|
Het '''Nationaal Steun Fonds''' (NSF) was in de [[Tweede Wereldoorlog]] een verzetsorganisatie die behulpzaam was bij het financieren van de illegaliteit in Nederland. Het fonds werd ook wel '''de financierder van het verzet''' genoemd.
== Ontstaansgeschiedenis ==
December 1940 richt de gewezen marineman [[Iman Jacob van den Bosch]] in Eindhoven de verzetsgroep ''Tromp'', met het bijbehorende ''Tromp Fonds'' op. Hij werkt dan als directeur bij de buitenlandse expeditiedienst van Philips. Doel van de groep was het financieel steunen van de gezinnen van de Nederlandse zeevarenden die na het begin van de oorlog in dienst van de geallieerden waren gekomen. Dat waren er ca. 18.000. Op last van de Duitse bezetter wordt in april 1941 aangekondigd dat het betalen van gelden aan gezinnen van zeevarenden in dienst van de geallieerden zal worden stop gezet. Door kapitein ''Abraham Filippo'', gezagvoerder bij de [[Holland-Amerika Lijn]], werd daarna een steunfonds opgericht waaruit uitkeringen aan de betrokken gezinnen gedaan konden worden. Deze organisatie kreeg de naam de [[Zeemanspot]] mee. Bij de oprichting van plaatselijke hulpcomités vond hij een enthousiaste medewerker in de bankier en oud koopvaardijofficier [[Walraven van Hall]], kortweg Wally. In oktober 1941 wordt het Duitse besluit geëffectueerd. <ref>[http://irs.ub.rug.nl/ppn/299333221 Johan van der Wal, (2007) ''We vieren het pas als iedereen terug is.'', Proefschrift., Universiteit Groningen. http://irs.ub.rug.nl/ppn/299333221, 2007</ref> De achtergebleven gezinnen konden vanaf dan alleen nog aanspraak maken op een minimale steun volgens de normen van Maatschappelijk Hulpbetoon. In Nederland ontstonden in de eerste jaren van de oorlog vele van dit soort verzetsgroepen. Zij zamelden contant geld in en verdeelden dat later onder de zeemansgezinnen. Omdat er ook behoefte was aan materiele ondersteuning hebben [[Jan Verschure]] uit [[Hilversum]] en [[Jan Bottema]] het ''Natura Apparaat'' in het leven geroepen. Zij waren beiden inspecteurs van de Rijksverkeersinspectie en konden dus over een auto beschikken. Begin 1942 kwam er een contact tussen deze verschillende groepen tot stand. Van den Bosch en van Hall wisten deze groepen samen te voegen onder de mantel van het Nationale Steun Fonds. <ref> Het Nationaal Steunfonds en de financiering van het verzet 1941-1945. Door Prof. Mr. P. Sanders. Uitgeverij Nijhoff, 1960 </ref> In de loop van 1942 bleek dat er ook andere groepen mensen waren die hulp nodig hadden. Dit gold bijvoorbeeld voor ondergedoken joden en gezinnen van ondergedoken beroepsofficieren. Later kwamen daar de gezinnen van mensen die ondergedoken waren, vanwege de verplichte aanmelding voor de arbeidsinzet bij. Na 17 september 1944 vormde de spoorwegstaking van 30.000 personeelsleden een extra belasting voor de NSF. De voortzetting van de staking is de verdienste van deze organisatie geweest.
== De leiding ==
De leiding van de organisatie werd gevormd door drie mannen.
Walraven van Hall nam het westen van ons land onder zijn hoeden. Hij werkte onder verschillende schuilnamen: Van Tuyl, Barends, oom Piet en zijn bekendste: de Olieman. Als represaille voor de op een lid van de Feldgendarmerie gepleegde aanslag werd hij op 12 februari 1945 in Haarlem-Noord gefusilleerd. Iman Jacob van den Bosch kreeg het noorden en oosten toebedeeld. Zijn schuilnaam was: Pa van den Berg. Hij werd op 28 oktober 1944 op Kamp Westerbork gefusilleerd, nadat hij enige dagen eerder in Groningen was opgepakt. <ref>http://www.westerbork.nl/ </ref> Als derde leidinggevende nam A.J. Gelderblom het zuiden van ons land voor zijn rekening.
== Organisatie ==
Het NSF had een kleine 2000 medewerkers. Voor het bijeenbrengen van geldmiddelen was er een geldinzamelafdeling. Daarnaast kende de organisatie een opspoor- en contactafdeling. Deze hield zich bezig met het opsporen en onderzoeken van de in aanmerking komende gevallen en het vaststellen van het bedrag van de uitkeringen. De distributieafdeling betaalde de steunbedragen uit. Verder was er de administratieafdeling Disconto Instituut. De centrale financieringsinstelling die de leningen afsloot en registreerde. Vakgroep J verzorgde de steun aan joodse landgenoten. In grote plaatsen was er zowel een aparte onderzoeksafdeling als een opsporingsafdeling.
== Fondsenwerving ==
In eerste instantie waren de giften van Nederlanders de belangrijkste bron van inkomsten. Minister ''Steenberghe'' stelde op 17 april 1941 via [[Radio Oranje]] dat de Nederlandse regering garant zou staan voor financiële steun aan de families van zeevarenden. Later gaf hij via dezelfde radio twee garanties tot terugbetaling van leningen voor in totaal 30 miljoen gulden aan het NSF af. Van Hall ontwikkelde met verlopen waardeloze effecten een administratiesysteem waarmee de inkomsten van het NSF administratief inzichtelijk werden. Het bedrag dat een geldschieter aan het NSF leende werd op het aandeel vermeld. Alle administratie ging verder op het nummer van het aandeel. Derden zouden uit deze administratie nooit enige naam van een geldschieter kunnen herleiden. Van de ontvangende partij werd een kwitantie gevraagd. De leden van het NSF waren erg vindingrijk in het genereren en bewaren van gelden. Zo vervingen ze de schatkistpromessen die een bank in zijn kluis had door vervalste stukken en verkochten de echte. In Friesland werd de zegel ''Nederland herrijst'' uitgegeven om gelden voor de zeemansvrouwen te verkrijgen. Het NSF had goede contacten met de banken en werd war mogelijk door de belasting geholpen. In totaal heeft het NSF in de oorlog 84 miljoen gulden doorgesluisd. De regeringsgarantie liep na enkele aanvullingen uiteindelijk op tot 80 miljoen gulden. Het NSF is op 4 november 1953 opgeheven.
== Literatuur ==
* Prof. Mr. P. Sanders, Het Nationaal Steunfonds en de financiering van het verzet 1941-1945, Uitgeverij Nijhoff, 1960
[[Categorie:Nederlandse verzetsgroep in de Tweede Wereldoorlog]]
| 