Canoniek recht: verschil tussen versies

 

In het [[protestantisme]] noemt men dit kerkrecht de [[kerkorde]].

 

Kennis over het canonieke recht vond men eeuwenlang in een reeks kleine en grote verzamelingen. Omdat er gedurende vele eeuwen nauwelijks of geen officiële rechtsverzamelingen of [[concilie]]akten werden uitgevaardigd, bleef het kerkelijk recht tamelijk diffuus. In de elfde eeuw herleefde in Italië de studie van het [[Romeins recht|Romeinse recht]]. In het kielzog hiervan groeide de aandacht voor het kerkelijke recht. Bisschoppen als [[Ivo van Chartres]] en [[Burchard van Worms]] legden verzamelingen aan die zowel de uitspraken van concilies en synoden bevatten als ook decreten van pausen. Gratianus legde rond 1140 een eerste versie aan van een veel omvangrijker en beter geordend werk, dat hij zelf de ''Concordantia discordantium canonum'' noemde. Latere generaties spraken van het ''[[Decretum Gratiani]]''. Dit werk werd de basis voor het onderricht in het canonieke recht in [[Bologna (stad)|Bologna]] en elders in Europa. In de twaalfde eeuw nam de stroom van pauselijke uitspraken over juridische geschillen sterk in omvang toe. Vooral onder [[Paus Alexander III|Alexander III]] kwamen er steeds meer zogeheten [[decretalen]] (''litterae decretales''), vonnissen in briefvorm. Gedelegeerde rechters deden overal in Europa in naam van de paus uitspraak over allerlei soorten conflicten. Juristen waren zeer geïnteresseerd in deze vonnissen. Zij bewerkten deze decretalen zodanig dat de saillante onderdelen die rechtsvernieuwende werking hadden er het hoofdbestanddeel van vormden. Er ontstond een reeks verzamelingen van dergelijke decretalen, de ''Quinque Compilationes''.

 

Het canoniek recht werd vanaf de elfde eeuw voorwerp van wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Men noteerde eerst commentaar en verwijzingen in de marge van de tekst, als glossen zoals ook in andere disciplines het geval was. Net als bij het Romeins recht kwamen er syntheses in de vorm van ''[[summa]]e'', commentaren in de vorm van (bewerkte) [[hoorcollege]]s (''lecturae''), monografieën over speciale onderwerpen (''repetitiones'') en traktaten. Van een aantal pauselijke gerechtshoven, zoals de [[Sacra Rota Romana|Rota Romana]] en de [[Apostolische Penitentiarie|Poenitentiaria]] en van sommige [[officiaal|officialen]], kerkelijke rechters aan bisschoppelijke rechtbanken, zijn vele vonnissen bewaard gebleven. Dit materiaal biedt zicht op de praktijk van het middeleeuwse kerkelijke recht. Het middeleeuwse canonieke recht kan niet los worden gezien van de bestudering van het Romeinse recht in de middeleeuwen, en vice versa: beide zijn van belang voor inzicht in de middeleeuwse [[rechtsgeschiedenis]].

 

 

In [[1904]] maakte [[Paus Pius X|Pius X]] het plan tot [[codificatie]] van het canonieke recht bekend. Onder leiding van kardinaal [[Pietro Gasparri]] werd het werk hieraan in [[1916]] voltooid. Op Pinksteren [[27 mei]] [[1917]] werd de codex door [[Paus Benedictus XV|Benedictus XV]] afgekondigd. Deze codex (CIC 1917) werd van kracht op Pinksteren [[19 mei]] [[1918]].

Op [[25 januari]] [[1959]] stelde [[Paus Johannes XXIII]] een herziening van de codex in het vooruitzicht en op [[28 maart]] [[1963]] werd hiertoe een commissie van 29 kardinalen ingesteld, onder leiding van [[Pietro Ciriaci]]. Deze commissie werd door paus [[Paus Paulus VI|Paulus VI]] in [[1967]] uitgebreid en bestond sinds toen uit 70 kardinaal-leden en 125 consultoren uit de gehele wereld.

 

 

De ''Codex Canonum Ecclesiarum Orientalum'' (CCEO), het kerkelijk wetboek voor de [[Oosters-katholieke Kerken|Oosterse Kerken]], werd op [[18 oktober]] [[1990]] gepromulgeerd door de [[apostolische constitutie]] ''Sacri Canones''.

 

 

Behalve aan de priesterseminaries waar kerkelijk recht een vak is, bestaat er aan de [[Katholieke Universiteit Leuven]] de bijzondere

[[faculteit (onderwijs)|faculteit]] kerkelijk recht. Het programma wordt grotendeels in het Engels gedoceerd, om een internationaal publiek aan te trekken.

 

* [[Rechtsgeschiedenis]]

 

:* [http://www.rorate.com/kerkrecht/kr_show.php?id=34 Toepassingsbesluiten van de [[Nederlandse Bisschoppenconferentie]] bij de Codex Iuris Canonici (1989)]

 

 

[[Categorie:Kerkelijk recht| ]]

 

[[an:Dreito Canonico]]

[[bs:Kanonsko pravo]]

[[ca:Dret canònic]]