Meetschaal (niveau): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
faseovergang! |
En de rest van het artikel weer terug? Ik weet niet wat ik deed. |
||
Regel 1:
Men onderscheidt de volgende niveaus waarop [[meten|gemeten]] wordt:
*[[kwalitatief]]
**''Nominaal'': benoemen
**''Ordinaal'': ordening
*[[kwantitatief]]
**''Interval'': gelijke intervallen
**''Ratio'': intervallen met een absoluut nulpunt
Daarbij zijn de bovenstaande niveaus in de genoemde volgorde van toenemende complexiteit en omvat een volgend genoemd niveau steeds de eerdere.
==Nominale schaal==
Het eenvoudigste meetniveau dat we kennen is het nominale. Daarbij gaat het, zoals de naam(!) al aangeeft ([[Latijn]]: nomen, [[naam]]) bij het meten slechts om het benoemen, om de naam van het gemetene. Voorbeelden zijn: [[sekse|geslacht]] ([[man (geslacht)|man]]/[[vrouw]]), de ([[Nederland]]se) [[provincie]] waarin de ondervraagde woont, de [[diersoort]]en. Omdat zonder naamgeving niets onderscheiden kan worden, is elk van de andere meetniveaus ook minstens van nominaal niveau. Overigens worden nominale gegevens vaak voor het gemak van terugzoeken lexicografisch geordend. Deze ordening heeft echter geen specifieke betekenis.
Eigenlijk worden bij een nominale schaal alleen nummers toegekend aan objecten om ze van elkaar te kunnen onderscheiden. Voorbeelden zijn bankrekeningnummer of het Sofi-nummer.
Een '''[[binair]]e schaal''' is een verbijzondering van de nominale schaal (subgroep), met maar twee mogelijkheden; een 2-puntsschaal. Bijvoorbeeld: 1 = vervuild, 2 = niet vervuild. Of ja (of 1) = Navo-lid en nee (of 0) = geen Navo-lid.
==Ordinale schaal==
Metingen op ordinaal niveau kennen een natuurlijke [[ordening]]. Een typisch voorbeeld vormen de [[militaire rang|rangen]] in het [[krijgsmacht|leger]] of de onderverdeling tussen opleidingsniveaus: vmbo, havo, vwo. Andere voorbeelden zijn: de beoordeling met [[cijfer]]s in het Nederlandse [[onderwijs]], de veelgebruikte [[Likertschaal|5-puntsschaal]] bij [[opiniepeiling|opiniepeilingen]] (zeer mee oneens - mee oneens - neutraal - mee eens - zeer mee eens). Bij een ordinale schaal is de volgorde duidelijk, maar zijn de verschillen niet interpreteerbaar: 'zeer mee eens' ligt niet noodzakelijk net zo ver boven 'mee eens' als dat 'mee eens' boven 'neutraal' ligt.
==Intervalschaal==
Metingen op intervalniveau betreffen altijd [[getal (wiskunde)|getallen]]. Naast de vanzelfsprekende ordening kunnen hiermee ook rekenkundige bewerkingen gedaan worden. Voor dit meetniveau zijn vooral de [[interval (wiskunde)|intervallen]] (de verschillen) van belang. Eigenlijk dient men de absolute aanduiding en de verschillen goed te onderscheiden. Daarbij is de absolute aanduiding op te vatten als het interval vanaf het gekozen [[nulpunt]]. Het nulpunt zelf heeft echter geen specifieke betekenis. Voorbeelden: de [[tijd]] als tijdsaanduiding (niet als tijdsduur), de [[celsius]]schaal voor de [[temperatuur]].
Regel 4 ⟶ 24:
NB. Het is niet vanzelfsprekend dat op de celsiusschaal het interval tussen 0 en 10 graden vergelijkbaar is met het interval tussen bijv. 90 en 100 graden. Door de koppeling met de [[absolute temperatuur]] in [[kelvin (eenheid)|kelvin]] is dit echter gegarandeerd.
Voorbeeld: Van 5 naar 10 graden celsius betekent niet automatisch
==Ratioschaal==
Naast de kenmerken van een intervalschaal is er nu ook een absoluut nulpunt. Daarmee hebben ook [[verhouding (wiskunde)|verhoudingen]] (Latijn: ratio) van waarden op deze schaal betekenis. Bekende metingen, waarbij een grootheid wordt vergeleken met een [[Norm (standaard)|standaard]] en uitgedrukt in verhouding tot die standaard, zijn van rationiveau. Voorbeelden: [[lengte (meetkundig)|lengte]] in [[meter]], [[massa (natuurkunde)|massa]] in [[kilogram]], [[energie]] in [[joule]]. Men noemt een grootheid op rationiveau ook wel een [[metrische grootheid]].
==Overzicht==
{|{{prettytable}}
!Niveau!!Kenmerkend!!Volgorde!!Verschillen!!Nulpunt
|-
!Nominaal
|x|||||||
|-
!Ordinaal
|x||x||||
|-
!Interval
|x||x||x||
|-
!Ratio
|x||x||x||x
|}
{{zie ook|zie [[visualisatie]] voor de toepassing van meetschalen en het verschil van ''meet''- met ''visualisatie''-schalen bij [[geo-visualisatie]] (in bijvoorbeeld een [[Geografisch informatiesysteem|GIS]]) en bij [[datavisualisatie]] (in bijvoorbeeld een [[diagram]])}}
[[Categorie:Statistiek]]
[[Categorie:Meettechniek]]
[[Categorie:Geo-informatie]]
[[en:Levels of measurement]]
[[de:Skalenniveau]]
[[he:סולם מדידה]]
[[ja:尺度水準]]
[[zh:标量类别]]
| |||