Hoge middeleeuwen: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
JAnDbot (overleg | bijdragen)
k robot Erbij: ar, cs, da, es, eu, fr, nn, no, ru Eraf: it
MauritsBot (overleg | bijdragen)
k Bot: verwijzing naar etalage-artikel voor no:Høymiddelalderen; cosmetische veranderingen
Regel 4:
 
==Kerstening==
Bij de aanvang van de hoge middeleeuwen was de [[kerstening]] volledig tot het noorden van Europa uitgebreid. De oude [[Germaanse mythologie|Germaanse]] en [[noordse mythologie]] werd nu ook in het noorden quasi volledig verlaten en als 'heidendom' beschouwd. Een IJslands geleerde vond het zelfs nodig de restanten van de mondelinge overlevering uit overgrootmoeders tijd in de [[Edda]] neer te schrijven, samen met de voorschriften die de [[Skald (Noorse hofdichter)|skaldskaldische]]ische dichtkunst tot dan regelden, die ook compleet dreigde verloren te gaan. Door het overgaan naar het christendom van de Vikingen verminderde langzaam de 'plaag uit het Noorden' en transformeerden ze zich tot [[Noren (volk)|Noren]], [[Zweden]] en [[Denen]]. Eenzelfde proces gebeurde bij de heidense [[Magyaren]] die eertijds eveneens talloze plundertochten ondernamen in Europa. Na verpletterend verslagen te zijn bij de [[slag op het Lechveld]] werden ze bekend als de Hongaren.
 
==Opkomende steden==
Regel 22:
De eerste tekenen van de [[renaissance]] zijn te zien in de beschaving van [[West-Europa]]. De zogeheten [[renaissance van de twaalfde eeuw]] ging op geestelijk gebied gepaard met een sterke opleving van de wetenschap. Na 1200 leerden ook koopmanszonen op de kloosterscholen lezen, schrijven en rekenen. Veel van deze niet-geestelijke geschoolde burgers kregen een baan in de handel of het bestuur. Halverwege de twaalfde eeuw ontstonden uit de kathedraalscholen van Bologna en Parijs de eerste universiteiten. Studenten konden zich daar specialiseren in geneeskunde, recht of theologie. Deze opleving van de wetenschap zorgde ervoor dat in korte tijd de hoofdwerken van Arabische en Griekse filosofen en zuiver wetenschappelijke teksten in het Latijn werden vertaald. Tegen 1200 beschikte men in het Westen slechts over een beperkt aantal van de hoofdwerken van [[Aristoteles]] in vertaling, die als de tolk van de natuurlijke orde werd beschouwd. De dominicaan [[Willem van Moerbeke]] en anderen vertaalden in de eerste helft van de dertiende eeuw de rest van Aristoteles' oeuvre.
 
[[AfbeeldingBestand:St-thomas-aquinas.jpg|thumb|left|Thomas van Aquino]]
[[Thomas van Aquino]] was de eerste [[theoloog]] die onderscheid maakte tussen het goddelijk en het menselijk recht, tussen geestelijke en wereldlijke macht. Hij stelde dat "het goddelijk recht dat op genade gebaseerd is, het menselijk recht dat uit de rede voortkomt niet uitsluit."
 
Regel 28:
 
== Romaans en gotiek ==
[[AfbeeldingBestand:AbbDames façade.jpg|thumb|Caen: Kerk van de Vrouwenabdij]]
De hoge middeleeuwen begonnen op het gebied van kunst eigenlijk al in [[900]] met de [[Romaanse architectuur|romaanse stijl]]. Ondanks de benaming is het romaans als bouwstijl slechts indirect gebaseerd op de bouwstijl van de [[Romeinse Rijk|Romeinen]]. Feitelijk komt zij voort uit de [[Karolingische bouwkunst]], waarin principes uit de Romeinse architectuur werden herontdekt. De romaanse stijl werd gekarakteriseerd door kleine [[rondboogvenster]]s en decoraties met eveneens ronde bogen. De muren waren doorgaans dik en versierd met [[liseen|lisenen]], [[Fries (bouwkunst)|friezen]] en [[spaarveld]]en waarin eveneens ronde vormen domineren. De muren droegen het grootste deel van het gewicht van het gebouw op zich, waardoor grotere ramen niet mogelijk waren. Daarom was het in romaanse kerken altijd vrij donker. Omdat veel gebouwen in die tijd van hout gemaakt werden, bleven feitelijk vrijwel alleen [[kerk (gebouw)|kerken]] en [[klooster (gebouw)|kloosterkloosters]]s in de romaanse bouwstijl bestaan.
 
Hoewel deze kenmerken vrij algemeen zijn, kent de romaanse stijl grote regionale verschillen. Bovendien maakte de stijl een geleidelijke ontwikkeling door die uiteindelijk, door de grootschalige toepassing van het [[kruisribgewelf]], zou leiden tot het ontstaan van de [[Gotiek|gotische bouwstijl]], waardoor het romaans werd verdrongen.
 
[[AfbeeldingBestand:Notre-Dame de Paris 2792x2911.jpg|thumb|De [[Notre-Dame van Parijs]], een Vroeggotisch bouwwerk.]]
De [[vroeggotiek]] zou de eerste vernieuwende kunststijl zijn sinds de val van het West-Romeinse Rijk en begint als bouwstijl in het jaar 1122. In de abdij van [[Sint-Denis-basiliek|St.-Denis]] bij Parijs, zet [[abt Suger]] een grote verbouwing in gang. Dit zou het eerste vroeggotische bouwwerk worden.
 
Regel 46:
[[Categorie:13e eeuw]]
[[Categorie:Middeleeuwen| 3]]
 
{{Link FA|no}}
 
[[ar:عصور وسطى متوسطة]]