Heksencultus-hypothese: verschil tussen versies

De '''heksencultus-hypothese''' ''(Witch-Cult hypothesis)'' stelt dat wat verteld werd over Europese [[Heks (persoon)|heksen]]: dat zij [[Heksensabbat|sabbat]]s hielden, de gehoornde god vereerden enz.enzovoort, gebaseerd is op een werkelijk bestaande [[Heiden (geloof)|heiden]]se religie die een gehoornde god vereerde. De bekendste uitwerking van deze theorie is die van de Britse [[Antropologie|antropologe]] [[Margaret Murrray]] in haar boek'' [[Hekserij#The_Witch-Cult_in_Western_Europe_van_Margaret_Murray|The Witch-Cult in Western Europe]]'' uit [[1921]].

In 1862 publiceerde de Franse historicus [[Jules Michelet]] "[[Hekserij#La_Sorci.C3.A8re_van_Jules_Michelet|La Sorcière]]" (''De heks''),<ref>[http://books.google.com/books?id=tMs0AAAAMAAJ&printsec=frontcover&dq=Jules+Michelet&hl=nl&ei=AF1ETP_sCpmX4gaO5cCFDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDEQ6AEwAg#v=onepage&q&f=false Externe link naar een Engelse vertaling van Jules Michelets "La Sorcière"]</ref> waarin hij de theorie verder aanpaste. Michelet, die een liberaal was die zowel de Rooms-Katholieke Kerk als de absolute monarchie verachtte, voerde aan dat de Heksencultus populair was onder de boeren terwijl het rooms-katholicisme vooral werd aangehangen door de hogere klassen. Hij beweerde dat de heksen vooral vrouwen waren geweest (hij had grote bewondering voor het vrouwelijk geslacht, dat hij de voornaamste van de twee vond) en dat zij grote genezers hadden, van wie de kennis de basis zou vormen van veel van de moderne geneeskunde. Hij geloofde dat zij de god [[Pan (mythologie)|Pan]] aanbaden, die gelijkgesteld zou worden met de christelijke figuur van de duivel in de tijd van de heksenvervolgingen.

Hoewel dit mogelijk zo lijkt, is de theorie van het bestaan van een heksencultus, voorafgaand aan en tijdens de heksenvervolgingen, niet helemaal doodverklaard of door onderzoekers algemeen afgedaan als romantische onzin. Zo schreef de 20e eeuwse Italiaanse historicus [[Carlo Ginzburg]] bijvoorbeeld over de ''[[Benandanti]]'' en hun [[Vruchtbaarheidsrite|vruchtbaarheidscultus]] op het Noord--Italiaanse platteland in de [[16e eeuw|16e]] en [[17e eeuw]]. Tussen 1575 en 1675 werden ze vervolgd als ketters of heksen door de [[Inquisitie]]. Die Benandanti claimden ook hun lichaam te kunnen verlaten en te kunnen vliegen. De vervolging leidde volgens Ginzburg tot de uitroeiing van de cultus van de Benandanti. <ref>(Carlo Ginzburg. The Night Battles: Witchcraft and Agrarian Cults in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, 1983, vertaling van 'I benandanti', 1966).</ref> Hij behoort tot een klein aantal geleerden dat pleit voor een aangepaste versie van de heksencultus-hypothese, waarbij wel vastgehouden wordt aan het idee dat voorchristelijke religieuze praktijken tot in de [[vroegmoderne tijd]] overleefden en bijdroegen aan de vorming van de [[HekserijOpvattingen over heks en hekserij in Europa|stereotypering van 'de heks' in Europa]].