uit van het [[meesterdom Mergentheim|Duitsmeesterdom]], maar dat verkocht het in 1371 aan de balije Alden Biesen.
 
== Commanderijen omstreeks 1400 ==
Regel 37 ⟶ 39:
* [[Commanderij Bekkevoort]] (gelegen in Brabant)
* commanderij [[Keulen]] (= Jungenbiesen, Reichsunmittelbar)
* commanderij en heerlijkheid [[commanderij van Sint-Pieters-Voeren|Sint-Piters-Voeren]] (gelegen in de Oostenrijkse Nederlanden)
* commanderij Aken (Sint Egidius, allen het bezit binnen de [[rijksstad Aken]] Reichsunmittelbar)
* commanderij en heerlijkheid [[kasteel van Ordingen|Ordingen]] (= Otrange, gelegen in prinsbisdom Luik)
* [[Commanderij Ramersdorf]] (gelegen in [[hertogdom Berg]])
* commanderij [[commanderijCommanderij van Gruitrode|Gruitrode]] (deels gelegen in prinsbisdom Luik, deels Reichsunmittelbar)
* commanderij [[Commanderij Aschaffenburg]] (stad)|Aschaffenburg]] (gelegen in [[Keur-Mainz]])
 
== Literatuur ==