Vreesconditionering: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
k Linkfix ivm sjabloonnaamgeving met AWB
Regel 1:
{{Link portaal|psychologie}}
'''Vreesconditionering''' ({{en}} fear conditioning) wil zeggen; het opwekken van vrees door middel van [[klassiek conditioneren]]. Hierbij wordt een neutrale [[voorwaardelijke prikkel]] (CS: bijvoorbeeld een toon of lichtflits) gevolgd door een [[aversieve stimulus|aversieve]] [[onvoorwaardelijke prikkel]] (UCS: bijvoorbeeld een elektrische schok). Vreesconditionering is een veelgebruikte methode om emoties te onderzoeken, en kan aangetoond worden in allerlei diersoorten zoals slakken, vruchtvliegen, vogels, hagedissen, vissen, konijnen, ratten, apen en ook de mens. Het mechanisme dat hieraan ten grondslag ligt, blijkt nagenoeg identiek te zijn voor de genoemde schepselen. Eenmaal aangeleerd, is de vreesreactie vrij permanent.
 
Regel 5:
 
== Vreesreactie: neurale aspecten ==
De [[vreesreactie]] is een automatische reactie op een bedreigende of schadelijke prikkel, zoals bijvoorbeeld een milde elektrische schok die aan de voetzool van proefdieren in een laboratorium wordt toegediend. De vreesreactie komt tot uiting in verstarren ('freezing'), verhoging van de hartfrequentie en bloeddruk en schrikachtigheid. Hij wordt gestuurd door de nucleus centralis van de [[amygdala]] die allerlei gedragsmatige en fysiologische reacties kan ontketenen. Dit gebeurt via projecties van de nucleus centralis naar structuren als de [[Pons (hersenen)|pons]], [[hypothalamus]] en het [[tegmentum]]. Deze structuren zijn betrokken bij primitieve affectieve responsen als de [[schrikreactie]] (startle), motorische reacties, respiratie, defensieve reacties en 'freezing' (koud worden). Vrees uit zich via de hypothalamus ook in reacties van het autonome zenuwstelsel zoals toename van de hartslagfrequentie, bloeddruk en huidgeleiding.
 
== Verwerken van affectieve prikkels: directe en indirecte routes ==
Regel 12:
 
== Lagere en hogere emoties ==
Het onderscheid tussen directe en indirecte circuits heeft ook te maken met het niveau van emotionele beleving. In dit verband maakt bijvoorbeeld Damasio onderscheid tussen primaire en scundaire emoties. Lagere of primaire emoties verlopen min of meer reflexmatig. Hierbij zijn vooral structuren als de hypothalamus en amygdala betrokken. Zij kunnen, maar hoeven niet per se gepaard te gaan met 'gevoelens', dat wil zeggen bewuste emotionele belevingen. Bij hogere of secundaire emoties spelen meer complexe circuits een rol. De amygdala sturen hierbij output naar de dichtbijgelegen [[gyrus cinguli]] en de [[ventromediale frontale schors]]. Vooral deze gebieden mediëren hogere emotionele systemen die geassocieerd zijn met bewuste emotionele belevingen en actiesystemen. Ook is het mogelijk dat de [[amygdala|nucleus lateralis amygdalae]] input ontvangt uit deze hogere gebieden. Zo kunnen ook interne processen als gedachten of herinneringen, bijvoorbeeld van een bepaalde melodie, emoties oproepen, zonder dat er sprake is van directe input via de zintuigen.
 
== Maskering van affectieve stimuli ==
Het model van LeDoux is ook toegepast in meer cognitief georiënteerde experimenten waarin proefpersonen gemaskeerde affectieve stimuli krijgen aangeboden. Dit zijn bijvoorbeeld plaatjes van emotionele woorden of voorstellingen, die of zeer kort zichtbaar, of moeilijk herkenbaar zijn. Het blijkt nu dat dergelijke stimuli, hoewel niet bewust ervaren, toch invloed kunnen hebben op ons gedrag. Zo vindt men bijvoorbeeld dat de affectieve beoordeling van een tweede (neutraal) plaatje beïnvloed wordt door de valentie (positief of negatief) van het eerdere plaatje.
 
== Afzwakken van vreesreacties ==
Aanvankelijk meende men dat vreesreacties een permanent karakter hebben. Vreesreacties kunnen echter op twee manieren worden afgezwakt, door herhaalde aanbieding van de CS zonder UCS (dit principe heet [[extinctie]] of uitdoving) en door het blokkeren van [[reconsolidatie]]. Uit recente studies is gebleken dat als in het laboratorium een vreesreactie opnieuw wordt geactiveerd (bijvoorbeeld door aanbieding van een CS), het geheugen tijdelijk in een labiele toestand verkeert, waarin neurale verbindingen in de hersenen weer kunnen worden veranderd. Dit proces wordt ook wel reconsolidatie genoemd. Het is daarbij mogelijk gebleken reconsolidatie te blokkeren: dat wil zeggen de vreesreactie af te zwakken of zelfs geheel te laten verdwijnen. Om dit laatste te bereiken, worden kort na reactivatie van het vreesreactie bepaalde farmaka (zoals de betablokker [[propanolol]]) toegediend. Aangenomen wordt dat deze stoffen de activatie van de amygdala in de hersenen afremmen. Zowel in dierstudies met ratten <ref>Valérie Doyère, Jacek D biec, Marie-H Monfils, Glenn E Schafe & Joseph E LeDoux. Synapse-specific reconsolidation of distinct fear memories in the lateral amygdale. Nature Neuroscience 10, 414 - 416 (2007) </ref> als bij mensen <ref>Merel Kindt, Marieke Soeter & Bram Vervliet. Beyond extinction: erasing human fear responses and preventing the return of fear. Nature Neuroscience 12, 256 - 258 (2009) </ref> is dit fenomeen aangetoond. Mogelijk houdt deze aanpak ook beloften in voor toepassing in een therapeutische setting, bijvoorbeeld bij behandeling van emotioneel beladen herinneringen in [[posttraumatische stressstoornis]]sen.
 
{{Referenties}}