De ''''katholieken'''' waren een politieke groepering aan het einde van de [[negentiende eeuw]] in [[Nederland]] die vanaf omstreeks 1870 als groepering in het [[parlement]] optraden. Het zou tot 1883 duren, voordat er 'Proeve van een program van een katholieke partij' kwam en pas in 1897 kwam er een verbond van R.K. kiesverenigingen. Initiatiefnemer voor de katholieke partijvorming was de priester-staatsman [[Herman Schaepman]].
De katholieken konden steeds rekenen op een flink aantal afgevaardigden, omdat zij met name in de zuidelijke provincies in de meerderheid waren. Uit strategische overwegingen sloten de katholieken bovendien rond 1880 een verbond met de [[antirevolutionair]]en, omdat beide stromingen streefden naar financiële gelijkstelling van [[bijzonder onderwijs (Nederland)|bijzonder]] en [[openbaar onderwijs]]. In 1888 wist dit rechtse verbond (de 'coalitie') een meerderheid te halen, en kon een rechts kabinet gevormd worden, het [[kabinet-Mackay]].
Regel 36:
In 1891 werd er voor het eerst een katholieke fractie (kamerclub) gevormd. De conservatieve katholieken hadden hierin de overhand en Schaepman bleef er enige jaren buiten, omdat hij de leiding te conservatief vond. Pas in 1896 werd hij er lid van.
De in 1891 verschenen pauselijke encycliek '[[Rerum Novarum]]' speelde vervolgens een grote rol bij het formuleren van sociale denkbeelden door de katholieken. De encycliek over het sociale vraagstuk zette zich sterk af tegen het socialisme, maar vroeg wel om oplossing van het sociale probleem. Schaepman wist de ideeën van encycliek te laten doorklinken in een definitief programmaprogra, datde voorman van de katholieken, bevond zich in 1896een merkwaardige positie. Hij was namelijk veel vooruitstrevender dan zijn geloofsgenoten in de Kamer, en stond in feite tamelijk geïsoleerd. Pas in 1901 zou hij tot standvoorzitter van de katholieke fractie worden gekozen. Andere voormannen waren [[Gustave Ruijs van Beerenbroek|jhr. G. Ruijs van Beerenbroek]], de notaris [[Maximilien Joseph Caspar Marie Kolkman|Kolkman]] (als één van de weinigen overigens medestander van Schaepman) en de [[Venlo (stad)|Venlo]]se uitgever en journalist Leopold kwamHaffmans.
Dat programma werd de basis voor een overkoepelende landelijke organisatie van R.K.-kiesverenigingen, die op 5 mei 1897 werd opgericht en waaruit op 15 oktober 1904 de [[Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen]] ontstond.
==Persoonlijkheden==
Schaepman, de voorman van de katholieken, bevond zich in een merkwaardige positie. Hij was namelijk veel vooruitstrevender dan zijn geloofsgenoten in de Kamer, en stond in feite tamelijk geïsoleerd. Pas in 1901 zou hij tot voorzitter van de katholieke fractie worden gekozen. Andere voormannen waren [[Gustave Ruijs van Beerenbroek|jhr. G. Ruijs van Beerenbroek]], de notaris [[Maximilien Joseph Caspar Marie Kolkman|Kolkman]] (als één van de weinigen overigens medestander van Schaepman) en de [[Venlo (stad)|Venlo]]se uitgever en journalist Leopold Haffmans.
