Constable: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Correctie van spelling en aanpassing van zinsbouw.
Aanpassing / correctie van zinsbouw en formulering.
Regel 1:
[[Bestand:Bureau du Connétable, Saint Brélade, Jersey.jpg|thumb|Bureau du Connétable, Saint Brélade, Jersey.]]
De titels '''Constable''' ([[Engels]]), '''Condestable''' ([[Spaans]]), '''Condestável''' ([[Portugees]]), '''Connétable''' ([[Frans]]), '''Konstabel''' ([[Deens]]) en '''Konstaapeli''' ([[Fins]]) werden en worden in verschillende landen gebruikt voor een officiële functie. De taken van de bijbehorende functie variëren sterk in deze landen, gaande van stalmeester tot bevelhebber en afhankelijk van de periode en het land, van stalmeester tot bevelhebber. In de huidige tijd duidt het meestal op een politiefunctionaris of een ceremoniële functie, vroeger op een militair.
 
De naam van de functie is ontleend aan het [[Latijn]]: ''comes stabuli'', d.w.z. bewaarder van de stallen. De connétable of constable was dus verantwoordelijk voor de paarden van zijn meester.
Regel 6:
==Gebruik in het verleden==
=== Engeland ===
De “Lord High Constable of England” is de zevende in rij van de groot officierengrootofficieren van staat, quain rang beneden de “Lord Great Chamberlain” en boven “Earl Marshal”. Oorspronkelijk was hij de bevelhebber van het Koninklijkekoninklijke leger en de opperstalmeester in [[Engeland]]. Hij was tevens de president van de “the Court of Chivalry” of “Court of Honor”, samen met de “Earl Marshal”. De functie wordt nu tijdelijk in het leven geroepen tijdens een kroning.
 
=== Schotland ===
De “Lord High Constable” was, na de Koningkoning vande [[Schotland]], dehoogste bevelhebber van het Schotse leger. Hij was tevens de voornaamste rechter aan het gerechtshof. Vanaf de 13de eeuw sprak het hof, voorgezeten door de “Lord High Constable”, recht aangaande alle zaken betreffende opstand, oproer, moord en verwonding als deze zich binnen een afstand van vier mijl van de Koningkoning, de Raad van de Koning of het parlement van Schotland plaatsvonden. De positie van "Lord High Constable of Scotland" is erfelijk in de familie van de "Earl of Erroll". De titel overstijgt alle andere titels, behalve die van de Koninklijkekoninklijke familie.
 
=== Byzantijnse Rijk ===
De positie van Constable stamt uit het [[Byzantijnse Rijk]];: in de 5de eeuw na Chr. was de “comes stabuli” of stalmeester vroeger verantwoordelijk voor de stallen en paarden aan het hof, later werd het een hoge militaire functie.
 
De vorm van het Byzantijnse bestuur werd grotendeels overgenomen door Karel de Grote. De positie van Constable en die van Maarschalk verspreidde zich zo vanaf de 9de eeuw door West-Europa, in deze periode. In de meeste middeleeuwse staten was de Constable de hoogste militaire rang in het leger en verantwoordelijk voor het oorlogsrecht.
 
=== Spanje ===
De [[Condestable van Castilië|Condestable de Castilla]] of was een titel die door de Koningkoning van CastillaCastillië (Juan I de Castilla) in 1382 werd geschapen ter vervanging van de titel ''Alférez Mayor del Reino''. Het is nu een erfelijke titel in [[Spanje]].
 
=== Portugal ===
De "Condestável do Reino” of “Condestável de Portugal” was een titel die door de KoningPortugese van Portugalkoning Ferdinand I in 1382 werd geschapengecreëerd ter vervanging van de titel "Alferes Mór do Reino". De Condestável was de tweede machtrang in het koninkrijk, na de koning. De verantwoordelijkheden bestonden uit de aanvoering van het leger in afwezigheid van de koning en de handhaving van de discipline in het leger. Dientengevolge was de Condestável aanwezig bij alle militaire tribunalen. Na de regeerperiode van JohnJan IV van [[Portugal]], had de "Condestável" alleen nog een ceremoniële functie en wasging het dus in feite om een eretitel.
 
=== Frankrijk ===
De [[Connétable van Frankrijk]] was de belangrijkste van de [[Grootofficieren van de Kroon van Frankrijk|Grootofficieren van de Kroon]] tijdensonder het bewind van de [[Huis Bourbon|Bourbon]]-dynastie in [[Frankrijk]], althans nadat het ambt van [[Sénéchal van Frankrijk|Senechal van Frankrijk]] was afgeschaft.
 
De stalmeester was aanvankelijk hoofd van de Koninklijkekoninklijke stallen, daarna ook hoofd van de ruiterij en nog later naplaatsvervangend bevelhebber voor de koning plaatsvervangend bevelhebber over diens leger. <br/>Onder de [[Merovingen|Merovingische]] koningen was de ''connétable'' een functionaris van tweede rang, maar onder het / de [[Huis Capet|Capetingers]] was hij één van de vijf hoogste officieren van de Franse kroon.
 
Sinds [[Filips II van Frankrijk|Filips II]] August geen ''sénéchal'' (= de hoogste functionaris) meer benoemde, nam de ''connétable'' steeds meer diens functies over, waaronder die van opperbevelhebber van het leger. Mede door het ontstaan van staande legers kreeg de functie een steeds onafhankelijker karakter. De ''connétable de France'' was niet af te zetten en hij had recht op het grootste aandeel in de veroverde buit. Hij stond aan het hoofd van de maarschalken en was ook hoofd van de militaire rechtspraak. Later, voornamelijk tijdens de [[Honderdjarige Oorlog]] was hij de hoogste opperbevelhebber van het Franse leger die zijn bevelen enkel van de koning mocht ontvangen. Zelfs een kroonprins of regent mocht een connétable niet zomaar bevelen geven.
 
De grote macht van deze grootofficier werd als bedreiging gezien voor de macht van het koningschap, reden waarom de functie onder [[Kardinaal de Richelieu|kardinaal Richelieu]] in [[1626]] werd afgeschaft na het overlijden van de ambtsdrager. [[Napoleon Bonaparte|Napoleon I]] voerde het ambt tijdelijk weer in en kende het in 1804 toe aan zijn broer [[Lodewijk Napoleon Bonaparte|Lodewijk Napoleon]]. Sinds de [[Restauratie (Frankrijk)|Restauratie]] bestaat het ambt niet meer.
 
== Huidig gebruik ==
===Finland===
 
Bij de huidige Finse politie is de laagste rang ''konstaapeli''. InDe [[Finland]]volgende rang is deer volgendedie rangvan ''ylikonstaapeli'' (''yli-'' "leidend");, een soort sergeant of hoofdagent.
 
===Denemarken===
 
In de huidige Deense krijgsmacht wordt de term "Konstabel" en "Overkonstabel" gebruikt voor rangen van manschappen. "Konstabel" is min of meer gelijk aan een "soldaat 2de klas" en "Overkonstabel" aan "soldaat 1ste klas". InZowel [[Denemarken]]de hanteren zowel deDeense marine, heten legerlandmacht als de luchtmacht hanteren deze militaire rangen.
 
=== België en Nederland ===