Dimensie (algemeen): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
HHahn (overleg | bijdragen)
Regel 22:
De [[wiskunde]] kent gereedschap om met meerdere dimensies te kunnen rekenen. [[Computer]]s rekenen moeiteloos met duizenden dimensies. Dit hoeven niet per se ruimtedimensies te zijn. Ook [[kleur]], [[geluid]], objecten, toestanden, etc. kunnen worden voorgesteld als dimensies.
 
== Dimensie in de natuurkunde ==
In de natuurkunden wordt het begrip ''dimensie'' op twee manieren gebruikt:
In de [[kinematica]] onderscheidt men naast lengte, breedte en hoogte nog een vierde dimensie: [[tijd]].
1. In de mechanica (vooral de kinematica), de [[relativiteitstheorie]] en de [[kwantummechanica]] wordt vooral het wiskundige begrip ''dimensie'' gehanteerd, uitgebreid met de [[tijd]] als extra dimensie.
2. In de natuurkunde als geheel – inclusief de hierboven genoemde deelgebieden – wordt nog de term ''dimensie'' gebruikt om een grootheden''soort'' aan te duiden. Zo is een lengte een fundamenteel andere dimensie dan een massa of een tijd. Een breedte of een hoogte zijn daarentegen exemplaren van de groothedensoort ''lengte''. Voor grootheden met dezelfde dimensie kan in principe dezelfde eenheid worden gebruikt.
 
In het [[Système International|SI]] definieert voor elke dimensie een [[grondeenheid]]. Met behulp van een [[dimensieanalyse]] – waarbij een grootheid op basis van zijn definiërende formule wordt ontleed in grondgrootheden – kan men vaststellen uit welke grondeenheden de eenheid voor die grootheid moet worden opgebouwd. Op basis hiervan legt het SI voor allerlei samengestelde grootheden een standaardeenheid vast, uitgedrukt in de grondeenheden van het SI.
In het [[Système International|SI]] geeft de dimensie aan uit welke [[grondeenheid|grondeenheden]] een grootheid is opgebouwd.
 
De gronddimensies zijn
*l = gronddimensie voor lengte
*m = gronddimensie voor massa
*t = gronddimensie voor tijd
*I = gronddimensie voor (elektrische) stroom
(in [[Celsius]]) of T(in [[Kelvin (eenheid)|Kelvin]]) = gronddimensie voor absolute temperatuur<ref>
*n = gronddimensie voor hoeveelheid stof
*IvI<sub>v</sub> = gronddimensie voor lichtsterkte
 
De dimensie van een grootheid staat los van de gebruikte [[natuurkundige eenheid|eenheid]],. zoZo is bijvoorbeeld de dimensie van een [[meter]] dezelfde als van [[yard]], namelijk ''lengte''.
 
De algemene dimensie van een grootheid X is dim(X):<br />
:dim(X) = l<sup>α</sup> m<sup>β</sup> t<sup>γ</sup> I<sup>δ</sup> Θ<sup>ε</sup> n<sup>η</sup> IvI<sub>v</sub><sup>ζ</sup>
 
In het SI geldt: het ''aantal dimensies'' is het ''aantal '' onafhankelijke'' "meetrichtingen" in de grootheid. Zo is snelheid (m/s) tweedimensionaal, omdat er twee onafhankelijk meetrichtingen zijn. De [[newton (eenheid)|newton]] is driedimensionaal: kg m s<sup>-2</sup>.
 
==Zie ook==