Oudnovgorods: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k opmaak |
k Botgeholpen taalfix met AWB |
||
Regel 4:
:''Alle voorbeelden zijn volgens het wetenschappelijke systeem getranslitereerd''
*De meest opvallende afwijking van het Oudnovgorods is [[uitgang (taalkunde)|uitgang]] '''-e''' in de [[nominatief]] [[enkelvoud]] van [[geslacht (taalkunde)|mannelijke]] [[zelfstandige naamwoorden]],
*Het Oudnovgorods kende, zoals alle [[Slavische talen]] waaronder andere vormen van Oudrussisch, verschillende uitgangen voor woorden met een [[stam (taalkunde)|stam]] eindigend op een "zachte" ([[palatalisatie|gepalataliseerde]]) en op een "harde" (niet-gepalataliseerde) [[medeklinker]]. In het Oudnovgorods wordt echter een aantal uitgangen ''gegeneraliseerd'', dat wil zeggen dat een van beide uitgangen zowel bij woorden op een harde als op een zachte medeklinker gebruikt wordt. Deze [[morfologische nivellering]] treedt op in beide richtingen, met andere woorden, in sommige gevallen wordt de "harde" uitgang ook bij "zachte" woorden gebruikt en in andere gevallen wordt de "zachte" uitgang ook bij "harde" woorden gebruikt. Enkele voorbeelden:
Regel 14:
*De [[tweede Slavische palatalisatie]] (versus de [[eerste Slavische palatalisatie]]) heeft in het Oudnovgorods niet plaatsgevonden. Door de tweede palatalisatie zijn de [[velaar|velaren]] ''k'', ''g'', ''ch'' vóór voor in de mond gelegen klinkers (e, ě, i, ь) in andere Slavische talen veranderd in resp. ''c'', ''z'', ''s''. In het Oudnovgorods treffen we in deze gevallen nog de oorspronkelijke velaren aan.
**'''''k'''ěl-'' ("heel")
**''na Lu'''g'''ě'' ("aan de (rivier) Loega"),
*Hiermee stelt het Novgorods zich tegenover de ''gehele'' rest van het Slavisch.
*Het [[voornaamwoord]] "alles" is '''vьch-'''
*Het Oudnovgorods maakte geen [[fonematisch]] onderscheid tussen ''c'' (ts) en ''č'' (tsj). In de praktijk komt dit erop neer dat ''č'' in de meeste gevallen vervangen wordt door ''c'', andersom komt minder voor. Dit verschijnsel wordt ''tsokanje'' (цоканье, wat zoveel betekent als "''ts'' zeggen") genoemd en is niet exclusief Novgorods, maar komt ook in andere vormen van Oudrussisch voor.
Regel 30:
De meest extreme vormen van Novgorods zijn in de loop van de tijd verdwenen{{ref|nominatief}} en enkel zaken als ''tsokanje'' (dat überhaupt al niet exclusief Novgorods was) komen nog in dialecten voor. De evolutie van de taal van Oudrussisch tot de moderne [[standaardtaal]] heeft in sommige gevallen geleid tot vormen die overeenkomen met het Oudnovgorods, terwijl de ontwikkeling in andere gevallen juist omgekeerd is geweest.
Een voorbeeld van het eerste geval is het verdwijnen van vormen met tweede palatalisatie in zogenaamde ''alternerende positie''. Doordat de palatalisatie slechts voor bepaalde klinkers optrad, ging de stam van een woord binnen de [[verbuiging]] verschillen. Het moderne Russisch heeft deze verschillen geëlimineerd door, naar het voorbeeld van vormen zonder palatalisatie, de oorspronkelijk velaar weer in alle posities in te voeren. Modern Russisch heeft dus, om terug te keren naar het eerder genoemde voorbeeld, ([[locatief]]) ''Luge''
Een omgekeerde ontwikkeling heeft zich voorgedaan bij de gelijktrekking van "harde" en "zachte" uitgangen. Waar het Oudnovgorods vooral zachte uitgangen invoerde bij harde stammen, zijn in het Modern Russisch de zachte uitgangen in vrijwel alle gevallen door de harde uitgangen vervangen.
| |||