Wikipedia

Geoïde: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Luckas-bot (overleg | bijdragen)
501.042 bewerkingen
k robot Erbij: ca:Geoide
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
[[Bestand:Geoida.svg|thumb|350px|De relatie tussen het [[Reliëf (landschap)|reliëf]] (de werkelijke [[vorm van de aarde]]), de geoïde en een [[referentie-ellipsoïde]]:
De '''geoïde''' is het vlak op gemiddeld zeeniveau waar dezelfde [[zwaartekrachtpotentiaal]] heerst. Het vlak staat in elk punt loodrecht op de richting van de zwaartekracht en ligt dus overal [[waterpas]]. Het is het referentievlak waar hoogtemetingen aan gerelateerd worden. Door allerlei invloeden, zoals de aanwezigheid van bergen op land, en troggen in de oceanen, verschillen van [[Dichtheid_(natuurkunde)|dichtheid]] van de [[Massa_(natuurkunde)|massa]] in het inwendige van de aarde, staat de zwaartekracht niet exact loodrecht op het geïdealiseerde model van de aarde, de afgeplatte bol, oftewel [[ellipsoïde]], bijvoorbeeld [[WGS'84]]. De geoïde heeft over de hele aarde gemeten vele bulten en dalen, veroorzaakt door bovengenoemde invloeden.▼
1. oceaan;<br>
In Nederland worden hoogten gemeten ten opzichte van [[Normaal Amsterdams Peil]] (NAP). Dit kwam van oorsprong overeen met de geoïde. Door allerlei omstandigheden (meetonnauwkeurigheden, [[bodembeweging]]en e.d.) komt dit nu niet geheel overeen.
2. [[ellipsoïde]];<br>
3. lokale [[verticaal]];<br>
4. continent;<br>
5. geoïde.]]
[[Afbeelding:Geoide_nederland.png|thumb|left|350px|Ligging van de geoïde in Nederland; meters boven WGS84-ellipsoïde.]] ▼
▲ De '''geoïde''' is het vlak op gemiddeld zeeniveau waar dezelfde [[zwaartekrachtpotentiaal]] heerst, het [[equipotentiaalvlak]]. HetDit vlak staat in elk punt loodrecht op de richting van de zwaartekracht en ligt dus overal [[waterpas]]. Het is het referentievlak waar hoogtemetingen aan gerelateerd worden. Door allerlei invloeden, zoals de aanwezigheid van bergen op land, en troggen in de oceanen, verschillen van [[Dichtheid_Dichtheid (natuurkunde)|dichtheid]] van de [[Massa_Massa (natuurkunde)|massa]] in het inwendige van de aarde, staat de zwaartekracht niet exact loodrecht op heteen geïdealiseerde model van de aarde, de afgeplatte bol, oftewel [[ellipsoïde]], bijvoorbeeldoblate [[WGS'84sferoïde]]. De geoïde heeft over de hele aarde gemeten vele bulten en dalen, veroorzaakt door bovengenoemde invloeden.
 
De geoïde wordt als referentievlak voor [[orthometrie|orthometrische]] hoogten gebruikt. Deze hoogten worden in veel landen gebruikt voor het nationaal hoogtestelsel. Uit waterpasmetingen (en zwaartekrachtmetingen) kunnen deze orthometrische hoogten worden bepaald. In Nederland wordtworden gebruikgemaakthoogten gemeten ten opzichte van [[Normaal Amsterdams Peil]] (NAP-hoogten). Dit warenkwam oorspronkelijkvan ookoorsprong orthometrischeovereen hoogtenmet de geoïde, maar doordat het nulpunt van het [[Normaal Amsterdams Peil|NAP]] niet helemaal gelijk is aan gemiddeld zeeniveau en, er in de loop van de tijd een lichte bodembeweging heeft plaatsgevonden en meetonnauwkeurigheden, komen de NAP-hoogten nu niet meer helemaal overeen met orthometrische hoogten.
 
De geoïde is dus het NAP-vlak. Geoïdehoogten zijn de hoogten tussen de geoïde/NAP-vlak en een [[referentie-ellipsoïde]], bijvoorbeeld [[WGS84]], [[ETRS89]] of [[Ellipsoïde van Bessel|Bessel]].
 
▲[[Afbeelding:Geoide_nederland.png|thumb|left|350px|Ligging van de geoïde in Nederland; meters boven WGS84-ellipsoïde]]
==Waarom is de geoïde nodig?==
De geoïdehoogten N zijn de afstand tussen de geoïde en een referentie-ellipsoïde. Met [[Global Positioning System|GPS]] meten we hoogten ten opzichte van de referentie-ellipsoïde. Omdat in Nederland alle hoogten worden uitgedrukt in het [[Normaal Amsterdams Peil|NAP]] moeten de ellipsoïdische hoogten h uit GPS worden omgerekend naar NAP-hoogten H middels de relatie H = h - N. Standaard voeren GPS -ontvangers deze berekening zelf uit, gebruik makend van de waarden van N. In Nederland ligt de geoïde op een afstand oplopend van 40 meter in Noord-Oost Groningen tot 46 meter in Zuid-Limburg boven de WGS84 ellipsoïde, die standaard gebruikt wordt voor GPS positiebepaling.
In Nederland ligt de geoïde op een afstand oplopend van 40 meter in Noord-Oost Groningen tot 46 meter in Zuid-Limburg boven de WGS84 ellipsoïde, die standaard gebruikt wordt voor GPS positiebepaling.
 
In het verleden kon de geoïde slechts bepaald worden door astronomische waarnemingen (bepaling van de afwijkingen van de verticaal) of door zwaartekrachtmetingen (bepaling van de anomalieën van de zwaartekracht). Beide type waarnemingen kunnen slechts op het vaste land uitgevoerd worden. Vandaag kan men door waarneming van de variaties van bepaalde loopbaanparameters van kunstmatige satellieten een "globale geoïde" bepalen. Deze wordt opgegeven ten opzichte van de globale ellipsoïde WGS84. Hierdoor ontstaan "globale [[geodesie|geodetische]] datums".
Beide type waarnemingen kunnen slechts op het vaste land uitgevoerd worden.
Vandaag kan men door waarneming van de variaties van bepaalde loopbaanparameters van kunstmatige satellieten een "globale geoïde" bepalen. Deze wordt opgegeven ten opzichte van de globale ellipsoïde WGS84. Hierdoor ontstaan "globale [[geodesie|geodetische]] datums".
 
==Recente ontwikkelingen==
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Geoïde"